Những ánh mắt hướng về hàng ghế danh dự, nơi mười Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng ngồi lặng lẽ.
Sinh năm 1925, mẹ Nguyễn Thị Điểm (Hà Nội) là một trong hai Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng cao tuổi nhất dự lễ. Mẹ Điểm kể, những năm kháng chiến, mẹ đã cùng cán bộ địa phương vận động bà con góp sức người, sức của cho tiền tuyến. Căn nhà nhỏ số 95, phố Khâm Thiên (Hà Nội) trở thành cơ sở nuôi giấu cán bộ và hoạt động cách mạng. Khu vườn ở xã Tự Nhiên, huyện Thường Tín (nay là xã Hồng Vân) cũng thành bếp nuôi quân của bộ đội.
Mẹ Điểm sinh chín người con. Đến giờ, mẹ vẫn không quên ký ức đau thương khi ba người con lần lượt ra đi mãi mãi. Anh Nguyễn Ngọc Lý hy sinh năm 1971 tại Quảng Trị, khi mới 19 tuổi. Chỉ một năm sau, người con thứ ba mất trong trận mưa bom do máy bay B-52 Mỹ rải thảm xuống phố Khâm Thiên. Năm 1979, anh Nguyễn Công Kỳ hy sinh trong cuộc chiến tranh biên giới. Nén nỗi đau thương, khi Tổ quốc cần, mẹ Điểm vẫn động viên người con trai út Nguyễn Văn Tám lên đường nhập ngũ, tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới phía bắc. May mắn, anh Tám đã trở về lành lặn, tiếp tục công tác trong lực lượng vũ trang. “Các con đã vì dân vì nước mà hy sinh. Bây giờ, tôi chỉ mong tìm được mộ con (anh Nguyễn Ngọc Lý) để đưa về quê nhà”, mẹ Điểm rưng rưng.
Mẹ Nguyễn Thị Minh (sinh năm 1943, tại tỉnh Hà Nam) cũng mất cả chồng và con trai duy nhất trong hai cuộc chiến. Bà kết hôn với ông Nguyễn Hữu Được, khi cả hai cùng làm việc tại Lâm trường Đoàn Kết (Thái Nguyên) và sinh con gái đầu lòng năm 1967. Cũng năm đó, ông Được nhập ngũ, một năm sau hy sinh tại chiến trường miền nam. Bốn năm sau, bà Minh tái giá, sinh thêm một trai, hai gái. Người con trai duy nhất Đặng Đức Cường, khi ấy mới 18 tuổi, giấu bố mẹ viết đơn tình nguyện đi bộ đội. Sau đó, anh hy sinh khi đang làm nhiệm vụ bảo vệ biên giới phía bắc. Chia sẻ nỗi đau này, bà kể: “Cường đã được đơn vị đưa về quê nhà an táng. Còn phần mộ của ông Được đến nay vẫn chưa tìm thấy...”.
Trên khắp cả nước, có hàng triệu bà mẹ đã chấp nhận chia ly, tiễn chồng, con ra trận, lặng lẽ ở lại nuôi con, gánh vác việc gia đình, xã hội. Có nhiều mẹ lần lượt tiễn hết các con ra trận mà không một lần được đón con trở về. Phía sau sự hy sinh của gần 1,2 triệu người lính là nỗi đau tận cùng của các bà mẹ.
Ngày 19/12/1994, Đảng và Nhà nước lần đầu tổ chức Lễ tuyên dương danh hiệu “Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng”. Trong dịp này, 59 bà mẹ tiêu biểu được vinh danh, đại diện cho gần 20.000 bà mẹ anh hùng trên cả nước. Trong số đó, có 10 mẹ đồng thời là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, như mẹ Phạm Thị Ngư (Bình Thuận), mẹ Nguyễn Thị Rành (Thành phố Hồ Chí Minh), mẹ Trần Thị Quang Mẫn (Kiên Giang)… Đặc biệt, mẹ Nguyễn Thị Thứ (Quảng Nam) là người có nhiều con, cháu hy sinh nhất: chồng, chín người con trai, một con rể và hai cháu ngoại đều là liệt sĩ.
Ở tuổi 56, bà Lê Thị Minh Thủy (Khánh Hòa) gánh hai nỗi đau. Ngày 29/4/2005, chồng bà - Thượng tá Dương Văn Thanh, Phó Trung đoàn trưởng Trung đoàn Không quân 910, đã hy sinh trên chuyến bay huấn luyện tại vịnh Nha Trang. Khi sự cố kỹ thuật xảy ra, ông đã chọn ở lại buồng lái, nhường sự sống cho học viên, rồi điều khiển máy bay lao ra biển để tránh thảm họa cho khu du lịch đông người. Ông hy sinh ở tuổi 49, hai năm sau, được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Vượt lên nỗi đau, anh Dương Lê Minh quyết tâm nối nghiệp cha, trở thành phi công trực thăng. Hơn 11 năm sau, ngày 18/10/2016, anh Minh cũng hy sinh trong một chuyến bay huấn luyện học viên. Giữa tận cùng nỗi đau mất mát, bà Thủy vẫn đứng vững, tiếp tục công tác tại Bệnh xá Công an Khánh Hòa cho đến khi nghỉ hưu. Những kỷ vật thiêng liêng: chiếc mũ, bộ quần áo bay của Thượng tá Thanh và chiếc đồng hồ của Thiếu tá Minh, đã được bà Thủy trao tặng Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, như một cách gìn giữ ký ức và kể tiếp câu chuyện hy sinh của hai cha con người lính giữa thời bình.
Theo Bộ Nội vụ, cả nước có gần 140.000 Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng đã được phong tặng, truy tặng, nhưng chỉ chưa đến 3.000 mẹ còn sống. Năm 1994, Pháp lệnh Quy định danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng” được ban hành, mở ra một hành trình tri ân. Năm 2020, Pháp lệnh Ưu đãi người có công được sửa đổi, nâng mức trợ cấp hằng tháng dành cho các Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng lên gấp ba lần. Ngoài chính sách chung, các địa phương, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể tổ chức thăm hỏi, tặng quà, trao sổ tiết kiệm và phát động nhiều phong trào tri ân như: “Đền ơn đáp nghĩa”; “Xây nhà tình nghĩa”; “Phụng dưỡng Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng”. Các cháu học sinh cũng bày tỏ lòng biết ơn qua phong trào “Áo lụa tặng bà”. Mô hình “Chúng con luôn bên mẹ” do Thành đoàn Đà Nẵng thực hiện từ năm 2021 với nhiều hoạt động rất ý nghĩa. Cứ hai tháng một lần, các chi đoàn cơ sở lại tổ chức đến thăm các Mẹ Việt Nam Anh hùng, cùng chăm sóc vườn, dọn nhà, nấu bữa cơm, dâng hương bàn thờ liệt sĩ…
Theo Trung tướng Hoàng Khánh Hưng - Chủ tịch Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam, nhiều năm qua Hội và các tổ chức Hội ở địa phương đã trao tặng: Gần 1.300 căn nhà tình nghĩa, sửa chữa hơn 120 căn nhà cũ, hơn 3.000 sổ tiết kiệm, hơn 64.000 suất quà và phụng dưỡng 141 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng. Không một tượng đài nào có thể khắc họa trọn vẹn sự hy sinh của những người mẹ đã hiến dâng chồng, con cho Tổ quốc. Giữa sắc cờ tung bay, vẫn thấp thoáng bóng dáng lặng lẽ của những người mẹ. Sự hy sinh thầm lặng mà vĩ đại của các mẹ đã trở thành di sản tinh thần vô giá, nhắc nhớ thế hệ sau về giá trị của hòa bình, để mãi trân trọng và gìn giữ.
![[Video] Hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia phải giải quyết được “điểm nghẽn lớn”](https://cdn.nhandan.vn/images/8f0e69cb696c03bfdf91ec30c3d24bbd44a9643ce1fb8c17cf4d9898ff6d3b9d8ccdd9a00eb6e020333b0b877bec59ea31017b07789999476c90be6e264b4707/img-2283-4357.png.webp)
