Đây là định hướng chiến lược quan trọng được nêu trong Dự thảo Báo cáo Chính trị tại Đại hội Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.
Đột phá logistics từ “siêu cảng số”
Theo đó, trong nhiệm kỳ tới, Thành phố Hồ Chí Minh định hướng phát triển kinh tế nhanh, bền vững trên nền tảng đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại kinh tế theo hướng lấy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực chủ yếu; đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số, chuyển đổi xanh toàn diện; phát triển kinh tế tri thức, sáng tạo, có khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Trong đó, Thành phố sẽ tái cấu trúc chuỗi cung ứng hàng hóa-dịch vụ đồng bộ và hiện đại, tận dụng thị trường tiêu thụ nội địa, gắn phát triển thương mại trong nước với xuất nhập khẩu và tham gia vào mạng lưới phân phối và chuỗi giá trị toàn cầu.
Quy hoạch phát triển các khu mậu dịch thương mại tự do thế hệ mới, gắn với phát triển các trung tâm logistics thông minh, các cụm cảng trung chuyển quốc tế và sân bay hàng hóa.
Đầu tư nâng cấp, phân công chức năng, chuyển đổi mô hình hệ thống cảng vệ tinh, các cảng dọc sông Sài Gòn và cụm cảng cạn (ICD) tạo thành chuỗi logistics hiệu quả có tính liên vùng. Phát triển cụm cảng-logistics thông minh tại Cái Mép-Thị Vải-Cần Giờ theo mô hình siêu cảng số và hệ thống logistics tích hợp-vận hành bằng dữ liệu lớn.
Phát triển các tổ hợp giao thương tích hợp quy mô lớn (megatrade) kết nối với các khu thương mại tự do, nhằm thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, logistics, dịch vụ kho bãi hiện đại gắn với tổ chức triển lãm, hội chợ và hội nghị quốc tế.
Ngoài ra, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ triển khai đề án chuyển đổi, chuyển dịch các khu công nghiệp, khu chế xuất và tái cấu trúc các ngành công nghiệp chủ lực. Đầu tư phát triển một số ngành công nghiệp chiến lược, nhất là công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp xây dựng hiện đại, vật liệu mới, công nghệ sinh học, sản xuất thiết bị và linh kiện năng lượng tái tạo đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Cùng với đó là nghiên cứu phát triển các ngành, lĩnh vực tiềm năng như: trí tuệ nhân tạo, công nghệ lượng tử, rô-bốt, không gian vũ trụ, hyrogen xanh, công nghệ gen, sinh học và dược phẩm cao cấp... thân thiện với môi trường.
Chiến lược xây dựng Cái Mép-Thị Vải-Cần Giờ thành siêu cảng số không chỉ là nâng cấp cảng truyền thống, mà còn tập trung vào chuyển đổi số, khai thác dữ liệu lớn để tối ưu hóa chuỗi vận hành, từ bốc dỡ, lưu kho đến phân phối. Việc đầu tư phát triển Cái Mép-Thị Vải thành cảng trung chuyển quốc tế, đồng thời hoàn thiện hạ tầng kết nối như cầu Cần Giờ-Vũng Tàu nhằm phát huy tiềm năng giao thương cũng mong mỏi của người dân thành phố.
Động lực phát triển vùng Đông Nam Bộ
Trong văn bản trả lời đoàn Đại biểu quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh mới đây, Bộ Xây dựng cho biết, cảng Cái Mép-Thị Vải đã được quy hoạch là cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế. Cảng đủ khả năng tiếp nhận tàu container từ 6.000 đến 24.000 TEU, tàu tổng hợp, tàu chở hàng lỏng, khí tới 150.000 tấn. Đến năm 2030, khu vực này sẽ có 7 bến với 17-18 cầu cảng cho tàu container cỡ lớn, cùng 2 bến (4 cầu cảng) cho tàu tổng hợp, hàng rời. Riêng khu vực Cái Mép Hạ sẽ được phát triển theo nhu cầu trung chuyển quốc tế và đồng bộ hạ tầng. Dự kiến đến năm 2050, Cái Mép Hạ có khoảng 17 cầu cảng.
Theo ông Phạm Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty Portcoast, vùng Đông Nam Bộ giữ vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước, đóng góp hơn 32% GDP, gần 45% tổng thu ngân sách nhà nước, với đầy đủ 5 phương thức vận tải. Việc mở rộng và hiện đại hóa Cái Mép-Thị Vải sẽ củng cố vị thế vùng kinh tế năng động nhất cả nước, đồng thời tăng sức cạnh tranh của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Theo các chuyên gia kinh tế, cùng với sân bay quốc tế Long Thành, cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu, cầu Phước An và Vành đai 4 Thành phố Hồ Chí Minh, cụm cảng Cái Mép-Thị Vải sẽ là động lực phát triển toàn vùng Đông Nam Bộ. Vùng biển Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh hướng đến trở thành trung tâm kinh tế biển quốc gia, đưa vùng Đông Nam Bộ thành trung tâm logistics hàng đầu khu vực và thế giới vào năm 2050.
Ông Phạm Quốc Long, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chủ tàu Việt Nam, cũng cho rằng phát triển Cái Mép-Thị Vải thành cảng trung chuyển quốc tế mang tầm cỡ thế giới là bước đi cấp thiết, tạo đà cho kinh tế khu vực bứt phá. Việc đầu tư xây dựng Cái Mép-Thị Vải thành cảng trung chuyển quốc tế không chỉ đáp ứng nhu cầu xuất nhập khẩu ngày càng lớn, mà còn góp phần tái cấu trúc chuỗi logistics quốc gia. Đây sẽ là “cực tăng trưởng” mới giữa Thành phố Hồ Chí Minh và các địa phương vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Một khi hệ thống cảng-logistics này vận hành hiệu quả, Việt Nam có thể cạnh tranh sòng phẳng với các trung tâm trung chuyển hàng hải lớn trong khu vực. Đó không chỉ là câu chuyện của hạ tầng, mà còn là bước tiến chiến lược, nâng tầm vị thế quốc gia biển Việt Nam trên bản đồ thương mại và logistics toàn cầu.
