“Giấc mộng” không gian văn hóa, không gian ngầm
Cơ quan chức năng vừa thông qua đề xuất phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập” tại khu vực Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, tổ chức lại không gian kiến trúc cảnh quan khu vực quảng trường này làm cơ sở cho việc nghiên cứu dự án đầu tư cải tạo, chỉnh trang và tái thiết. Sau khi phá bỏ, sẽ có xây dựng không gian ngầm tại khu vực quảng trường hiện tại và không gian mở rộng. Khu vực ngầm dự kiến sẽ có khoảng 3 tầng hầm, với các chức năng đa dạng như không gian văn hóa, thương mại và bãi đỗ xe.
Ông Nguyễn Trọng Kỳ Anh, Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội cho biết, hiện tại tổng diện tích sử dụng tại không gian này rộng khoảng
5.000 m2, sau khi tiến hành dỡ bỏ tòa nhà và quy hoạch lại thì tổng diện tích sử dụng sẽ rơi vào khoảng 12 nghìn m2, phục vụ những dịp lễ hội, sự kiện trọng đại của thành phố cũng như đất nước. “Việc chuyển các hoạt động thương mại, dịch vụ xuống không gian ngầm giúp giải phóng mặt đất, trả lại không gian công cộng cho người dân. Đây là giải pháp đã được nhiều thành phố lớn trên thế giới áp dụng thành công. Bên cạnh đó, việc tạo dựng một không gian có tính kết nối liền mạch giữa các công trình di tích lịch sử và cảnh quan mặt nước như hồ Gươm, đền Ngọc Sơn, Tháp Bút và đền Bà Kiệu sẽ góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc của Hà Nội”, ông Kỳ Anh nói.
Bất cập không chỉ “Hàm cá mập”
Tòa nhà “Hàm cá mập” là công trình nổi bật nằm tại số 7 phố Đinh Tiên Hoàng, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, được xây dựng từ năm 1991 đến năm 1993, trên nền đất trước đây là Nhà xe điện cũ và Bách hóa Bờ Hồ. Tòa nhà nằm ngay trung tâm thành phố, mặt tiền hướng ra Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, một mặt tòa nhà hướng ra hồ Gươm, một mặt giáp phố Cầu Gỗ.
Sau khi có thông tin về việc dỡ bỏ tòa nhà “Hàm cá mập”, nhiều người đã đến chụp hình kỷ niệm, đồng thời bày tỏ nhiều ý kiến khác nhau nhưng hầu hết là đồng tình. “Có nhiều người sẽ tiếc về một địa điểm vui chơi và một nơi có thể nhìn được bao quát hồ Gươm nhưng với những giá trị lâu dài, em hoàn toàn đồng ý với chủ trương của thành phố”, bạn Đỗ Lan Hương (27 tuổi, quận Hoàn Kiếm) chia sẻ.
“Vẫn nhớ khi tòa nhà mới xây dựng, có hàng trăm lời chê bai nhưng xấu mãi nhìn riết cũng quen, giờ phá cũng phí vì nó đã gắn bó với người dân ở đây cũng hơn 30 năm. Tuy nhiên nếu phá dỡ và được sử dụng đúng mục đích truyền tải văn hóa thì cũng là điều nên làm”, bác Thạch Thị Hà (70 tuổi, phố Đinh Liệt) chia sẻ.
Nhiều chuyên gia quan tâm đến trường hợp này. Như ý kiến của KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội KTS Hà Nội, tòa nhà mang tính chất thương mại nhiều hơn là nghệ thuật hay công trình có giá trị lịch sử, văn hóa. Việc dỡ bỏ để mở rộng không gian mặt đất, kết hợp xây dựng không gian ngầm là cần thiết để trả lại không gian công cộng cho cộng đồng.
Ông Ánh cũng đánh giá, khu vực hồ Gươm mang đậm dấu ấn văn hóa và kiến trúc truyền thống của Hà Nội. Tuy nhiên, “Hàm cá mập” lại mang phong cách kiến trúc hiện đại, thô cứng, không có sự hòa nhập với không gian chung quanh. Tòa nhà án ngữ ngay tại Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, tạo ra một “bức tường bê-tông” chắn ngang tầm nhìn ra hồ Gươm. Điều này làm mất đi vẻ đẹp hài hòa, thoáng đãng vốn có của khu vực.
Không chỉ tòa nhà này mà những năm qua, nhiều công trình cao tầng khác mọc lên chung quanh khu vực hồ Gươm đã phá vỡ sự cân bằng và vẻ đẹp vốn có của cảnh quan khu vực này. Nhiều người cho rằng, sự hiện diện của các công trình này đã làm mất đi sự duyên dáng và nét cổ kính của hồ Gươm, một biểu tượng văn hóa và lịch sử của Hà Nội. Do đó, việc xử lý, giải quyết không chỉ đối với riêng “Hàm cá mập”, mà nhiều công trình “chướng ngại vật” khác cũng cần được nghiên cứu phá bỏ, tháo dỡ để tạo ra sự thông thoáng, trả lại vẻ đẹp và mở ra cơ hội mới cho việc phát huy giá trị, công năng quanh hồ Gươm và khu vực lân cận.
Bên cạnh việc phá bỏ tòa nhà “Hàm cá mập”, được biết, 11 trụ sở cơ quan, trong đó có những công trình kiến trúc Pháp có giá trị và khoảng 40 hộ dân phía đông hồ Gươm cũng sẽ được di dời nhằm cải tạo không gian thành quảng trường - công viên đặc biệt. Đánh giá về vấn đề này, Chủ tịch Hội KTS Việt Nam Phan Đăng Sơn cho biết, các công trình kiến trúc Pháp tại khu vực hồ Gươm như trụ sở Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội là những chứng tích của lịch sử, tạo nên bản sắc đô thị độc đáo của Thủ đô. Chính vì vậy, thay vì phá bỏ nên bảo tồn nguyên trạng và chuyển đổi công năng như chuyển thành bảo tàng kiến trúc đô thị hoặc dùng làm không gian văn hóa, thư viện,… Bên cạnh đó, cần nghiên cứu đồng bộ để kết nối không gian ngầm nhà ga C9 của tuyến đường sắt đô thị số 2 Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo, có giải pháp kỹ thuật phù hợp đối với các công trình bảo tồn trong quá trình thi công tầng hầm.
