Chiến lược khai thác khoáng sản xanh của châu Phi được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ khai thác nguồn tài nguyên khổng lồ của Lục địa Đen nhằm phục vụ phát triển bền vững.
Chiến lược Khoáng sản xanh châu Phi (AGMS) được AU công bố nhằm tạo bước đột phá quan trọng trong tiến trình công nghiệp hóa và điện khí hóa lục địa. Chiến lược này không chỉ nhằm định vị châu Phi như một nhà cung cấp nguyên liệu thô đơn thuần, mà còn hướng tới xây dựng một trung tâm công nghiệp hóa xanh với chuỗi giá trị gia tăng.
Theo ông Ron Osman, Giám đốc phụ trách công nghiệp, khoáng sản, tinh thần kinh doanh và du lịch tại Ủy ban AU, với trữ lượng khoáng sản xanh dồi dào vốn đóng vai trò quan trọng trong chuyển đổi năng lượng, AGMS sẽ tạo cơ hội để châu Phi nắm quyền kiểm soát tài nguyên, nâng cao chuỗi giá trị và thúc đẩy công nghiệp hóa vì lợi ích của người dân châu lục. Trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu về khoáng sản quan trọng dự kiến sẽ tăng gấp 4 lần vào năm 2040, AU coi đây là cơ hội để châu Phi trở thành “siêu cường năng lượng tái tạo”.
Mặc dù là lục địa sản xuất khoáng sản hàng đầu thế giới, phần lớn tài nguyên của châu Phi hiện vẫn được xuất khẩu dưới dạng thô. Thực trạng này đang cản trở vị thế thương mại toàn cầu của châu lục, khiến khu vực này dễ bị tổn thương trước biến động của thị trường quốc tế. Trong bối cảnh đó, AU nhấn mạnh tính cấp thiết của việc giải quyết các thách thức liên quan sử dụng tài nguyên khoáng sản, hướng tới mục tiêu phát triển công bằng và bền vững cho toàn châu lục.
Các nhà lãnh đạo châu Phi cũng đã cam kết nâng sản lượng năng lượng tái tạo của châu lục lên 300 GW vào năm 2030. Theo dự báo của Cơ quan Năng lượng tái tạo Quốc tế (IRENA), đến giữa thế kỷ này, khoảng 90% điện năng của châu Phi có thể đến từ năng lượng tái tạo, bao gồm cả năng lượng mặt trời, thủy điện và phong điện. Trong quá trình chuyển đổi này, tiềm năng khoáng sản phục vụ phát triển năng lượng xanh của châu Phi là một lợi thế quan trọng giúp thúc đẩy các mục tiêu trong cuộc cách mạng xanh.
Trong khi đó, một thực tế cho thấy, mặc dù châu Phi ít gây ô nhiễm nhất trên toàn cầu nhưng lại là khu vực chịu tác động nặng nề nhất của tình trạng biến đổi khí hậu. Với khả năng ứng phó về tài chính cho biến đổi khí hậu bị hạn chế, AU kêu gọi các cam kết quốc tế mạnh mẽ hơn để thu hẹp khoảng cách tài chính, giúp châu lục này có thêm nguồn lực ứng phó.
Các nền kinh tế đang phát triển, trong đó có nhiều quốc gia tại châu Phi vẫn gặp khó khăn trong việc huy động nguồn vốn cho cơ sở hạ tầng năng lượng. Hiện châu Phi chỉ chiếm khoảng 2% tổng đầu tư vào năng lượng sạch toàn cầu, dù chiếm tới 20% dân số thế giới và có nhu cầu năng lượng ngày càng tăng. Ngay chính trong lục địa này cũng có sự mất cân bằng rõ rệt: Miền Nam châu Phi và Bắc Phi chiếm chưa đến 20% dân số châu lục, nhưng lại chiếm hơn 45% đầu tư năng lượng và hơn 65% công suất điện được lắp đặt. Ngược lại, khu vực châu Phi cận Sahara, nơi tập trung phần lớn dân số lại nhận được rất ít đầu tư, với khả năng tiếp cận điện ổn định còn hạn chế. Theo thống kê của Liên hợp quốc, châu Phi chiếm đến 60% nguồn tài nguyên năng lượng mặt trời tốt nhất thế giới, nhưng trong năm 2024 chỉ nhận được 2% tổng vốn đầu tư toàn cầu cho năng lượng sạch.
Dù còn không ít khó khăn về tài chính và công nghệ, song châu Phi đang từng bước hiện thực hóa tham vọng trở thành động lực của cuộc cách mạng công nghiệp xanh toàn cầu, vừa tận dụng lợi thế tài nguyên, vừa thúc đẩy hợp tác khu vực để ứng phó biến đổi khí hậu. AU kêu gọi các quốc gia thành viên khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên khoáng sản dồi dào của lục địa, nhằm thúc đẩy công nghiệp hóa và chuyển đổi nền kinh tế theo hướng bền vững.
