Bản sắc và giá trị truyền thống của dân tộc là sức mạnh để công nghiệp văn hóa phát triển

Đó là những nhận định chung của các diễn giả trong Tọa đàm “ADN Kỷ nguyên vươn mình: Phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc, phát triển công nghiệp văn hóa trong thời đại số” do Báo Nhân Dân tổ chức trong khuôn khổ Triển lãm 95 năm Cờ Đảng soi đường, diễn ra tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm quốc gia (Đông Anh, Hà Nội).

Tọa đàm có sự tham gia của các diễn giả gồm Nghệ sĩ Nhân dân Vương Duy Biên, nguyên Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Chủ tịch Hiệp hội Phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam; Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), đạo diễn Đặng Lê Minh Trí và nhạc sĩ, ca sĩ Tăng Duy Tân.

Giữ gìn và lan tỏa bản sắc văn hóa nhìn từ góc độ người quản lý…

Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị được coi là một quyết sách đột phá đặt nền tảng để nước ta vượt lên hội nhập, biến văn hóa thành nhịp cầu kết nối con người, đưa hình ảnh Việt Nam đến bạn bè quốc tế. Nghị quyết 59 cũng mở ra rất nhiều cơ hội để văn hóa vươn mình phát triển ra thế giới, phát huy được sức mạnh mềm, thành nguồn lực sáng tạo trong kỷ nguyên số, giúp Việt Nam lan tỏa bản sắc và khẳng định vị thế trên trường quốc tế.

Chia sẻ về ý nghĩa này, họa sĩ, Nghệ sĩ Nhân dân Vương Duy Biên, nguyên Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Chủ tịch Hiệp hội Phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam cho rằng, Nghị quyết 59 có ý nghĩa rất lớn trong bối cảnh hiện nay, khi vị thế của nước ta đang phát triển trong giai đoạn mới. Trước đây, chúng ta phát triển các sản phẩm văn hóa, du lịch để thu hút các nước đến, nhưng ở mức độ tương đối nhỏ và tư duy chưa mở. Nhưng bây giờ vị thế của Việt Nam đã khác, trong một thế giới phẳng, mọi thứ bình đẳng, bản thân chúng ta phải mạnh lên, hấp dẫn lên, sự hợp tác hay hội nhập sẽ hoàn toàn bình đẳng. Vì thế điều quan trọng nhất là chúng ta cần có những sản phẩm văn hóa mang bản sắc.

“Hiện nay, với Nghị quyết 59, tôi cho rằng chúng ta phải có một chiến lược phát triển mang tính công nghiệp, tức là có yếu tố hiện đại để phù hợp với cái chung của thế giới” – Nghệ sĩ Nhân dân Vương Duy Biên nói.

Sáng tạo-Bản sắc-Lan tỏa, đó là slogan cho sự phát triển về văn hóa.

Nghệ sĩ Nhân dân Vương Duy Biên

Và ông đúc kết lại, để có sản phẩm cho công nghiệp văn hóa, ông tâm đắc 6 chữ, đó là “Sáng tạo-Bản sắc-Lan tỏa”. Đây là slogan cho sự phát triển về văn hóa, để đưa ra những sản phẩm phù hợp, có bản sắc và có khả năng phát triển ra thế giới.

Chung ý kiến với Nghệ sĩ Nhân dân Vương Duy Biên, Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn cho rằng, cần phải bảo đảm hai tiêu chí về “bản sắc và hiện đại”.

Theo Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Bắc, bản sắc chính là kết tinh của dân tộc Việt Nam, là yếu tố không thể lẫn với các nền văn hóa khác. Phải làm sao để mỗi tác phẩm nghệ thuật khi thể hiện, khán giả ngay lập tức có thể nhận ra đó văn hóa, bản sắc của Việt Nam. Mặt khác, công nghiệp văn hóa cần đáp ứng tiêu chí hiện đại, đáp ứng được yêu cầu, thị hiếu của công chúng, nhất là khi chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ số hóa, có thể chia sẻ văn hóa của Việt Nam tới mọi nơi trên thế giới, để thế giới có thể cảm nhận được giá trị văn hóa của Việt Nam.

Với những quyết sách, chủ trương định hướng đúng đắn của Đảng và Nhà nước, các nghệ sĩ, những người làm nghệ thuật, văn hóa hiện nay đang có cơ hội rất thuận lợi để phát triển.

Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Bắc

“Khi làm nghệ sĩ biểu diễn, tôi khát khao được sáng tạo, được vượt qua rào cản để thể hiện đúng với mong muốn của mình. Rõ ràng, với những quyết sách, chủ trương định hướng đúng đắn của Đảng và Nhà nước, các nghệ sĩ, những người làm nghệ thuật, văn hóa hiện nay đang có cơ hội rất thuận lợi để phát triển. Với vai trò nhà quản lý, chúng tôi đang tích cực nghiên cứu, tham mưu cho Đảng, Nhà nước những chính sách thuận lợi, tạo điều kiện hơn nữa cho các nghệ sĩ có cơ hội phát triển, phát huy sáng tạo, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa đất nước, con người Việt Nam”, Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Bắc nhấn mạnh.

… Và từ góc độ người làm nghề

Ở góc độ một người làm sáng tác, lại là một nghệ sĩ trẻ, nhạc sĩ, ca sĩ Tăng Duy Tân cho biết, bản thân anh được thừa hưởng rất nhiều từ truyền thống gia đình, với những ảnh hưởng từ các tác phẩm âm nhạc của ông nội là nhạc sĩ Trần Hoàn.

“Bản thân tôi rất tự hào khi được lớn lên trong một gia đình yêu nghệ thuật. Ông tôi - nhạc sĩ Trần Hoàn dù đã mất khi tôi còn nhỏ nhưng những di sản mà ông để lại đã truyền cảm hứng rất lớn cho thế hệ sau. Có lẽ vì thế mà tư duy âm nhạc tôi có ở hiện tại đã… sẵn có trong ‘máu’”, Tăng Duy Tân chia sẻ.

Nhiều tác phẩm do Tăng Duy Tân sáng tác nhận được phản hồi tích từ đông đảo khán giả ở nhiều độ tuổi, chính là một phần do anh kết hợp được các yếu tố truyền thống vào trong âm nhạc của mình. Nam nhạc sĩ tiết lộ, “Bên trên tầng lầu” - ca khúc từng “làm mưa, làm gió” trên các trang mạng xã hội, được anh sáng tác theo nhịp điệu, kết cấu của ca khúc cách mạng. Song, thay vì sử dụng dịp 2/4 quen thuộc như nhạc đỏ, anh chuyển sang nhịp 4/4 để tác phẩm vừa mới mẻ, vừa thân thuộc, dễ nhớ.

“Bên trên tầng lầu” không chỉ được phổ biến và ưa chuộng tại Việt Nam, mà còn nổi tiếng và được yêu thích ở nhiều thị trường âm nhạc quốc tế, đặc biệt là thị trường Trung Quốc.

Sự phong phú từ nền âm nhạc truyền thống của dân tộc đã thôi thúc tôi rằng: Tại sao không thử kế thừa và phát huy những di sản tiềm năng ấy?

Nhạc sĩ, ca sĩ Tăng Duy Tân

“Những giai điệu truyền thống bao giờ cũng khơi gợi nhiều cảm xúc trong tôi. Tôi cũng yêu mến những làn điệu dân ca của quê hương, đất nước. Mỗi vùng miền, từng làn điệu lại có một sắc màu riêng. Sự phong phú từ nền âm nhạc truyền thống của dân tộc đã thôi thúc tôi rằng: tại sao không thử kế thừa và phát huy những di sản tiềm năng ấy?”, Tăng Duy Tân trải lòng.

Với Đặng Lê Minh Trí, đạo diễn vừa phối hợp với Báo Nhân Dân thực hiện “concert quốc gia” “Tổ quốc trong tim”, điều mà anh luôn tâm niệm khi làm mỗi sản phẩm âm nhạc là giữ nguyên bản sắc, hồn cốt, giá trị trong sản phẩm âm nhạc đó.

Mỗi cá nhân, cộng đồng cần phát huy thế mạnh, cá tính riêng để tìm ra công thức cá nhân để đóng góp cho sự phát triển công nghiệp văn hóa.

Đạo diễn Đặng Lê Minh Trí

"Trong công nghiệp văn hóa, điều đầu tiên là giữ gìn di sản là cốt lõi, từ đó tìm câu chuyện - tài sản trí tuệ vô cùng lớn để “bán” được tới công chúng. Thứ hai là sự sáng tạo trong sản phẩm. Thứ ba là tiếp cận nền tảng số để lan tỏa, khơi gợi giá trị liên quan. Mỗi cá nhân, cộng đồng cần phát huy thế mạnh, cá tính riêng để tìm ra công thức cá nhân để đóng góp cho sự phát triển công nghiệp văn hóa.

Những giá trị cốt lõi của bản sắc văn hóa, khi kết hợp với sự hỗ trợ của công nghệ, sẽ đem đến những kết quả không ngờ tới. Đó là những gì mà Đặng Lê Minh Trí đã thực hiện và nhận được từ chương trình “Tổ quốc trong tim”.

“Thách thức lớn nhất nhưng cũng là mục tiêu quan trọng nhất của chúng tôi là việc hòa quyện các giá trị của những bài ca đi cùng năm tháng và những tác phẩm đương đại. Điều này rất khó và công phu. Hai thể loại âm nhạc đều rất tuyệt vời, nhưng để dung hòa hai thứ là một thách thức lớn, đặc biệt ở không gian là một sân vận động quốc gia. Chúng tôi đã phải nghiên cứu và tính toán kỹ để tạo ra những cảm xúc được hòa trộn đó. Điều quan trọng nhất, là chúng tôi dù thực hiện tác phẩm nào, với những cách thức sáng tạo như thế nào, vẫn luôn phải giữ được bản sắc, hồn cốt của tác phẩm đó” – đạo diễn chia sẻ.

Chính vì thế, “Tổ quốc trong tim” là một trong những chương trình được nhắc đến nhiều nhất, viral nhất, lan tỏa nhất và tạo ấn tượng mạnh mẽ nhất đối với khán giả, không chỉ khán giả trực tiếp tại chương trình mà cả khán giả qua các nền tảng số và ở nước ngoài.

“Chương trình đã lan tỏa đến nhiều quốc gia ngoài Việt Nam, theo số liệu mạng xã hội và các nền tảng, chương trình đã có đến 1 tỷ lượt xem với rất nhiều khoảnh khắc được khán giả ghi lại” – Đặng Lê Minh Trí cho biết.

Bản sắc văn hóa là nền tảng vững chắc, và cũng là “chìa khóa” để công nghiệp văn hóa Việt Nam phát triển và đi ra thế giới. Nói như Nghệ sĩ nhân dân Xuân Bắc, nền tảng văn hóa chúng ta có được kết tinh từ ngàn đời ông cha để lại qua lao động, học tập và chiến đấu. Do đó, văn hóa chính là sức mạnh. “Mỗi tác phẩm nghệ thuật trước đây và bây giờ đều có dấu ấn đặc trưng của nền văn hóa Việt Nam, vì vậy điều quan trọng là chúng ta cần phải biết cách phát huy sức mạnh này, tạo động lực thúc đẩy nền công nghiệp văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên số” – Nghệ sĩ nhân dân Xuân Bắc nhấn mạnh.