Nội dung Ngân hàng Nhà nước thanh tra các doanh nghiệp và ngân hàng là: Thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng; Thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền; Thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ; về kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế.
Theo kết quả thanh tra, các công ty và ngân hàng đã cơ bản chấp hành các quy định của pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, kinh doanh mua, bán vàng miếng theo giấy phép do Ngân hàng Nhà nước cấp; thực hiện chế độ thông tin báo cáo số liệu mua, bán vàng miếng; thực hiện niêm yết giá mua bán vàng theo quy định. Đồng thời có chuyển biến tích cực trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền; thực hiện lập chứng từ, hóa đơn và kê khai thuế cơ bản theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, thanh tra cũng chỉ ra những sai phạm của các doanh nghiệp về chấp hành chính sách pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, các công ty, ngân hàng đã có vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Đơn cử, thanh tra đã chỉ rõ Công ty cổ phần Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh; có dấu hiệu vi phạm về nhãn hàng hóa theo quy định đối với sản phẩm vàng trang sức, mỹ nghệ;... Kết quả xác minh cho thấy có dấu hiệu PNJ vi phạm quy định của pháp luật về thuế. Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với PNJ về các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng và hoạt động phòng, chống rửa tiền với tổng số tiền phạt là hơn 1,3 tỷ đồng.
Với Công ty Doji, kết luận thanh tra còn chỉ ra vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; một số giao dịch bán vàng với giá bán cao hơn giá niêm yết; về hoạt động kinh doanh vàng khác (hoạt động vay vốn bằng vàng của người dân, khách hàng và hoạt động giữ hộ vàng miếng trên ứng dụng EGOLD) khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép.
Công ty cũng vi phạm quy định về thương mại điện tử, sử dụng công nghệ số để kinh doanh vàng. Cụ thể, Công ty Doji hoạt động kinh doanh mua, bán vàng trên ứng dụng thương mại điện tử trên thiết bị di động (app Egold) nhưng chưa có đề nghị và chưa được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đăng ký hoạt động ứng dụng thương mại điện tử trong kinh doanh vàng. Công ty Doji hoạt động kinh doanh mua, bán vàng trên website: https://egold.doji.vn nhưng chưa được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đăng ký website thương mại điện tử bán hàng để kinh doanh vàng. Việc lập chứng từ nhập, xuất kho vàng giữ hộ tại Công ty Doji còn có nhầm lẫn ghi nội dung sai với hình thức chứng từ, lập chứng từ chưa đúng mẫu quy định; một số địa điểm đăng ký rút vàng đưa thông tin, địa chỉ chưa chính xác.
Cũng liên quan đến vi phạm quy định về thương mại điện tử, sử dụng công nghệ số để kinh doanh vàng, thanh tra cũng nêu rõ Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu đã không công bố trên “website: btmc.vn” thông tin vận chuyển và giao nhận; không công bố trên “website: btmc.vn” quy trình tiếp nhận, trách nhiệm xử lý khiếu nại của khách hàng và cơ chế giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng được giao kết trên website thương mại điện tử; không xây dựng, ban hành chính sách bảo đảm an toàn, an ninh cho việc thu thập và sử dụng thông tin cá nhân của người tiêu dùng trên “website: btmc.vn”; không xây dựng chính sách bảo vệ thông tin cá nhân người tiêu dùng trên trang chủ website thương mại điện tử “website: btmc.vn”…
Với các ngân hàng, thanh tra cũng chỉ ra các vi phạm trong việc rút ngắn thao tác kiểm đếm và giao vàng, nhận vàng và rút ngắn thao tác kiểm đếm, thu-chi tiền VND với khách hàng. Chênh lệch VND phát sinh từ các giao dịch mua bán vàng trong cùng ngày khách hàng nộp hoặc rút tiền mặt từ tài khoản thanh toán VND đã tạo điều kiện cho khách hàng thực hiện các giao dịch mua-bán với cùng số lượng vàng miếng trong cùng một thời điểm. Tuy nhiên, thực tế khách hàng và nhân viên giao dịch của ngân hàng không thực hiện giao nhận vàng và tiền (chỉ ký chứng từ nhận vàng và tiền), mà chỉ giao dịch phần chênh lệch giá vàng nhằm mục đích sinh lời. Hoạt động này đã làm tăng doanh số mua bán vàng miếng của ngân hàng, không phản ánh đúng bản chất hoạt động mua bán vàng miếng của ngân hàng.
Cũng theo kết luận thanh tra, các công ty, ngân hàng còn vi phạm một số quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền, cụ thể như: Ban hành quy định nội bộ có nội dung không đầy đủ theo quy định; không báo cáo các giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo liên quan đến hoạt động kinh doanh vàng; không thực hiện kiểm toán nội bộ về phòng, chống rửa tiền theo quy định; không đào tạo, bồi dưỡng về phòng, chống rửa tiền theo quy định; không thực hiện đánh giá, không cập nhật kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền; chưa quy định cụ thể tần suất cập nhật thông tin khách hàng; chưa có quy định về phân cấp trách nhiệm nhận biết khách hàng…
