Phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo khoa học cấp quốc gia “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” được tổ chức sáng 1/11, đồng chí Phan Đình Trạc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Nội chính Trung ương đã khái quát lại các quan điểm, định hướng lớn được đưa ra tại hội thảo.
Theo đó, nhiều ý kiến thống nhất phải xác định 4 nội dung quan trọng trong việc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật: Đó là phải chuyển từ tư duy pháp luật quản lý sang pháp luật kiến tạo; tập trung rà soát, hệ thống hóa, cắt giảm tầng nấc trung gian, xóa bỏ tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các quy định, hướng tới hệ thống pháp luật tinh gọn, thống nhất, minh bạch và dễ thực thi; đổi mới một cách toàn diện quy trình xây dựng pháp luật theo hướng khoa học, minh bạch, ngăn chặn tình trạng lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong xây dựng chính sách; đổi mới mạnh mẽ công tác thi hành pháp luật, gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật, đặt mục tiêu thiết lập một vòng đời pháp luật hoàn chỉnh từ lập pháp, hành pháp, tư pháp đến giám sát, phản hồi và sửa đổi bổ sung.
Để việc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu kỷ nguyên mới của đất nước, Trưởng ban Nội chính Trung ương nhấn mạnh một số định hướng trong thời gian tới, trong đó trước tiên là xây dựng cấu trúc hệ thống pháp luật phải bảo đảm bao quát đầy đủ, cân đối, hài hòa một cách hợp lý giữa các lĩnh vực.
Phạm vi điều chỉnh của hệ thống pháp luật cần được xác định phù hợp với những quyết sách đột phá, chiến lược của Đảng. Cùng với đó, tăng cường ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, nhất là văn bản luật, để thể hiện rõ nét hơn vai trò kiến tạo phát triển của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong kỷ nguyên mới.
Hội thảo cũng chỉ rõ phải thúc đẩy hình thành các ngành, lĩnh vực pháp luật mới, bên cạnh các ngành, lĩnh vực pháp luật hiện có để đáp ứng yêu cầu kiến tạo, dẫn dắt của pháp luật trước những phát triển mới trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và các lĩnh vực mới khác của đời sống kinh tế-xã hội, nhất là những ngành, lĩnh vực pháp luật gắn liền với quá trình chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế dữ liệu, kinh tế tuần hoàn, trí tuệ nhân tạo và các công nghệ khác của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; vận dụng hợp lý tư duy phân loại điều chỉnh hành vi của cơ quan công quyền (tức là luật công) và luật điều chỉnh quan hệ giữa các cá nhân, tổ chức tư nhân bình đẳng nhau về địa vị pháp lý (tức là luật tư) khi thiết kế các quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực pháp luật cụ thể, qua đó để pháp luật có phần đánh thức mọi tiềm năng, huy động mọi nguồn lực cho phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Cần nghiên cứu hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật theo hướng lấy Hiến pháp và một số bộ luật, luật có tính chất rường cột như Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Xử lý vi phạm hành chính, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính... để làm trung tâm. Các văn bản luật khác phải bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và có kết nối chặt chẽ với các văn bản luật này.
Tiếp tục nghiên cứu giảm bớt tầng nấc của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, thu hẹp loại văn bản quy phạm pháp luật mà một cơ quan có thẩm quyền có thể ban hành theo hướng mỗi cơ quan chỉ quy định một hình thức văn bản quy phạm pháp luật; Thu hẹp tối đa số lượng văn bản hướng dẫn quy định của văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn. Quan tâm hoàn thiện kỹ thuật lập pháp và hiện đại hóa hạ tầng, ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong công tác xây dựng pháp luật; tiến hành một đợt tổng rà soát văn bản quy phạm pháp luật để xử lý những vấn đề chồng chéo, mâu thuẫn, bất cập của hệ thống pháp luật hiện nay.
Đồng chí Phan Đình Trạc đề nghị Bộ Tư pháp, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội và các cơ quan liên quan tiếp tục nghiên cứu, chắt lọc, tiếp thu những nội dung báo cáo trong tham luận và ý kiến phát biểu tại hội thảo để phục vụ nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện tốt hơn đề án.
Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá cao các ý kiến đóng góp của các đại biểu, nhất là phát biểu chỉ đạo có tính định hướng của Trưởng ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc, đồng thời nhấn mạnh, kết quả của đề án hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật chính là bản thiết kế, là tư tưởng lý luận dẫn dắt mở đường cho thực tiễn để xây dựng quy hoạch tổng thể cho việc xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật với tầm nhìn dài hạn, vừa quản lý, vừa dẫn dắt, thúc đẩy, kiến tạo cho sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Trên cơ sở quy hoạch tổng thể đó và từ yêu cầu phát triển đất nước, góp phần hoàn thiện đề án định hướng lập pháp cho nhiệm kỳ Quốc hội khóa 15, 16 giai đoạn 2026-2031 xác định danh mục các luật mà Quốc hội phải xem xét thông qua mới rồi sửa đổi bổ sung trong cả một nhiệm kỳ.
