Từ đường Hồ Chí Minh trên biển đến sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển đảo giai đoạn mới

Đó không chỉ là phương thức chi viện mới hết sức quan trọng, trực tiếp bảo đảm cho các chiến trường ven biển miền nam, mà còn là một nét độc đáo, sáng tạo của chiến tranh nhân dân trong thời đại Hồ Chí Minh.

Cách đây vừa tròn 64 năm, ngày 23/10/1961, Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 97/QĐ thành lập Đoàn 759, tiền thân của Đoàn vận tải biển 125 Hải quân, nay là Lữ đoàn 125, Vùng 2 Hải quân (còn được gọi là “Đoàn tàu không số”). Đoàn có nhiệm vụ mở con đường vận tải chiến lược trên biển, kịp thời chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền nam.

Sau gần một năm nghiên cứu, tổ chức chuẩn bị, đêm 11/10/1962, chiếc tàu gỗ gắn máy đầu tiên của Đoàn 759 do Thuyền trưởng Lê Văn Một và Bí thư chi bộ Bông Văn Dĩa chỉ huy, bí mật xuất phát từ bến K15 Đồ Sơn (Hải Phòng) chở hơn 30 tấn vũ khí vào cập bến Vàm Lũng (Cà Mau) an toàn.

Chuyến đi đầu tiên thành công đã đánh dấu một sự kiện quan trọng: Đường Hồ Chí Minh trên biển đã chính thức khai thông. Nhận được tin đó, Bác Hồ đã gửi điện động viên, khen ngợi cán bộ, chiến sĩ Đoàn 759 và căn dặn cần rút kinh nghiệm chuyến đi, tiếp tục vận chuyển nhanh hơn nữa, nhiều hơn nữa vũ khí cho đồng bào miền nam đánh giặc, cho nam-bắc sớm sum họp một nhà.

Với tinh thần mưu trí, dũng cảm, táo bạo, tất cả vì miền nam ruột thịt, trong suốt 14 năm làm nhiệm vụ trên tuyến đường vận tải quân sự chiến lược trên biển (1961-1975), Đoàn 125 Hải quân đã huy động 1.879 lượt tàu thuyền, vận chuyển hơn 150 nghìn tấn vũ khí trang bị kỹ thuật, thuốc chữa bệnh và trên 80 ngàn cán bộ, chiến sĩ từ miền bắc vào miền nam.

Chính những lực lượng này đã cùng quân dân miền nam chiến đấu hàng trăm trận với máy bay, tàu chiến của Mỹ-ngụy, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Ghi nhận những cống hiến, hy sinh to lớn ấy, Đảng, Nhà nước đã hai lần tuyên dương Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho “Đoàn tàu không số” - Đoàn 125 Hải quân.

Trong lịch sử chiến tranh giữ nước, ông cha ta đã từng mở nhiều con đường để nối liền hậu phương với tiền tuyến, nhưng có lẽ, chưa có con đường nào có sức mạnh thần kỳ và thể hiện tính độc đáo, sáng tạo như Đường Hồ Chí Minh trên biển trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Độc đáo, sáng tạo bởi Đường Hồ Chí Minh trên biển thể hiện tầm nhìn chiến lược của Trung ương Đảng và Bác Hồ trong giải quyết mối quan hệ giữa hậu phương với tiền tuyến - nhân tố thường xuyên quyết định thắng lợi của chiến tranh.

Cùng với Đường Hồ Chí Minh trên dãy Trường Sơn, Đường Hồ Chí Minh trên biển tạo nên hai tuyến vận tải chiến lược, bổ sung, hỗ trợ cho nhau, giải quyết nhu cầu của hai hướng chiến lược trên chiến trường Nam Bộ: Cánh đông và cánh tây.

Mỗi tuyến vận tải chiến lược có vị trí, vai trò khá độc lập, nhưng đặt trong tổng thể đã tạo nên hệ thống mạch máu giao thông chủ đạo và hoàn chỉnh để chi viện kịp thời, hiệu quả sức người, sức của cho cách mạng miền nam.

Đường Hồ Chí Minh trên biển thể hiện sinh động quyết tâm chiến lược của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân: Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, vì độc lập tự do của Tổ quốc.

Độc đáo, sáng tạo bởi, nó ra đời vào thời điểm khó khăn, gian khổ, ác liệt nhất của cuộc chiến tranh. Trong khi địch được trang bị các loại vũ khí, trang bị hiện đại, tối tân, hệ thống trinh sát, phòng thủ dày đặc, hoàn toàn làm chủ trên không, trên biển, ven bờ, thì ta chỉ có những loại tàu thuyền nhỏ bé, thô sơ, nhưng với bản lĩnh và tài thao lược của Đảng, ý chí và khát vọng độc lập tự do, thống nhất đất nước của toàn dân tộc, chúng ta đã biết phát huy sức mạnh to lớn của nhân dân, vượt qua mọi khó khăn, từng bước đánh bại các âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chi viện cho chiến trường miền nam.

Độc đáo, sáng tạo còn ở chỗ, Đường Hồ Chí Minh trên biển đã quy tụ được sức mạnh của toàn dân tộc, với một quyết tâm sắt đá không gì lay chuyển, đó là dám đánh, quyết đánh và biết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

Đảng ta đã vận dụng sáng tạo đường lối chiến tranh nhân dân, nghệ thuật giành thắng lợi từng bước trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, cũng như trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ vận tải chi viện chiến lược trên biển.

Các lực lượng trực tiếp làm nhiệm vụ, đặc biệt là Quân chủng Hải quân đã nắm chắc tình hình, chủ động xây dựng lực lượng, chuẩn bị phương tiện, huấn luyện chu đáo cho tất cả các lực lượng, kể cả các lực lượng hiệp đồng, tạo điều kiện thuận lợi để công tác vận tải đạt kết quả cao nhất.

Các cấp lãnh đạo, chỉ huy Quân chủng Hải quân đã chủ động tham mưu đúng, trúng cho Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, triệt để tận dụng thời cơ, đa dạng hóa phương pháp vận tải để chuyển hóa thế trận, làm chủ tình huống, giành thắng lợi to lớn.

Bên cạnh đó, chúng ta đã biết vận dụng linh hoạt nghệ thuật quân sự Việt Nam trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, biết chọn đúng thời cơ; kết hợp hoạt động bí mật và công khai; tàu có thể xuất phát từ nhiều bến (kể cả ở nước ngoài), cập bến ở nhiều điểm; đi trên nhiều cung, tuyến khác nhau, có giai đoạn đi vòng ra biển xa, hải phận quốc tế. Địch phong tỏa đường trong ta đi đường ngoài. Địch ngăn chặn đường dài ta đi phân đoạn. Địch bám đuôi, ta đi ra vùng biển quốc tế. Khi địch phát hiện, áp sát tấn công hoặc cướp tàu, ta đánh trả quyết liệt, có lúc phải phá hủy tàu và hàng để giữ bí mật nhiệm vụ.

Một nét độc đáo đặc biệt nữa khi nói về Đường Hồ Chí Minh trên biển là nói tới thế hệ cán bộ, chiến sĩ của “Đoàn tàu không số” luôn trung thành vô hạn với Đảng, với nhân dân, nêu cao ý chí quật cường, tinh thần mưu trí, sáng tạo, sẵn sàng xả thân chiến đấu hy sinh để hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Mỗi chuyến đi là một cuộc đấu trí căng thẳng, quyết liệt với kẻ thù, với thiên nhiên, với mọi khó khăn, thử thách. Ra đi là xác định cảm tử, xác định không có ngày trở về.

Từ 1961 đến 1975, cán bộ, chiến sĩ Đoàn 125 đã vượt qua trên 20 cơn bão lớn, vượt qua hàng trăm cuộc vây ráp của kẻ thù, đưa hàng trăm nghìn tấn vũ khí chi viện cho chiến trường, ở những nơi mà đường Hồ Chí Minh trên dãy Trường Sơn chưa thể vươn tới.

Những lúc địch bao vây 4 phía, cả con tàu là một khối đoàn kết, trong đó thuyền trưởng và chính trị viên là tấm gương kiên trung, mẫu mực nhất. Khi biết không thể thoát khỏi sự truy sát của quân thù, để giữ bí mật con đường, họ biến con tàu thành một khối thuốc nổ khổng lồ lao vào tàu địch.

Những người con ưu tú đã anh dũng hy sinh cùng con tàu, nằm lại với biển khơi, sẽ mãi mãi được khắc ghi trong lòng các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam nói riêng và lịch sử dân tộc ta nói chung.

64 năm đã trôi qua nhưng giá trị lịch sử và bài học kinh nghiệm tổ chức mở Đường Hồ Chí Minh trên biển, xây dựng và sử dụng lực lượng vận tải quân sự đường biển vẫn còn nguyên giá trị các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam anh hùng đã và đang phát huy ý chí quật cường, tinh thần chiến đấu anh dũng, bất khuất của cán bộ, chiến sĩ “Đoàn tàu không số” tiếp tục chú trọng xây dựng nhân tố chính trị tinh thần. Trọng tâm là giáo dục cho mọi cán bộ, chiến sĩ luôn có bản lĩnh vững vàng; trung thành vô hạn với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân nhận thức sâu sắc tình hình nhiệm vụ, khắc phục mọi khó khăn gian khổ sẵn sàng chiến đấu, hy sinh bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Vận dụng bài học tổ chức sử dụng lực lượng vận tải đường biển chiến lược trong chiến tranh giải phóng, Quân chủng Hải quân tiếp tục xây dựng, phát triển lực lượng chính quy, hiện đại; tinh, gọn, mạnh, cơ động, linh hoạt; cân đối, đồng bộ về con người, vũ khí trang bị, cơ sở bảo đảm; có chất lượng tổng hợp và sức mạnh chiến đấu ngày càng cao, làm nòng cốt bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc trong tình hình mới.

Quan tâm xây dựng lực lượng vận tải quân sự đa năng, có tính lưỡng dụng cao (tàu chở hàng, tàu chở quân, tàu vận tải đổ bộ) cùng hệ thống cầu cảng, kho tàng, cơ sở bảo đảm hậu cần, kỹ thuật đồng bộ.

Trong thời bình, lực lượng này làm nhiệm vụ vận tải phục vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng công trình chiến đấu, hạ tầng dân sinh, chi viện đảo, nhà giàn, củng cố thế trận phòng thủ vững chắc của ta trên các vùng biển, đảo. Khi có chiến tranh hoặc xung đột xảy ra, cùng với các lực lượng khác vận chuyển nhân lực, vật lực, vận tải đổ bộ, chi viện, không để các lực lượng ta bị địch cô lập, tăng cường sức mạnh cho tác chiến bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

Từ kinh nghiệm tổ chức vận chuyển chi viện chiến trường miền nam giai đoạn 1961-1975, trong những năm gần đây, Quân chủng Hải quân luôn chú trọng nâng cao chất lượng huấn luyện theo phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”. Tập trung đột phá vào huấn luyện “cơ bản, làm chủ, chuyên sâu trong khai thác sử dụng trang bị kỹ thuật; nâng cao chất lượng huấn luyện cán bộ”; lấy nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển đảo và xây dựng Quân chủng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại” làm mục tiêu huấn luyện.

Thường xuyên tổ chức luyện tập, diễn tập thuần thục các tình huống cơ động lực lượng, ngụy trang, nghi binh, phòng tránh đánh địch tiến công hỏa lực, bảo toàn lực lượng, phá thế bao vây, phong tỏa. Đưa các nội dung cơ động, vận tải chi viện vào các cuộc diễn tập bảo vệ chủ quyền biển đảo. Trên cơ sở đó, bổ sung, hoàn thiện các phương án tác chiến, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ khi có tình huống.

Kế thừa bài học phát huy sức mạnh tổng hợp của Đường Hồ Chí Minh trên biển, Quân chủng Hải quân chủ động tham mưu, đề xuất Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng các chủ trương, giải pháp xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, “thế trận chiến tranh nhân dân trên biển vững mạnh.

Tiếp tục phối hợp với các đơn vị, địa phương đẩy mạnh tuyên truyền biển đảo, thu hút nguồn lực xây dựng Quân chủng hiện đại. Phát huy nội lực, tự lực, tự cường, ra sức nghiên cứu làm chủ vũ khí trang bị, làm chủ khoa học kỹ thuật, nâng cao chất lượng, hiệu quả các mặt công tác.

Đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại quốc phòng với quân đội và hải quân các nước, nhất là nước láng giềng có vùng biển giáp ranh, bạn bè, đối tác truyền thống góp phần ngăn ngừa xung đột, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Trước những diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình quốc tế, khu vực và Biển Đông, Quân chủng Hải quân thường xuyên nâng cao cảnh giác, chủ động nắm, dự báo chính xác tình hình trên các vùng biển, đảo, nhất là vùng biển trọng điểm, nhạy cảm, không để bị động, bất ngờ. Trên cơ sở đó, tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng các giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo xử lý chính xác các tình huống trên cơ sở phát huy sức mạnh tổng hợp, kết hợp giữa đấu tranh trên thực địa với đấu tranh chính trị, ngoại giao, pháp lý.

Quán triệt phương châm, tư tưởng chỉ đạo, đối sách của Đảng, Nhà nước, cán bộ, chiến sĩ Hải quân luôn nêu cao tinh thần cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu cao, kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước.