Thách thức cho hệ thống chính sách và quản lý
Phát biểu tại hội thảo, Phó Giáo sư,Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Thiều - Phó Giám đốc Học viện Tài chính cho biết, trong những năm gần đây, hàng loạt chính sách mới đã được ban hành, sửa đổi, như Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Thuế thu nhập cá nhân nhằm hoàn thiện quy định về quản lý thuế, hải quan và phát triển dịch vụ logistics.
Cùng với đó, công tác chuyển đổi số trong quản lý thuế và hải quan, đặc biệt là việc triển khai hóa đơn điện tử, Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN, hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS, đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, tăng tính minh bạch và phòng chống gian lận.
Đặc biệt, năm 2025 chứng kiến cuộc cải cách mạnh mẽ tổ chức bộ máy hành chính nhà nước với việc chuyển từ hệ thống chính quyền địa phương 3 cấp sang chính quyền địa phương 2 cấp và nhiều quyết sách quan trọng của Đảng trong lĩnh vực kinh tế-xã hội với các Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo…
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Thiều, để thực hiện các Nghị quyết quan trọng này, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo chức năng, nhiệm vụ của mình phải cụ thể hóa thành văn bản quy phạm pháp luật, các chương trình hành động và các hoạt động cụ thể. Chính sách thuế và pháp luật thuế cũng là một trong những lĩnh vực quan trọng cần tiếp tục cải cách, đổi mới để nhanh chóng đưa các Nghị quyết của Đảng vào cuộc sống.
Quá trình cải cách đã, đang và sẽ đặt ra nhiều vấn đề mới, phức tạp và đa chiều. Các biến động của kinh tế thế giới, xung đột thương mại, thay đổi trong chuỗi cung ứng toàn cầu, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử xuyên biên giới, cùng yêu cầu phát triển logistics xanh và bền vững, đang tạo ra những thách thức to lớn cho hệ thống chính sách và quản lý của Việt Nam.
Tại hội thảo, các ý kiến về hoàn thiện hệ thống chính sách thuế của Việt Nam được các đại biểu trao đổi thảo luận và đánh giá trong giai đoạn vừa qua, hệ thống chính sách thuế Việt Nam không ngừng được bổ sung, hoàn thiện để phù hợp với điều kiện thực tế, góp phần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, vừa khuyến khích doanh nghiệp đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh trên diện rộng.
Song song với đó, việc khuyến khích phát triển các ngành, lĩnh vực quan trọng theo định hướng của Đảng và Nhà nước như khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, phát triển năng lượng tái tạo, bảo vệ môi trường…, chú trọng phát triển các địa bàn có điều kiện kém thuận lợi; đồng thời, góp phần động viên hợp lý nguồn lực cho ngân sách nhà nước để thực hiện các nhiệm vụ đặt ra trong quá trình phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, cơ cấu thu ngân sách nhà nước bền vững hơn.
Tuy nhiên, các diễn giả cũng cho rằng, bối cảnh kinh tế-xã hội những năm tới đây cũng đang đặt ra không ít thách thức. Tăng trưởng kinh tế toàn cầu vẫn còn nhiều rủi ro, các bất ổn về kinh tế vĩ mô có xu hướng gia tăng. Trong bối cảnh này, việc cải cách, hoàn thiện hệ thống chính sách thuế trong thời gian tới sẽ tập trung hướng đến việc xử lý được cả những yêu cầu trước mắt để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp mở rộng sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế...
Chính sách thuế phải bảo đảm công bằng và bền vững
Để hoàn thiện hệ thống chính sách thuế trong thời gian tới, các diễn giả khuyến nghị, cần hướng dẫn, tổ chức triển khai đầy đủ, kịp thời có hiệu quả các giải pháp chính sách hỗ trợ về thuế, phí và lệ phí đã được cấp có thẩm quyền thông qua.
Cùng với đó, tiếp tục theo dõi sát sao tình hình kinh tế trong nước và quốc tế, thực hiện đánh giá, tổng kết việc thực hiện các chính sách thuế đã được ban hành để hỗ trợ cho người dân, doanh nghiệp thời gian qua để tham mưu cấp có thẩm quyền các giải pháp phù hợp khi cần thiết.
Một nội dung được trao đổi rất sôi nổi, đó là những đánh giá về hiệu quả, đồng bộ các biện pháp cải cách hệ thống chính sách thuế theo các định hướng đã được xác định trong Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030. Trong đó, xây dựng lộ trình để sửa đổi, bổ sung các luật thuế khác trong hệ thống chính sách thuế cho giai đoạn sau năm 2025 như Luật Thuế bảo vệ môi trường, Luật Thuế tài nguyên, Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; hoàn thiện các chính sách thuế liên quan đến nhà, đất...
Các đại biểu cho rằng, việc thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, chủ trương của Đảng về hoàn thiện chính sách thu gắn với cơ cấu lại thu ngân sách nhà nước; tăng tỷ trọng thu nội địa, bảo đảm tỷ trọng hợp lý giữa thuế gián thu và thuế trực thu, khai thác tốt thuế thu từ tài sản, tài nguyên, bảo vệ môi trường… sẽ là những giải pháp để hoàn thiện chính sách thuế nhằm thúc đẩy tăng trưởng cao và bền vững ở Việt Nam.
Cùng với việc cơ cấu lại hệ thống thuế, bên cạnh tỷ lệ động viên, việc cơ cấu lại các sắc thuế giữ vai trò quyết định trong việc đạt đồng thời mục tiêu hiệu quả và công bằng. Theo đó, cần bảo đảm tỷ lệ động viên thuế so GDP ở mức hợp lý, một trong những định hướng trọng tâm là xác định tỷ lệ động viên thuế so GDP hợp lý, vừa bảo đảm ổn định nguồn thu ngân sách nhà nước, vừa không kìm hãm động lực phát triển của khu vực tư nhân.
Hội thảo cũng đưa ra những đề xuất các giải pháp, kiến nghị chính sách nhằm góp phần thực hiện hiệu quả các Chiến lược quốc gia đến năm 2030 và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong điều kiện chuyển đổi số toàn diện, trong đó trọng tâm là hoàn thiện chính sách đối với từng sắc thuế, trong đó, thuế bảo vệ môi trường và thuế xanh cần xây dựng lộ trình áp dụng thuế carbon; nâng tỷ trọng thuế bảo vệ môi trường trong cơ cấu thu; tái phân bổ nguồn thu để hỗ trợ chuyển đổi năng lượng…
Đồng thời, để bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng cao và phát triển bền vững trong mục tiêu chính sách, chính sách thuế phải không chỉ hướng đến tăng trưởng cao mà còn phải bảo đảm công bằng và bền vững. Các định hướng bao gồm: Thiết kế chính sách thuế như một công cụ khuyến khích hành vi kinh tế tích cực như đổi mới sáng tạo, tiêu dùng xanh, phát triển năng lượng sạch; kết hợp hài hòa giữa hiệu quả kinh tế và công bằng xã hội; xây dựng hệ thống thuế hiện đại, minh bạch, ổn định, trở thành động lực dài hạn cho một nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập sâu rộng.
