Phi đội Quyết thắng:
Chúng tôi đã được “nâng cánh” để hoàn thành nhiệm vụ đánh vào sân bay Tân Sơn Nhất
Trận đánh của Phi đội Quyết thắng vào sân bay Tân Sơn Nhất ngày 28/4/1975 đã làm làm rung chuyển chế độ nguỵ quân và nguỵ quyền Sài Gòn, khiến chúng đã hoang mang lại thêm hoảng loạn. Với các thành viên của Phi đội Quyết thắng, được tham gia vào trận đánh "có một không hai" này là trách nhiệm, niềm tự hào và vinh quang của người lính.
Những ký ức về trận đánh sân bay Tân Sơn Nhất 50 năm trước của Phi đội Quyết thắng lần lượt được hồi tưởng qua những chia sẻ của Đại tá Nguyễn Văn Lục - Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân, phi đội trưởng Phi đội Quyết thắng; Đại tá Hán Văn Quảng - Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân, thành viên Phi đội Quyết thắng; Thượng tướng Võ Văn Tuấn, nguyên Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, nguyên Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không-Không quân, cựu phi công Mig21, Su22, Su27 trong buổi giao lưu tại Báo Nhân Dân sáng 21/3.
Các khách mời giao lưu tại Báo Nhân Dân.
Các khách mời giao lưu tại Báo Nhân Dân.
Sáu ngày thần tốc làm chủ A37 tấn công sân bay Tân Sơn Nhất
Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, Bộ đội Không quân đã cùng các quân, binh chủng của ta hành quân thần tốc, giải phóng miền nam, thống nhất đất nước. Các đơn vị Không quân ngoài việc sẵn sàng chiến đấu bảo vệ miền bắc, đã sử dụng tất cả máy bay hiện có lập "Cầu hàng không", phục vụ công tác chỉ huy, tiếp tế, vận tải, cơ động lực lượng, mở mũi tiến công từ trên không vào sào huyệt cuối cùng của kẻ thù.
Đặc biệt, với tinh thần “Thần tốc, táo bạo, bất ngờ, quyết thắng” chỉ sau 6 ngày luyện tập, chuyển loại máy bay khẩn trương, chiều 28/4/1975, “Phi đội Quyết thắng” gồm 5 phi công: Nguyễn Văn Lục, Từ Đễ, Hán Văn Quảng, Hoàng Mai Vượng của Trung đoàn 923; Nguyễn Thành Trung (phi công đã ném bom vào Dinh Độc Lập ngày 8/4/1975 được điều ra Đà Nẵng tham gia Phi đội Quyết thắng) và một phi công của quân đội Sài Gòn đã được giáo dục, cải tạo là Trần Văn On, sử dụng máy bay A37 vừa thu được của địch, cất cánh từ sân bay Phan Rang, bất ngờ tập kích sân bay Tân Sơn Nhất.
Trận tập kích này đã phá hủy 24 máy bay và các phương tiện chiến tranh khác của địch. Chiến công xuất sắc này đã khẳng định tài nghệ, trình độ tổ chức chỉ huy chiến đấu của Bộ đội Không quân, góp phần đẩy nhanh tốc độ tiến công trên các chiến trường, tiến tới giải phóng miền nam, thống nhất đất nước.
Chiều 28/4/1975, sau 6 ngày luyện tập chuyển loại máy bay khẩn trương, "Phi đội Quyết thắng" của Trung đoàn 923 đã sử dụng máy bay A37 vừa thu được của địch, cất cánh từ sân bay Phan Rang, hình thành "mũi tiến công thứ 6" của bộ đội ta từ trên không, bất ngờ tập kích sân bay Tân Sơn Nhất, phá hủy 24 máy bay, làm cho tinh thần của Mỹ-ngụy đang cơn hoang mang, càng thêm hoảng loạn.
Chia sẻ về ký ức của ngày lịch sử này, Đại tá Nguyễn Văn Lục cho biết, tháng 4/1975, khi đang đóng quân ở sân bay Thọ Xuân, Thanh Hóa, một số phi công của Đại đội 4, Trung đoàn 923 nhận nhiệm vụ sẵn sàng cơ động vào miền nam để tham gia chiến đấu.
Phi đội Quyết thắng cất cánh đi làm nhiệm vụ. (Ảnh tư liệu)
Phi đội Quyết thắng cất cánh đi làm nhiệm vụ. (Ảnh tư liệu)
Các thành viên Phi đội Quyết thắng đều là những phi công giàu kinh nghiệm, thành thạo đánh mục tiêu trên không, mặt đất, mặt biển. Họ vào Đà Nẵng ngày 22/4/1975 và khẩn trương làm quen với máy bay A37. Mệnh lệnh “thần tốc” của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã thấm vào tâm tư, tình cảm, trách nhiệm cả phi đội nên bằng mọi giá, Phi đội Quyết thắng phải thực hiện cho bằng được mệnh lệnh đó.
Thành công của chúng ta là đã cảm hóa và thuyết phục được một số phi công, thợ máy quân đội Sài Gòn. Họ rất giỏi và đang hào hứng phục vụ cách mạng, muốn lập công chuộc tội. Điều đó giúp Phi đội Quyết thắng và không quân Việt Nam có được chiến thắng.
--- Đại tá Nguyễn Văn Lục ---
Để làm quen với máy bay mới, các phi công cần nhiều giờ bay, nhưng phi đội chỉ có thời gian rất ngắn, chừng một tuần với 2-3 lần bay thử. Hệ thống điều khiển khác nhau, lại không biết tiếng Anh, buộc mỗi người phải tự học tập rất nhanh để phát huy được tính năng của các thiết bị trên buồng lái.
“Thành công của chúng ta là đã cảm hóa và thuyết phục được một số phi công, thợ máy quân đội Sài Gòn. Họ rất giỏi và đang hào hứng phục vụ cách mạng, muốn lập công chuộc tội. Điều đó giúp Phi đội Quyết thắng và không quân Việt Nam có được chiến thắng”, Đại tá Nguyễn Văn Lục nói.
Theo Đại tá Hán Văn Quảng, tâm trạng của các thành viên phi đội có chút lo lắng khi nhận nhiệm vụ, nhất là phải làm quen với máy bay A37. "Với chúng tôi đó là máy bay hiện đại. Ở miền bắc, chúng tôi chỉ bay MiG, cự ly bay ngắn, sân bay dã chiến có đường băng hẹp. Trong khi đó, ở miền nam, các sân bay cấp 1 đều bằng phẳng, rộng. Làm quen máy bay mới, chúng tôi phải trao đổi về các công tắc trong buồng lái, nghĩ cách dán những miếng đề can nhỏ lên bảng điều khiển để nhớ tính năng từng công tắc", ông Hán Văn Quảng kể.
Được ông Trần Văn On - một phi công ngụy được ta giáo dục, cảm hóa, bay kèm, ông Hán Văn Quảng nhanh chóng làm quen với máy bay mới. Lần đầu tiên lên buồng lái A37, ông Quảng nói với ông On: "Chuyến này On để tôi tự bay, nếu có gì nguy hiểm thì On hãy can thiệp".
Chuyến đầu tiên ông Quảng cất và hạ cánh an toàn. Kết thúc chuyến bay, phi công Trần Văn On chia sẻ kinh nghiệm: "Động tác hạ cánh của máy bay là phải từ trên cao, thu gần hết cửa dầu, để giả sử máy bay tắt máy trong giai đoạn này thì vẫn lướt hạ cánh được".
Kinh nghiệm đó giúp ông Quảng tự tin cùng anh em làm chủ máy bay A37. "Có thể nói, trong trận đánh đó, từ đồng đội, chỉ huy, kỹ thuật, hậu cần đã 'nâng cánh' cho chúng tôi thực hiện chuyến bay", ông Quảng chia sẻ.
Nghệ thuật quân sự trong trận đánh “có một không hai”
Sau khi làm chủ được máy bay A37, cấp trên cho Phi đội Quyết thắng bàn phương án chiến đấu, lựa chọn mục tiêu để ném bom. Sáu mục tiêu được đặt ra gồm: Dinh Độc Lập, Bộ Tổng tham mưu, Tổng Nha cảnh sát, Tòa Đại sứ Mỹ, Kho xăng nhà Bè, Sân bay Tân Sơn Nhất.
Các thành viên của Phi đội vốn không thạo địa bàn Sài Gòn nên thấy việc phát hiện mục tiêu nằm trong thành phố sẽ gặp nhiều khó khăn, có thể xảy ra tình huống “bom rơi đạn lạc”, nếu không trúng mục tiêu thì sẽ trúng nhà dân. Vì thế, các phi công đề nghị cấp trên lựa chọn mục tiêu tấn công là sân bay Tân Sơn Nhất. “Đây là địa điểm rộng, có thể quan sát từ trên cao, phi đội sẽ chủ động để lấy độ cao, tách đội hình, chiếm vị thế, giãn cách để tiến hành không kích”, Đại tá Nguyễn Văn Lục nói.
Sân bay Tân Sơn Nhất là nơi thể hiện sức mạnh quân đội Mỹ. Chúng sẽ thấy bị “mất mặt” nếu thất thủ. Và khi đánh vào sân bay Tân Sơn Nhất, chúng ta đánh vào ý chí, đánh vào đường rút lui của địch.
Đại tá Nguyễn Văn Lục cho biết, Phi đội Quyết thắng quyết định tấn công vào sân bay Tân Sơn Nhất vì đây là địa điểm “nhạy cảm”. Lúc này còn có nhiều cố vấn quân sự Mỹ ở Sài Gòn đứng đằng sau hỗ trợ quân nguỵ tử thủ.
Sân bay Tân Sơn Nhất là nơi thể hiện sức mạnh quân đội Mỹ. Chúng sẽ thấy bị “mất mặt” nếu thất thủ. Và khi đánh vào sân bay Tân Sơn Nhất, chúng ta đánh vào ý chí, đánh vào đường rút lui của địch.
Đại tá Nguyễn Văn Lục và Đại tá Hán Văn Quảng chia sẻ cảm xúc tại buổi giao lưu.
Đại tá Nguyễn Văn Lục và Đại tá Hán Văn Quảng chia sẻ cảm xúc tại buổi giao lưu.
Chiều 28/4, đồng chí Tư lệnh Lê Văn Tri trực tiếp giao nhiệm vụ cho phi đội. Phương án chiến đấu là oanh kích sân bay Tân Sơn Nhất vào thời điểm chiều muộn là thời gian phía địch thay ban bay, nên sẽ có sự chủ quan, sơ sểnh.
Nhiệm vụ ném bom sân bay Tân Sơn Nhất được giao cho 3 phi công Nguyễn Thành Trung, Từ Đễ, Nguyễn Văn Lục, 2 máy bay còn lại vừa yểm hộ vừa chiến đấu.
Ông Hán Văn Quảng tâm sự, nếu như trong khi chiến đấu ở miền bắc, máy bay bị rơi xuống là đất mình, anh em mình; nhưng đánh vào Sài Gòn, rơi máy bay thì mình rơi vào lòng địch. Nhưng tư tưởng của cả phi đội đều thông suốt, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ.
Chiều 28/4/1975, phi đội bay thấp để tránh hỏa lực và radar của địch phát hiện. Trong 40 phút, cả phi đội bay theo đường ven biển là đường bay quen thuộc của địch, từ Phan Rang, qua Vũng Tàu vào tiếp cận sân bay Biên Hòa.
Với truyền thống “bốn tự” gồm "Tự đi-Tự tìm-Tự đánh-Tự về", Phi đội Quyết thắng đã bất ngờ tập kích sân bay Tân Sơn Nhất.
Đại tá Hán Văn Quảng chia sẻ tại buổi giao lưu. (Video: Hiếu Minh-Sỹ Hiếu-Trung Hiếu)
Đại tá Hán Văn Quảng chia sẻ tại buổi giao lưu. (Video: Hiếu Minh-Sỹ Hiếu-Trung Hiếu)
"Anh Trung bổ nhào xuống cắt bom đầu tiên, nhưng bom không ra. Sau đó anh Từ Đễ ném 4 quả, anh Lục ném 2 quả, anh Vượng dội tiếp 4 quả nữa. Địch hoàn toàn bị bất ngờ, phải một lúc sau mới phát hiện ra máy bay của "Việt Cộng". Từ trên cao tôi nhìn thấy quân địch chạy hoảng loạn ở dưới, nhiều cột khói bốc lên nghi ngút. Tôi lao xuống cắt bom, hướng về phía bắc đường băng cho diện ném bom của mình rộng thêm ra. Sau khi ném xong 4 quả bom, tôi kéo máy bay lên cao để triển khai nhiệm vụ bảo vệ phi đội. Khi bay qua Sài Gòn, địch bắn lên đỏ rực bầu trời, may là không trúng ai cả", ông Hán Văn Quảng kể.
Ngay sau khi cắt bom xong, cả phi đội tập hợp đội hình quay về. Lúc này, do phi công Nguyễn Thành Trung sau khi ném bom xong, bay hơi cao nên bị địch phát hiện. Hai máy bay F-5 của chúng đã đuổi theo để tấn công máy bay phi công Nguyễn Thành Trung, nhưng có lẽ do chúng vừa thực hiện nhiệm vụ ở địa bàn khác trở về nên không còn đủ nhiên liệu, đành phải bỏ cuộc.
Cả 5 máy bay hạ cánh an toàn ở sân bay Thành Sơn (Phan Rang) trong tiếng reo hò của các đồng đội. Cả phi đội ôm chầm lấy nhau và chúc mừng: "Chúng ta đã chiến thắng". Tư lệnh Lê Văn Tri ra tận máy bay, ôm từng phi công chúc mừng chiến thắng và cả phi đội đã trở về an toàn.
"Khi rời máy bay, mấy anh thợ máy nghẹn ngào nói với tôi: 'Quảng ơi mày về đây rồi, chúng tao tưởng chúng mày không về nữa, vì chờ đến ba, bốn chục phút rồi'. Hôm đó tôi thực sự xúc động vô cùng", ông Quảng bồi hồi nhớ lại.
Đêm 28/4 và rạng sáng 29/4, không quân quân đội Sài Gòn đã hai lần oanh kích sân bay Phan Rang nhưng không phá hủy được máy bay nào của ta. Cũng trong ngày hôm đó, Mỹ phải mở chiến dịch "Kẻ liều mạng" ồ ạt di tản các cố vấn quân sự Mỹ và các chóp bu ngụy quân Sài Gòn.
“Trận oanh kích sân bay Tân Sơn Nhất của Phi đội Quyết thắng tạo tiếng vang cực kỳ lớn, khiến quân địch vô cùng hoảng loạn, bẻ gãy ý chí chiến đấu của chúng, góp phần cùng 5 cánh quân của ta giải phóng Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh hôm nay”, Đại tá Nguyễn Văn Lục nói.
Vinh quang Không quân Nhân dân Việt Nam
“Sau 10 năm chủ yếu làm nhiệm vụ phòng thủ, bảo vệ bầu trời miền bắc, không quân Việt Nam đã thực hiện được cuộc tấn công vào sào huyệt cuối cùng của địch, trên bầu trời Sài Gòn. 18 quả bom tấn công làm rung chuyển thành phố Sài Gòn, đánh bại ý chí của kẻ địch. Đó là niềm tự hào, vinh quang của lực lượng không quân Việt Nam”, Đại tá Nguyễn Văn Lục tự hào nói.
Với Đại tá Nguyễn Văn Lục, Bộ Chỉ huy chiến dịch đã rất sáng suốt, đánh giá đúng tình hình, đúng lực lượng để quyết tâm triển khai trận đánh táo bạo, bất ngờ vào sân bay Tân Sơn Nhất. Thành công của trận đánh thể hiện ý chí, quyết tâm nỗ lực của tất cả các đơn vị, trong đó có hậu cần, tổ chức chỉ huy, kỹ thuật… để các phi công ấn nút cuối cùng hoàn thành nhiệm vụ.
Đại tá Nguyễn Văn Lục chia sẻ cảm xúc tại buổi giao lưu. (Video: Hữu Tú-Quốc Tuấn)
Đại tá Nguyễn Văn Lục chia sẻ cảm xúc tại buổi giao lưu. (Video: Hữu Tú-Quốc Tuấn)
Một thành công đặc biệt mà ông Lục luôn nhắc tới, chính là việc sử dụng lực lượng cả ta và ngụy, trong đó có thợ máy ngụy, hậu cần kỹ thuật ngụy… để giúp ta tiếp thu nhanh kỹ thuật của máy bay mới và có thể lên đường hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu.
Tại buổi giao lưu, khi được hỏi về sự ngưỡng mộ của thế hệ phi công sau này với các thành viên Phi đội Quyết thắng, Thượng tướng Võ Văn Tuấn, nguyên Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, nguyên Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không-Không quân, cựu phi công Mig21, Su22, Su27 bày tỏ sự khâm phục với lực lượng phi công của Phi đội Quyết thắng: “Đó là trận đánh duy nhất của không quân Việt Nam trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, là trận đánh phối hợp hiệp đồng các quân binh chủng, tạo dấu ấn quan trọng của lực lượng không quân.
Thượng tướng Võ Văn Tuấn, nguyên Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, nguyên Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không-Không quân chia sẻ tại buổi giao lưu.
Thượng tướng Võ Văn Tuấn, nguyên Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, nguyên Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân chủng Phòng không-Không quân chia sẻ tại buổi giao lưu.
Trận đánh này còn được coi là một trận tuyệt đẹp, đã kết thúc trọn vẹn theo tinh thần Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã khẳng định: "Thần tốc, thần tốc hơn nữa; táo bạo, táo bạo hơn nữa". Trong chưa đầy một tuần, các phi công đã cơ động từ miền bắc vào, nhận máy bay ngày 23/4, kết thúc nhiệm vụ ngày 28/4; không quân đã làm nên một chiến thắng tuyệt vời và trọn vẹn”, Thượng tướng nói.
Tiếp nối những mốc son tự hào của các phi công đi trước, Thượng tướng Võ Văn Tuấn tâm sự, các phi công của Phi đội Quyết Thắng dù chiến đấu trong hoàn cảnh khó khăn, nhưng luôn có ý chí, bản lĩnh và quyết tâm. Tinh thần và bản lĩnh ấy là tấm gương để các thế hệ không quân nhân dân Việt Nam học tập và noi theo.
Là thế hệ chuyển tiếp, Thượng tướng Võ Văn Tuấn chia sẻ, ông luôn ý thức được việc phải làm tốt nhiệm vụ của người kết nối các thế hệ, nhận lửa và tiếp lửa truyền thống cho thế hệ trẻ nói riêng và những người lính trẻ hôm nay. "50 năm qua, lịch sử anh hùng của lực lượng Không quân nói chung và tinh thần chiến thắng của Phi đội Quyết thắng nói riêng vẫn được truyền và giữ đến nay. Tôi tin tưởng, nếu có chiến tranh xảy ra, dù đó là điều không ai mong muốn, thì thế hệ trẻ ngày nay sẽ tiếp nối truyền thống anh hùng của cha anh đi trước, chắc chắn sẽ không làm phụ lòng chúng ta", Thượng tướng Võ Văn Tuấn chia sẻ.
50 năm sau trận ném bom lịch sử vào sân bay Tân Sơn Nhất, các thành viên Phi đội Quyết thắng giờ vắng bóng của phi công Hoàng Mai Vượng. Sau 33 năm, vào tháng 8/2008, phi công Trần Văn On mới được trao lại "Huân chương Chiến công Giải phóng hạng Nhất".
Là Trưởng ban liên lạc Phi đội Quyết thắng, Đại tá Nguyễn Văn Lục cho hay, hàng năm, các thành viên của Phi đội Quyết thắng vẫn tổ chức gặp mặt vào 28/4 để ôn kỷ niệm, chia sẻ về cuộc sống và hỗ trợ nhau khi cần thiết. "50 năm sau khi đất nước thống nhất, Phi đội Quyết thắng chỉ còn 28 người. Năm nay, chúng tôi cố gắng mời đầy đủ các lãnh đạo đương chức và các anh em để cùng nhìn lại dấu mốc lịch sử này", Đại tá Nguyễn Văn Lục cho biết.
Ngày xuất bản: 21/3/2025
Tổ chức thực hiện:
NGỌC THANH-HỮU VIỆT-NAM ĐÔNG
Nội dung và trình bày:
HỒNG VÂN-LÊ NGÂN-THIÊN LAM-
MINH THU-NGỌC BÍCH
Ảnh: THÀNH ĐẠT, TTXVN
Built with Shorthand