Và công chúng đam mê ẩm thực đang háo hức chờ đợi danh sách những nhà hàng Việt Nam đầu tiên được gắn ngôi sao Michelin danh giá, dự kiến sẽ chính thức lộ diện vào ngày 6/6/2023 này.
Cần một cú huých mạnh mẽ
Vài năm gần đây, ẩm thực Việt đã chính thức được vinh danh trên bản đồ ẩm thực toàn cầu với những món ăn ngon liên tiếp xuất hiện trong nhiều bảng xếp hạng uy tín, khi quyến rũ được hàng loạt đầu bếp hàng đầu đến với dải đất hình chữ S, để trải nghiệm, để say mê và từ đó tự nguyện bắc nhịp cầu lan tỏa những giá trị tinh hoa Việt vươn ra ngoài biên giới. Có vẻ như chúng ta đã đi được đoạn đường khá dài, trên hành trình nỗ lực xây dựng thương hiệu "Bếp ăn thế giới" (Vietnam - Cuisine of the world) hay "Hương vị của thế giới" (Vietnam - Spices of the world), như chuyên gia marketing hàng đầu Philip Kotler từng khuyến nghị.
Với bất kỳ một quốc gia điểm đến nào, trong danh mục sản phẩm hàng hóa và dịch vụ (cả vật thể lẫn phi vật thể) phục vụ du khách thì món ăn và thức uống luôn được nhìn nhận là một trong những yếu tố hấp dẫn hàng đầu.
Theo khảo sát mới nhất về xu hướng du lịch thời kỳ "hậu Covid" của Expedia Group Media Solutions, có tới 55% người tiêu dùng lựa chọn sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn cho ẩm thực - như một hình thức du lịch bền vững được ưu tiên.
Ẩm thực Việt Nam đang ngày càng chứng tỏ ưu thế cũng như sức hấp dẫn vượt trội. Theo ước tính ban đầu của nhiều đơn vị kinh doanh lữ hành uy tín trong nước, có tới 30-40% du khách quốc tế quyết định chọn Việt Nam làm điểm đến vì không cưỡng nổi sức hút từ những món ăn khoái khẩu, "ngon mà rẻ", "no mắt, no bụng" như bún chả, chả cá Lã Vọng, cơm tấm, gỏi cuốn, mỳ Quảng, bún bò Huế, hủ tiếu Nam Vang, bánh xèo, bánh cuốn...
Theo Chủ tịch Hội Đầu bếp Việt Nam Nguyễn Thường Quân: "Với những nét đặc trưng độc đáo (ít mỡ, đậm đà hương vị, tổng hòa nhiều chất và vị, ngon và lành), thế mạnh của ẩm thực Việt Nam nằm ở nguyên liệu phong phú, gia vị là điểm nhấn không thể thiếu, được chế biến tinh tế và cung cách thưởng thức kết hợp nhuần nhuyễn mọi giác quan. Ẩm thực truyền thống vùng miền bộc lộ những thế mạnh riêng biệt, khi mỗi miền bắc-trung-nam, mỗi cộng đồng thuộc 54 dân tộc anh em đều mang hương vị và in đậm dấu ấn văn hóa khác biệt".
Nhờ vậy, món ngon Việt luôn nhận được đánh giá cao từ những kênh truyền thông quốc tế hàng đầu thế giới. Dăm năm trở lại đây, phở được Business Insider xếp đứng đầu trong danh sách 10 món ăn nên thưởng thức một lần trong đời, được CNN xếp vào danh sách 50 món ngon nhất và Times tôn vinh trong danh mục 10 món ăn tốt nhất cho sức khỏe con người. Nem rán (chả giò) luôn là cái tên được người sành ẩm thực nhiều quốc gia nhắc tới.
Bánh mỳ kẹp thịt được National Geographic đánh giá là món ăn đường phố hấp dẫn thực khách nhất thế giới. Hành trình khám phá những đặc sản vỉa hè Hà Nội "ngon, bổ, rẻ" đã lọt Top 10 chuyến trải nghiệm ẩm thực đường phố hấp dẫn nhất thế giới do Cẩm nang du lịch Lonely Planet giới thiệu...
Mới đây, Giải thưởng Ẩm thực thế giới (World Culinary Awards) trao tặng Việt Nam danh hiệu "điểm đến ẩm thực tốt nhất châu Á năm 2022". Với chuyên trang ẩm thực Traveller, phở là món nước ngon nhất thế giới, bánh cuốn nằm trong top 10 món ăn hấp dẫn phải thưởng thức trong năm 2023.
Độc giả The Travel (Canada) xếp Việt Nam ở vị trí thứ 5, trong danh sách 10 quốc gia có nền ẩm thực hấp dẫn hàng đầu thế giới. Từ điển tiếng Anh uy tín Oxford quyết định bổ sung "pho" và "banh my", hai món ăn Việt độc đáo thành hai mục từ nguyên gốc.
Đầu năm 2023, tạp chí Travel+Leisure vừa xướng tên Việt Nam là "điểm đến ẩm thực hấp dẫn nhất châu Á" và nền tảng du lịch lớn nhất thế giới Trip Advisor chọn Hà Nội ở vị trí thứ ba, trong danh sách 20 điểm đến ẩm thực hàng đầu thế giới 2023. Với Travel of Path, TP Hồ Chí Minh trở thành "điểm đến xu hướng hàng đầu châu Á năm 2023"...
Du lịch ẩm thực là khái niệm mới xuất hiện trên thế giới khoảng hai thập niên gần đây nhưng được nhiều quốc gia đón nhận và phát triển thành loại hình du lịch hấp dẫn, chỉ sau du lịch văn hóa và khám phá cảnh quan.
Theo nghiên cứu của Tổ chức Du lịch Thế giới, 87% số tổ chức được khảo sát xác định du lịch ẩm thực là yếu tố chiến lược đối với điểm đến; 82% cho rằng du lịch ẩm thực là động lực quan trọng cho phát triển du lịch, là chất xúc tác cho kinh tế địa phương. Còn theo Hội Lữ hành ẩm thực thế giới, có tới khoảng 25% du khách quan tâm hàng đầu đến ẩm thực du lịch.
Ẩm thực Việt có lịch sử lâu đời, với những món ăn đã được truyền thông thế giới không ngừng ca tụng suốt những năm qua. Nhưng để những món ngon có thể trở thành "cái cớ" mang du khách đến Việt Nam và tạo nên thương hiệu cho du lịch ẩm thực Việt, chúng ta vẫn đang rất cần một cú hích có sức lan tỏa mạnh mẽ. Kỳ vọng ấy đang được đặt lên vai thương hiệu Michelin Guide.
 |
| Món nem cua bể được Nghệ nhân Ánh Tuyết (giữa) đưa vào thực đơn phục vụ bữa ăn cho các nguyên thủ quốc gia tại APEC 2017. |
Ðiểm tựa để du lịch ẩm thực cất cánh
Hơn một thế kỷ tồn tại, Michelin Guide được ví như "cuốn kinh thánh của ẩm thực". Sở dĩ cuốn sách nhỏ mầu đỏ này quyền lực đến vậy bởi nó chứa đựng những giá trị cốt lõi, để ẩm thực không dừng lại ở việc thưởng thức món ngon mà còn là một thú chơi công phu, một hành trình trải nghiệm khởi đầu bằng sự cầu kỳ, tinh tế, khắt khe, chuẩn mực và khép lại bằng sự mãn nguyện, hài lòng.
Được các thẩm định viên giấu mặt đánh giá độc lập, theo một bộ quy tắc gồm năm tiêu chí nghiêm ngặt được áp dụng thống nhất trên toàn thế giới (đề cao chất lượng nguyên liệu sử dụng, kỹ thuật nấu điêu luyện, sự hài hòa trong hương vị, cá tính của đầu bếp được thể hiện trong món ăn và chất lượng ổn định theo thời gian), Michelin Guide luôn cam kết "cung cấp cho du khách quốc tế và thực khách địa phương những nhà hàng tốt nhất, tại các điểm đến ẩm thực xuất sắc nhất nhằm tôn vinh nền ẩm thực thế giới và quảng bá du lịch".
Từ bộ quy tắc này, Michelin Guide phân chia thành ba cấp độ sao. Một sao Michelin có nghĩa là nhà hàng có chất lượng tốt, đáng để dừng chân. Hai sao đồng nghĩa nhà hàng có chất lượng xuất sắc, đáng để vượt một quãng đường xa tới thưởng thức. Ba sao, cấp bậc cao nhất chứng tỏ chất lượng vượt trội, xứng đáng là phần thưởng cho một chuyến đi đặc biệt.
Sự hiện diện của Michelin Guide được kỳ vọng sẽ là lời giải cho bài toán lan tỏa của ẩm thực Việt. Thực tế cho thấy, ở tất cả những vùng đất Michelin dừng chân, khi cuốn Michelin Guide đầu tiên trình làng, ẩm thực của vùng đất đó sẽ nhanh chóng được "phủ sóng" toàn cầu với một vị thế mới.
Đại diện Michelin Guide, bà Elisabeth Boucher-Anselin nhận định: "Chúng tôi đã quan sát Việt Nam trong một thời gian khá dài, dõi theo sự phát triển ẩm thực của quốc gia này và nhận thấy sự thăng hoa của nền ẩm thực tại đây. Bằng cách tới đây, chúng tôi sẽ đóng góp phần tạo nên sức hấp dẫn của điểm đến cũng như hành trình khám phá nền ẩm thực của đất nước này. Chúng tôi cũng hy vọng Michelin Guide sẽ góp phần nâng cao giá trị và tạo cảm hứng cho nhiều chuyên gia tài năng, những người đang định hình ngành công nghiệp nhà hàng địa phương và nhờ đó sẽ có tác động tích cực đến sức hấp dẫn của lĩnh vực này".
Theo ông Francis Attrazic, Chủ tịch Hiệp hội Ẩm thực bậc thầy Pháp, sao Michelin sẽ giúp nhà hàng được vinh danh tăng doanh thu khoảng 30%. Khảo sát chung về Michelin Guide, cho thấy có tới 67% du khách chọn điểm đến "có Michelin".
 |
| Phở được xếp vào danh sách "10 món ngon nên thưởng thức một lần trong đời" của Business Insider. Ảnh trong bài | Sun Group cung cấp |
Còn theo nghiên cứu của dịch vụ kiểm toán chuyên nghiệp quốc tế Ernst&Young, 57% du khách sẽ kéo dài thời gian lưu trú tại địa danh đến "có Michelin". Những con số đáng mơ ước này không chỉ giúp nhà hàng tăng lợi nhuận mà còn mở ra cơ hội để ẩm thực Việt là điểm dừng chân của nguồn nhân lực chất lượng cao, là thỏi nam châm thu hút các nhà đầu tư, từ đó mang đến những thay đổi cả về "chất" và "lượng" cho ngành ẩm thực.
Và bởi Michelin luôn tìm kiếm những giá trị độc bản trong nghệ thuật thưởng thức và lan tỏa nó ra toàn thế giới nên đây sẽ là cơ hội để ẩm thực Việt dần định hình những chuẩn mực mới, khắt khe, cầu kỳ và tinh tế hơn. Hành trình này bắt buộc ẩm thực Việt phải quay về với giá trị cốt lõi, đặt chất lượng là tôn chỉ hàng đầu.
Cơ hội đã mở ra nhưng làm thế nào để các cơ sở ăn uống, nhà hàng tại Việt Nam vượt qua quá trình thẩm định vốn nổi tiếng khắt khe của Michelin? Câu trả lời chỉ có thể là chất lượng.
Thay vì thỏa hiệp chạy theo lợi nhuận, xuề xòa và dễ dãi trong việc lựa chọn nguồn nguyên liệu hay trong cả thái độ phục vụ thực khách, ẩm thực Việt cần hướng đến những chuẩn mực cao hơn để làm chủ sự tinh tế, đồng thời chọn cho mình những cá tính ẩm thực không lẫn vào đâu được.
Chỉ khi tạo dựng được bản sắc, làm chủ bản sắc đó và xây dựng nó trở nên khác biệt, khi ấy sao Michelin sẽ là đòn bẩy để ẩm thực Việt khẳng định tầm vóc và bước lên một tầm cao mới.
