Do khung pháp lý chưa đồng bộ, toàn diện nên một số quy định pháp luật còn “phân biệt đối xử” giữa các loại hình kinh doanh, mà chưa dựa vào bản chất, tính chất và quy mô kinh doanh nên chưa tạo sân chơi bình đẳng. Điển hình nhất là quy định hộ kinh doanh trên 10 lao động phải lên doanh nghiệp đã có 18 năm nhưng không hiệu quả do thiếu chế tài đủ mạnh.
Chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi còn ít và dàn trải, chưa sát đúng nhu cầu. Bên cạnh đó, việc xử phạt hộ kinh doanh không đăng ký kinh doanh, không nộp thuế chưa nghiêm (phạt 2-3 triệu đồng/hộ là một mức quá thấp) nên chưa mang tính răn đe.
Sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý đôi khi còn thiếu chặt chẽ và chưa mang tính thường xuyên, đôi khi mang tính vụ việc, do vậy dẫn tới nhiều hộ kinh doanh lợi dụng kẽ hở đăng ký tại một địa chỉ, kinh doanh tại một địa chỉ khác…. để trốn/tránh thuế.
Cơ chế quản lý hiện hành còn bất cập: Cơ chế thuế khoán tạo thuận lợi nhưng cũng khuyến khích tâm lý “không muốn lớn” để được khoán ít; trong khi nếu lên doanh nghiệp thì lại phải khai thuế phức tạp hơn, chịu thuế trên lợi nhuận có thể cao hơn. Thủ tục kê khai, quyết toán thuế cho doanh nghiệp (như lập báo cáo tài chính) phức tạp hơn hẳn so với hộ khoán chỉ khai một lần.
Ngoài ra, do nguồn lực thực thi, hạ tầng công nghệ còn hạn chế, nên ngành thuế nhận thấy công nghệ và kinh nghiệm quản lý mô hình hộ kinh doanh kê khai là thách thức nội tại. Việc chuyển đổi mô hình quản lý nếu chưa được chuẩn bị sẵn sàng kèm theo tái thiết kế quy trình và đào tạo cán bộ phù hợp sẽ ảnh hưởng hiệu quả triển khai.
Ý thức tuân thủ pháp luật thuế của nhiều hộ còn hạn chế, còn có tình trạng e ngại, chưa trang bị kiến thức quản lý, lo sợ thủ tục rườm rà và lo ngại việc cơ quan chức năng thanh tra, kiểm tra nếu thành doanh nghiệp. Một bộ phận chỉ kinh doanh nhỏ lẻ, lợi nhuận thấp nên không có động lực mở rộng. Ý thức tuân thủ pháp luật thuế của một số hộ kinh doanh chưa cao, còn tình trạng lách luật, không khai báo đầy đủ.
Những thực trạng quản lý thuế hộ kinh doanh trong giai đoạn hiện nay đã đặt ra yêu cầu cấp thiết phải cải cách mạnh mẽ chính sách và phương pháp quản lý, kết hợp giải pháp đồng bộ từ hoàn thiện pháp luật, nâng cấp quy trình công nghệ đến tuyên truyền, hỗ trợ và tổ chức thực hiện.
Căn cứ định hướng các Nghị quyết của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ về phát triển kinh tế tư nhân và Kế hoạch hành động ban hành kèm theo Quyết định số 2260/QĐ-BTC ngày 30/6/2025 của Bộ Tài chính, Cục Thuế đã nghiên cứu và đề xuất một số chỉ tiêu cụ thể và 6 nhóm giải pháp. Mỗi nhóm giải pháp đề ra bao gồm: các nhiệm vụ cụ thể, kết quả/sản phẩm đầu ra, lộ trình thực hiện và phân công trách nhiệm rõ ràng, bảo đảm tính khả thi và đồng bộ. Theo đó, một số chỉ tiêu cụ thể bao gồm:
Đến 30/10/2025: Luật Quản lý thuế (thay thế) dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp Quốc hội thứ 10-tháng 10/2025 và các văn bản hướng dẫn thi hành để bãi bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh được rà soát và sửa đổi đồng bộ.
Đến 30/10/2025, Luật thuế Thu nhập cá nhân sửa đổi dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp Quốc hội thứ 10 (tháng 10/2025) được ban hành.
Trước 1/1/2026, Luật phí, lệ phí và các văn bản hướng dẫn thi hành được rà soát, sửa đổi. Trong năm 2026, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và các văn bản hướng dẫn thi hành được rà soát, sửa đổi và Luật kinh doanh cá thể được nghiên cứu, đề xuất xây dựng.
Từ năm 2026 và theo lộ trình sửa đổi chính sách thuế, Thông tư số 132/2018/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán cho doanh nghiệp siêu nhỏ; Thông tư 133/2016/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán cho doanh nghiệp nhỏ và vừa được rà soát, sửa đổi.
Trước 30/10/2025, ngành Thuế hoàn thành việc xây dựng bộ tiêu chí và ứng dụng phân tích quản lý rủi ro trong quản lý thuế và hóa đơn đối với hộ, cá nhân kinh doanh.
Trước 30/11/2025: hoàn thiện quy trình quản lý thuế đối với hộ, cá nhân phù hợp yêu cầu tổng thể chung của tái thiết kế quy trình quản lý thuế; và tài liệu hướng dẫn nội dung kiểm tra đối với hộ, cá nhân kinh doanh. Hoàn thành việc sửa đổi, bổ sung các mẫu biểu tờ khai (kê khai thuế, miễn thuế, giảm thuế, bảng kê..) dành cho hộ, cá nhân kinh doanh theo yêu cầu hướng dẫn Luật Quản lý thuế (thay thế).
Từ sau tháng 10/2025 và tiếp theo năm 2026, toàn ngành tiếp tục triển khai các hình thức hỗ trợ đa dạng, phù hợp theo từng nhóm đối tượng người nộp thuế.
Trong quá trình này, Bộ Tài chính hướng tới mục tiêu bảo đảm sự đồng bộ và thống nhất trong chính sách và thực thi giữa các bộ, ngành, UBND các tỉnh/thành phố và cơ quan thuế các cấp; thúc đẩy chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin tích hợp giữa các cơ quan trong công tác quản lý nhà nước, quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, bình đẳng, minh bạch.
Theo đó, Bộ Tài chính có nhiệm vụ hoàn thiện chính sách, pháp luật thuế: tham mưu trình Chính phủ báo cáo Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý thuế, Luật thuế Thu nhập cá nhân để thể chế hóa cụ thể chủ trương tại các Nghị quyết của Đảng về đổi mới tư duy pháp luật, cải cách môi trường kinh doanh, tăng cường tính minh bạch và tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân.
Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, chuyển đổi số trong quản lý thuế, xóa bỏ khoán thuế, khuyến khích hộ kinh doanh chuyển hình thức kinh doanh lên doanh nghiệp; thúc đẩy tuân thủ tự nguyện và cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm chi phí tuân thủ, tăng cường quản lý rủi ro, và nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế, phục vụ người nộp thuế.
Tham mưu rà soát, sửa đổi Luật phí và lệ phí, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp; đề xuất xây dựng Luật kinh doanh cá thể để cụ thể hóa các chính sách quy định tại Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân.
Tham mưu trình Chính phủ ban hành các Nghị định và chủ động triển khai xây dựng ban hành các Thông tư thuộc thẩm quyền để triển khai thi hành Luật Quản lý thuế sau khi được Quốc hội thông qua.
Chỉ đạo cơ quan thuế chú trọng công tác tuyên truyền chính sách quản lý đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thay thế chính sách thuế khoán và hướng dẫn người nộp thuế làm quen với phương thức kê khai thuế và quản lý thuế mới để việc thực hiện của các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được thuận lợi ngay từ ngày 01/01/2026 theo Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 198/2025/QH15.
Sửa đổi bổ sung Thông tư số 88/2021/TT-BTC ngày 11/10/2021 hướng dẫn về chế độ kế toán hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh; Thông tư số 132/2018/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán cho doanh nghiệp siêu nhỏ; Thông tư số 133/2016/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Triển khai chuyển đổi số, thúc đẩy tích hợp cơ sở dữ liệu phục vụ công tác quản lý thuế: xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất, đồng bộ giữa các đơn vị thuộc Bộ Tài chính và các đơn vị thuộc các Bộ, ngành: Công an, Ngân hàng, Công thương,... theo định hướng liên thông dữ liệu tối đa, tăng cường hiệu quả quản lý thuế, nâng cao tính minh bạch, công bằng trong thực hiện nghĩa vụ thuế.
Chỉ đạo cơ quan thuế các cấp triển khai đồng bộ thông tin với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện chuẩn hóa thông tin định danh người nộp thuế, phát triển cơ sở dữ liệu đối với hộ kinh doanh, hoàn thiện giải pháp quản lý thuế theo định hướng quản lý rủi ro và quản lý tuân thủ.
Chỉ đạo công tác truyền thông để nâng cao nhận thức của người dân, của hộ kinh doanh và doanh nghiệp về lợi ích của việc xóa bỏ thuế khoán, tạo sự đồng thuận và hợp tác của xã hội đối với chủ trương cải cách.
