Cũng không phải đợi tới sự kiện A80, ngay từ dịp kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, Thống nhất đất nước, các ca khúc mang âm hưởng cách mạng, ngợi ca quê hương đất nước đã được lan toả mạnh mẽ, trở thành nhạc nền của hàng ngàn clip trên mạng xã hội, vang lên trong những sân vận động chật kín khán giả trẻ và cạnh tranh sòng phẳng, thậm chí vượt qua cả các ca khúc thời thượng trên các bảng xếp hạng âm nhạc.
Hình thành và phát triển mạnh mẽ trong hai cuộc kháng chiến lịch sử và tiếp tục lan tỏa sau ngày đất nước thống nhất, dòng nhạc cách mạng, chính luận không chỉ đơn thuần là nghệ thuật, mà còn là vũ khí tinh thần, động lực cổ vũ và gắn kết cộng đồng.
Những ca khúc như “Tiến về Hà Nội” của Văn Cao, “Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây” của Hoàng Hiệp - Phạm Tiến Duật hay “Đất nước trọn niềm vui” của Hoàng Hà... đã trở thành biểu tượng âm nhạc của một giai đoạn lịch sử bi tráng, khắc sâu trong tâm trí nhiều thế hệ. Cụm từ “Nhạc đỏ” bắt đầu xuất hiện giai đoạn thập niên 1990 theo sự phân loại màu sắc âm nhạc của nhạc sĩ Trần Hoàn trên cương vị Bộ trưởng Bộ Văn hoá Thông tin.
Nhưng cũng trong thời gian đó, khi thị trường âm nhạc mở cửa, sự bùng nổ của nhạc trẻ, nhạc ngoại, cùng sự phát triển mạnh mẽ của dòng nhạc thị trường với các ca khúc nhạc Hoa lời Việt... khiến nhạc cách mạng dần lùi vào vị trí “di sản” - hiện diện chủ yếu trong các sự kiện chính trị, các chương trình truyền hình chuyên đề hay trong những tiết học lịch sử âm nhạc ở trường phổ thông. Với không ít người trẻ, nhạc cách mạng từng là những ca khúc họ nghe một cách thụ động trên truyền hình hay các sự kiện, thay vì chủ động tìm kiếm để thưởng thức.
Những ca khúc như “Tiến về Hà Nội” của Văn Cao, “Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây” của Hoàng Hiệp - Phạm Tiến Duật hay “Đất nước trọn niềm vui” của Hoàng Hà... đã trở thành biểu tượng âm nhạc của một giai đoạn lịch sử bi tráng, khắc sâu trong tâm trí nhiều thế hệ. Cụm từ “Nhạc đỏ” bắt đầu xuất hiện giai đoạn thập niên 1990 theo sự phân loại màu sắc âm nhạc của nhạc sĩ Trần Hoàn trên cương vị Bộ trưởng Bộ Văn hoá Thông tin.
Chương trình “Tổ Quốc trong tim” được tổ chức tại sân vận động Mỹ Đình ngày 10/8 đã quy tụ đến hơn 50.000 khán giả và được giới trẻ ưu ái đặt tên "Concert Quốc gia".
Không ít các cựu chiến binh đã tự hào xen lẫn xúc động khi chứng kiến hàng ngàn người trẻ cùng hòa giọng trong những ca khúc từng đồng hành với thế hệ của họ.
Nhiều người không khỏi bất ngờ khi dù là các ca khúc cách mạng kinh điển như "Đất nước trọn niềm vui", "Lên đàng" cho đến những sáng tác mới như "Viết tiếp câu chuyện hoà bình", "Sẽ chiến thắng"... đều được khán giả thuộc lòng ca từ, hát theo tiếp lửa cho nghệ sĩ.
Tình trạng này đã thay đổi trong năm 2025 - năm của những dịp kỷ niệm đặc biệt: 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (A50) và A80. Từ giữa năm 2024, sự quan tâm của khán giả trẻ với nhạc cách mạng đã được nhen nhóm qua chương trình truyền hình thực tế "Anh trai vượt ngàn chông gai" với các tiết mục "Áo mùa đông", "Chiếc khăn piêu" được dàn dựng công phu. Đến năm 2025, hàng loạt chương trình nghệ thuật từ những buổi hòa nhạc lớn đến các chương trình phát sóng trực tiếp quốc gia... đều đưa nhạc cách mạng trở thành điểm nhấn.
Chương trình “Tổ Quốc trong tim” được tổ chức tại sân vận động Mỹ Đình ngày 10/8 đã quy tụ đến hơn 50.000 khán giả và được giới trẻ ưu ái đặt tên "Concert Quốc gia". Không ít các cựu chiến binh đã tự hào xen lẫn xúc động khi chứng kiến hàng ngàn người trẻ cùng hòa giọng trong những ca khúc từng đồng hành với thế hệ của họ. Nhiều người không khỏi bất ngờ khi dù là các ca khúc cách mạng kinh điển như "Đất nước trọn niềm vui", "Lên đàng" cho đến những sáng tác mới như "Viết tiếp câu chuyện hoà bình", "Sẽ chiến thắng"... đều được khán giả thuộc lòng ca từ, hát theo tiếp lửa cho nghệ sĩ.
Trên nền tảng số, những ca khúc "Nhạc đỏ mới" cũng lan toả mạnh mẽ. Ca khúc "Viết tiếp câu chuyện hoà bình" của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung trở thành ca khúc thịnh hành bậc nhất trong nửa đầu năm 2025, gắn liền dịp kỷ niệm A50. Theo đơn vị phân phối tổng hợp từ các nền tảng Tiktok, Facebook hay Youtube, lượng view ca khúc này đã lên tới con số khổng lồ 6 tỷ.
Tiếp nối thành công trên, Nguyễn Văn Chung sáng tác ca khúc "Nỗi đau giữa hoà bình" do ca sĩ Hoà Minzy thể hiện. Với nội dung kể về nỗi đau của những người mẹ, người vợ mất đi người thân trong chiến tranh, ca khúc được nhiều khán giả thừa nhận "chạm vào cảm xúc" và lan toả trên các nền tảng âm nhạc. Không chỉ nhanh chóng đạt vị trí số một Top Trending Youtube thị trường Việt Nam, MV "Nỗi đau giữa hoà bình" còn lọt vào top 28 MV thế giới và top 25 Trending tại Hàn Quốc.
Ngoài các tác phẩm kể trên, album "Made in Vietnam" do DTAP sản xuất cũng là một dấu son khi phát hành đầu tháng 8/2025. Năm 2019, nhóm nhà sản xuất âm nhạc DTAP từng gây tiếng vang với các ca khúc hiện đại mang màu sắc âm nhạc dân gian và giúp Hoàng Thùy Linh tái xuất thành công với "Để Mị nói cho mà nghe".
"Made in Vietnam" tiếp nối những nền tảng đó khi tiếp tục kết hợp dòng nhạc dân ca và đương đại, đưa vào nhạc phẩm những nhạc cụ truyền thống như đàn bầu, đàn tranh nhằm tôn vinh thắng cảnh, văn hóa, con người Việt Nam. Tham gia thực hiện dự án ngoài những nghệ sĩ quen thuộc với khán giả trẻ như Hà Anh Tuấn, Mỹ Tâm, Trúc Nhân, Phương Mỹ Chi hay Đen... còn có những tên tuổi gạo cội như NSND Thanh Hoa, NSND Bạch Tuyết.
"Cùng với việc Mưa Đỏ đạt kỷ lục bộ phim có doanh thu cao nhất từng có trong lịch sử Việt Nam, loạt ca khúc Việt làm mưa làm gió là một dấu son rất đặc biệt vào thời gian A80 - khi mọi con tim hoà chung cảm xúc của lòng yêu nước và niềm tự hào."
Trong thời gian ngắn kể từ khi được đăng tải, playlist nhạc "Concert Quốc gia A80" do Universal Music Vietnam tổng hợp các ca khúc hiện đại âm hưởng cách mạng, quê hương đất nước đã thu hút hơn 11.000 lượt tải trên Spotify. Ông Trần Thăng Long - Trưởng bộ phận âm nhạc và marketing nghệ sĩ Việt của Universal Music Vietnam nhận định đây là kết quả của một mạch cảm xúc tiềm ẩn đã được khơi dậy đúng thời điểm: "Cùng với việc Mưa Đỏ đạt kỷ lục bộ phim có doanh thu cao nhất từng có trong lịch sử Việt Nam, loạt ca khúc Việt làm mưa làm gió là một dấu son rất đặc biệt vào thời gian A80 - khi mọi con tim hoà chung cảm xúc của lòng yêu nước và niềm tự hào."
"Đó là cảm xúc đã sẵn có trong mỗi người; ở đúng thời điểm sẽ trỗi dậy và được gắn kết qua những giai điệu để lan toả, hoà ca. Người Việt đã có thêm một kỷ niệm tuyệt đẹp về gắn kết và càng tự hào hơn khi những ca khúc thịnh hành đều được viết và thể hiện bởi một thế hệ người Việt của thời đại mới".
Viết tiếp câu chuyện tự hào
Sự lan toả và đón nhận của khán giả đối với các ca khúc "Nhạc đỏ mới" là điều gây bất ngờ ngay cả với những người trong cuộc.
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung chia sẻ: "Tôi rất bất ngờ trước sự đón nhận của đông đảo khán giả - trong đó có nhiều bạn thuộc thế hệ Gen Z - đối với các sáng tác mang âm hưởng cách mạng thời gian gần đây. Rất bất ngờ và cảm thấy rất vui bởi những bài hát về quê hương, đất nước, những bài hát mang âm hưởng cách mạng... thường khó tiếp cận các bạn trẻ. Nhưng sự đón nhận này đã chứng tỏ một điều: Các bạn trẻ ai cũng có lòng yêu nước và ai cũng muốn hướng về đất nước cả!"
"Những dịp lễ lớn vừa qua như A50 và A80 chính là những cơ hội rất tốt để các bạn có thể tự do thể hiện lòng yêu nước của mình. Các bạn bằng nhiều cách khác nhau: từ những clip cover, những trend 'biến hình' mặc áo cờ đỏ sao vàng… Điều này chứng tỏ là lớp trẻ thanh niên Việt Nam là những người rất yêu nước, mang đậm tinh thần tự hào dân tộc và luôn sẵn sàng cống hiến cho đất nước".
Yếu tố "thời điểm" đóng vai trò quan trọng, như hành trình của "Viết tiếp câu chuyện hoà bình". Vốn được ra mắt từ năm 2023, nhưng ca khúc này thời điểm mới được phát hành không gây được sự chú ý.
Trong suốt hai năm, ca sĩ Nguyễn Duyên Quỳnh từng đem bài hát này biểu diễn tại nhiều sân khấu, thậm chí từng chấp nhận hát mà không nhận thù lao với mong muốn bài hát được biết tới nhiều hơn. Sau khi được một nhà sản xuất âm nhạc chú ý và đưa lên mạng xã hội với dạng nhạc nền, ca khúc lập tức trở thành hiện tượng và mở đường cho các nhạc phẩm với chủ đề tương tự.
Điều này cho thấy muốn âm nhạc chính luận tiếp cận khán giả, cần có cách tiếp cận và phát hành phù hợp với thời đại. Thay vì gắn liền với phong cách phối khí truyền thống, các nhạc phẩm có thể được phối với tiết tấu trẻ trung hơn.
Tại những chương trình âm nhạc lớn gần đây, bên cạnh những thương hiệu truyền thống như Đăng Dương, Tùng Dương đã xuất hiện những tên tuổi có độ phủ sóng cao với giới trẻ như Mỹ Tâm, Noo Phước Thịnh, Tóc Tiên hay Hoà Minzy... Chính sự tham gia của những gương mặt nghệ sĩ quen thuộc với giới trẻ khiến dòng nhạc cách mạng bước ra khỏi định kiến khô khan, trở nên gần gũi hơn với gu thưởng thức đương đại.
Những làn gió mới này là điều tất yếu, theo nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung: "Việc kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại là điều vô cùng cần thiết và chính là điều kiện tiên quyết để vừa giữ được tinh thần truyền thống của nhạc quê hương, đất nước lại vừa gần gũi hơn với khán giả trẻ."
"Khi chúng ta muốn lan tỏa một thông điệp gì đó đến với các bạn trẻ, trước tiên chúng ta cần đáp ứng được cái nhu cầu thưởng thức âm nhạc của họ. Đó chính là những tiết tấu mới, những bản hòa mới, những cách hát mới, những sân khấu mới… để các bạn hứng thú với những tiết mục đó, những màn trình diễn đó, những bài hát đó. Khi các bạn hứng thú rồi các bạn mới nghe nhiều. Và khi đó các bạn mới ngấm dần được ca từ và hiểu được thông điệp mà chúng ta muốn lan tỏa đến các bạn trẻ."
Khi chúng ta muốn lan tỏa một thông điệp gì đó đến với các bạn trẻ, trước tiên chúng ta cần đáp ứng được cái nhu cầu thưởng thức âm nhạc của họ. Đó chính là những tiết tấu mới, những bản hòa mới, những cách hát mới, những sân khấu mới… để các bạn hứng thú với những tiết mục đó, những màn trình diễn đó, những bài hát đó.
Màn đồng diễn "Khí phách Việt Nam" quy tụ 2.000 nghệ sĩ và diễn viên quần chúng tại Quảng trường Ba Đình sáng 2/9 chính là ví dụ điển hình cho cách tiếp cận mới mẻ nhưng không đánh mất bản sắc. Trong 12 phút, các nghệ sĩ trình bày liên khúc "Quốc ca", "Giai điệu tự hào" và "Thịnh vượng Việt Nam sáng ngời"... đầy sáng tạo, tái hiện hành trình cách mạng và khí phách dân tộc.
Việc lựa chọn ca khúc "Thịnh vượng Việt Nam sáng ngời" do nhạc sĩ sinh năm 1999 Bùi Trường Linh sáng tác năm 2023 cho thấy những tác phẩm mới có chất lượng, thông điệp hoàn toàn có thể được đón nhận và trình diễn tại những sân khấu lớn nhất, trang nghiêm nhất.
Nó cũng cho thấy nhạc cách mạng không chỉ thuộc về quá khứ, mà còn có thể tiếp tục được viết nên ở hiện tại và tương lai; rằng “nhạc Đỏ mới” không dừng lại ở việc làm mới những ca khúc cũ bằng phối khí đương đại, mà còn những sáng tác mới gắn với tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc trong bối cảnh phát triển, hội nhập.
Hãy có cái nhìn thoáng hơn với những nghệ sĩ muốn phá cách, miễn sao các tác phẩm vẫn giữ được cốt cách, được tinh thần, giá trị và thông điệp mà chúng ta muốn hướng đến cho các bạn trẻ
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung
Như khát khao của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung - cũng chính là tiếng lòng của nhiều khán giả - về việc phát triển các ca khúc về quê hương, đất nước và tạo chỗ đứng vững chắc trong bản đồ âm nhạc hiện đại: "Bao năm qua, không ít các nhạc sĩ, ca sĩ muốn lan toả những bài hát về đất nước, con người Việt Nam. Nhưng trong một thời gian dài mọi thứ giống như gieo mầm cây xuống đất nhưng đất không phù hợp, nên cái cây không thể lớn".
"Rất may trong năm 2025 chúng ta có một vùng đất màu mỡ, và Chung mong rằng mảnh đất này phải được tiếp tục chăm bón. Chúng ta hãy tạo ra thêm nhiều cơ hội, nhiều chương trình như năm nay và khuyến khích, động viên mọi người hãy cùng nhau thay đổi, cải tiến, phát triển âm nhạc. Chúng ta không nên giữ một cái tư tưởng bảo thủ là nhạc cách mạng nó phải thật truyền thống, đừng quá cứng nhắc mà hãy thoải mái hơn. Hãy có cái nhìn thoáng hơn với những nghệ sĩ muốn phá cách, miễn sao các tác phẩm vẫn giữ được cốt cách, được tinh thần, giá trị và thông điệp mà chúng ta muốn hướng đến cho các bạn trẻ".
Nếu có thể duy trì, "nhạc Đỏ mới" không chỉ là những giai điệu khơi dậy lòng yêu nước, mà còn là nhịp cầu nối quá khứ hào hùng với tương lai rực rỡ, nơi thế hệ trẻ Việt Nam viết tiếp câu chuyện tự hào dân tộc bằng nghệ thuật.
Ca sĩ Đông Hùng thể hiện ca khúc Hò kéo pháo trong chương trình chính luận nghệ thuật Tổ quốc trong tim tháng 8/2025
Chuyên đề: Thực thi các Nghị quyết của Đảng trong bảo vệ, phát huy và lan tỏa văn hóa Việt ra quốc tế
Chỉ đạo: Nguyễn Ngọc Thanh
Tổ chức sản xuất: Hoàng Nhật
Bài: Lý Quốc Thịnh
Ảnh: Thành Đạt, Duy Linh, Chương trình Cà phê Nhân Dân
Bài 1: Viết tiếp dòng nhạc đỏ
Bài 2: Từ Mưa Đỏ tới cách tiếp cận mới với phim cách mạng
Bài 3: Thứ trưởng Tạ Quang Đông: Khơi mạch nguồn dòng chảy âm nhạc yêu nước
Bài 4: Phát triển sức mạnh mềm thông qua văn hóa, giải trí
