Chúng tôi hết sức xúc động khi được đọc cuốn sách nói về thành tích Lực lượng Công an chi viện được đặt ở vị trí trang trọng trong phòng truyền thống của Ban Liên lạc công an chi viện chiến trường miền nam tại 70 Trần Quốc Toản, thành phố Hà Nội.

Theo Đại tá, thạc sĩ, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Trọng Doãn, Ủy viên Ban Liên lạc, thì cuốn sách với tiêu đề “Chiến tích lịch sử vẻ vang của lực lượng công an chi viện chiến trường miền nam” là tất cả những gì cô đọng nhất về chiến công đặc biệt xuất sắc của Lực lượng Công an chi viện.

Thực hiện ý chí sắt đá, tư tưởng nhất quán của Bác Hồ: “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lý đó không bao giờ thay đổi”, thấu suốt đường lối, mục tiêu chiến lược của Đảng, mặc dù còn muôn vàn khó khăn khi miền bắc vừa được giải phóng, Bộ Công an đã chủ động tính toán, chi viện từ sớm, đầy đủ lực lượng nghiệp vụ giúp an ninh miền nam lớn mạnh, đủ sức đánh thắng các thế lực thù địch Mỹ, ngụy với trang bị kỹ thuật hiện đại cùng âm mưu chia cắt lâu dài đất nước ta. Đó là một sự kiện lịch sử đặc sắc của Công an nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vĩ đại của dân tộc.

Trong suốt thời gian diễn ra, chiến dịch chi viện chiến trường miền nam đã góp phần chi viện đội ngũ lãnh đạo cấp cao, ưu tú làm tham mưu cho các cấp ủy Đảng; triển khai đồng bộ các mặt công tác nghiệp vụ, củng cố, xây dựng bộ máy an ninh miền nam lớn mạnh làm thay đổi cán cân lực lượng, chủ động tấn công địch khắp các vùng chiến lược. Lực lượng tình báo luồn sâu, leo cao vào các cơ quan đầu não của địch, cùng lực lượng trinh sát kỹ thuật thu và giải mã hàng trăm mạng đài của địch, thu được những tin tức, tài liệu chiến lược, chiến thuật đặc biệt quan trọng. Các cán bộ công an vũ trang ưu tú, mưu trí, dũng cảm bảo vệ an toàn căn cứ cách mạng, lãnh đạo các cấp. Lực lượng trinh sát vũ trang đẩy mạnh diệt ác, trừ gian, tổ chức các trận đánh trong nội đô làm giảm ý chí xâm lược của Mỹ, gây hoang mang giao động, chia rẽ nội bộ trong quân ngụy, gây tiếng vang lớn trong nước và thế giới.

Các cán bộ thông tin, cơ yếu hình thành mạch máu thông tin, liên lạc tuyệt mật góp phần to lớn vào công tác lãnh đạo chỉ huy an ninh trong toàn miền nam. Cán bộ trại giam bảo đảm giam giữ, khai thác, cảm hóa tù nhân địch có hiệu quả. Đội ngũ giáo viên ưu tú xây dựng Trường An ninh Trung ương cục ngay trên chiến trường, vừa giảng dạy vừa trực tiếp đánh địch, đào tạo, bồi dưỡng hàng nghìn cán bộ tại chỗ cho an ninh miền nam. Đội ngũ y, bác sĩ chữa bệnh, chữa thương trong điều kiện cực kỳ khó khăn của chiến trường. Hàng trăm tấn vũ khí, mìn, thuốc nổ, súng đạn…được chi viện kịp thời cùng hàng nghìn cán bộ quản lý hành chính bảo vệ, giữ vững an ninh, trật tự vùng giải phóng, hình thành“Hậu phương lớn” ngay trong tiền tuyến lớn, tạo điều kiện vô cùng quan trọng cho các chiến dịch tiến công địch của ta.

Tất cả những hoạt động này đã góp phần tạo nên một chiến công đặc biệt xuất sắc của ngành Công an nhân dân.

Trong cuộc chiến đấu sinh tử với kẻ thù, có 909 đồng chí công an chi viện đã hy sinh anh dũng, 46 đồng chí bị địch bắt, tù đày, tra tấn dã man vẫn giữ vững khí tiết cách mạng, hàng nghìn đồng chí bị nhiễm chất độc da cam, nhiều đồng chí bị thương tật vĩnh viễn để lại chiến trường một phần xương máu của mình.

Ghi nhận những công lao, cống hiến to lớn, Đảng và Nhà nước đã trao tặng và truy tặng 11 đơn vị an ninh miền nam mà cán bộ công an chi viện làm nòng cốt và cả Lực lượng Công an chi viện là một lực lượng Anh hùng thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; 20 cá nhân danh hiệu cao quý Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Hàng trăm đồng chí được tặng Huân chương Độc lập, Huân chương Quân công.

Đồng chí Trần Quốc Hương được tặng Huân chương Sao vàng, Huân chương Hồ Chí Minh; Đồng chí Bùi Thiện Ngộ, Nguyễn Tài được tặng Huân chương Hồ Chí Minh. Hàng vạn đồng chí được tặng Huân, Huy chương Kháng chiến, Huân chương Chiến công, Huân chương Quyết thắng, Huân chương Giải phóng…   

Chiến tranh đã khép lại, Thiếu tướng, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Phan Văn Lai bồi hồi tâm sự: “Chúng tôi đã sống, chiến đấu bằng tất cả những gì mình có, để góp phần nhỏ bé vào sự bình yên của Tổ quốc hôm nay,… Chúng tôi gọi thời kỳ chi viện chiến trường miền nam đó là một thời hoa lửa… Nghĩ về đồng đội, trước anh linh gần 1.000 đồng đội đã hy sinh anh dũng, chúng tôi là những người còn sống phải làm gì để ghi nhận, tôn vinh và tri ân?".

Sau 30/4/1975, lực lượng cán bộ chi viện được điều động về các đơn vị trong cả nước, tiếp tục công tác, cống hiến cho đến khi nghỉ hưu. Với bản chất của người cán bộ công an cách mạng, lại được lựa chọn và tôi luyện trong chiến tranh, nhiều đồng chí được giao trọng trách giữ các chức vụ quan trọng như: Bộ trưởng Công an,Trưởng ban Nội chính Trung ương, Lãnh đạo các Tổng cục, Cục, Vụ… Nhiều đồng chí được phong quân hàm cấp tướng.

Năm 1997, lãnh đạo Bộ Công an có văn bản thành lập Ban Liên lạc cán bộ công an chi viện chiến trường miền nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước - Bộ Công an. (Gọi tắt là Ban Liên lạc cán bộ công an chi viện). Hội viên là những cán bộ công an đã từng chi viện vào chiến trường miền nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Là Trưởng Ban Liên lạc, Thiếu tướng Phan Văn Lai cho biết: “Tôn chỉ mục đích hoạt động của chúng tôi: Một là tập hợp hội viên, là những nhân chứng sống, những đồng chí có chiến công nổi trội trong cuộc kháng chiến chống Mỹ để làm nhiệm vụ tiếp lửa truyền thống cho thế hệ trẻ; Hai là tích cực vận động các nhà hảo tâm, đón nhận tài trợ từ quỹ nghĩa tình đồng đội của Bộ Công an, động viên các hội viên có điều kiện về kinh tế để có quỹ làm công tác “đền ơn đáp nghĩa” với những người có công với đất nước; Ba là tri ân nghĩa tình đồng đội, chăm sóc, thăm hỏi chính những hội viên của mình gặp khó khăn”.

Với các chủ đề “Một thời hoa lửa”, “Những chiến công đi vào huyền thoại”, “Thắp lửa truyền thống - ấm tình nơi biên cương”, “Vang mãi bản hùng ca Tây Đô”, “Những bước chân không mỏi”… Ban liên lạc đã tổ chức 24 chuyến đi tiếp lửa truyền thống ở các đơn vị, địa phương trong cả nước. Được các nhân chứng tiêu biểu - có vị trí nguyên là lãnh đạo chủ chốt Ban An ninh các cấp, các đồng chí được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân - giao lưu truyền thụ lại những tấm gương chiến đấu, hy sinh kiên cường, bất khuất, những bài học mang đậm dấu ấn một thời hoa lửa, đã góp phần động viên cổ vũ cán bộ và tuổi trẻ công an nhân dân phấn đấu vươn lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Thực hiện nhiệm vụ “đền ơn đáp nghĩa” với những người có công với  cách mạng, là một tổ chức tự nguyện, tự trang trải kinh phí, Ban Liên lạc đã tích cực xây dựng quỹ “Nghĩa tình đồng đội”. Bên cạnh sự quan tâm, giúp đỡ của lãnh đạo Bộ Công an, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội (cũ), Ban Liên lạc vận động các cá nhân và tổ chức, các doanh nghiệp ủng hộ quỹ để có được quỹ thường xuyên là 1 tỷ đồng. Từ đó, trong các chuyến đi giao lưu tiếp lửa truyền thống ở các đơn vị, địa phương, Ban Liên lạc đã trao tặng hàng nghìn suất quà cho các đối tượng người có công, thương binh, thân nhân liệt sĩ, nhiễm chất độc màu da cam, bị địch bắt tù đày… trong phạm vi cả nước.

Mặc dù vậy, Ban Liên lạc vẫn xác định “tri ân nghĩa tình đồng đội” mới là nhiệm vụ trung tâm, thường xuyên, hàng đầu. Sau chiến tranh, không ít cán bộ công an chi viện miền nam gặp hoàn cảnh khó khăn. Thiếu tướng, Anh hùng lực lượng vũ trang, Phó Trưởng Ban Liên lạc Công an chi viện chiến trường miền nam thời kỳ chống Mỹ cứu nước Đào Trọng Hùng cho biết: “Tuổi trẻ của hầu hết các hội viên trong Ban Liên lạc là ở chiến trường, khi hòa bình lập lại thì một số người tuổi đã cao, khó khăn trong việc tiếp tục học tập, đào tạo bài bản, do quy định về mặt tổ chức nên phải về hưu sớm hoặc nghỉ mất sức sớm, lương thấp. Không ít đồng chí còn mang di chứng chiến tranh, là thương binh, nhiễm chất độc hóa học, bệnh tật, sức khỏe yếu, đời sống vì thế càng thêm khó khăn, nên rất cần sự quan tâm của các cấp Lãnh đạo của ngành Công an cũng như các cơ quan chức năng của Nhà nước và tổ chức xã hội về chính sách , chế độ đối với những Hội viên thuộc diện người có công này”.

Cũng theo Thiếu tướng Đào Trọng Hùng, hiện nay Ban Liên lạc đang gặp một số khó khăn trong hoạt động. Đó là phần lớn hội viên có tuổi đời khá cao. Trong đó, người cao tuổi nhất vào khoảng 90-100 tuổi, ít tuổi nhất cũng trên 70 tuổi và hầu hết đều có bệnh tật, nhất là di chứng chiến tranh để lại. Thông qua các tổ, nhóm, Ban Liên lạc có thể nắm bắt được các hoàn cảnh khó khăn đặc biệt của hội viên ở Hà Nội và tìm cách tri ân, giúp đỡ ít nhiều. Còn các hội viên ở các tỉnh, thành phố khác có hoàn cảnh éo le, gặp nhiều khó khăn thì ngoài chế độ của Nhà nước cho người có công nói chung, Ban Liên lạc không nắm được tình hình và chưa làm được gì nhiều.

Làm thế nào để nắm được hoàn cảnh hội viên, theo Đại tá, thạc sĩ, Nhà giáo ưu tú, Ủy viên Ban Liên lạc Nguyễn Trọng Doãn, với tinh thần: “Tất cả vì đồng đội”, “Không để ai bị lãng quên”, Ban Liên lạc đã ban hành quy định 4 biết: “Biết người, biết nơi ở, biết điện thoại, biết hoàn cảnh”. Không chỉ biết số điện thoại của hội viên, mà cần phải biết số điện thoại của cả vợ, con họ thì mới liên hệ được thông suốt. Từ đó, giúp các hoạt động tình nghĩa được thực hiện kịp thời, chu đáo. Chỉ khi nào nắm vững được hoàn cảnh hội viên thì việc tri ân, giúp đỡ động viên mới kịp thời và có ý nghĩa.

Báo cáo kỷ niệm 63 năm Ngày truyền thống lực lượng công an chi viện chiến trường miền nam trong Kháng chiến chống Mỹ cứu nước (21/2/1962-21/2/2025) của Ban Liên lạc nêu rõ: Các hoạt động tri ân nghĩa tình đồng đội trong năm qua ở các tổ hội viên được thực hiện tốt. Thăm và tặng quà của Ban Liên lạc cho 99 hội viện, mừng thọ 68 hội viên, viếng 12 hội viên từ trần, đã trao tặng nhiều trợ cấp từ các nhà tài trợ cho các hội viên có hoàn cảnh khó khăn và đặc biệt khó khăn.

Phát huy truyền thống “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, nhiều hội viên vẫn tích cực tham gia công tác xã hội tại nơi cư trú. Có người làm Bí thư chi bộ, Tổ trưởng dân phố, Hội trưởng Hội người cao tuổi, Hội phụ nữ, Hội Khuyến học, Hội Chữ thập đỏ…Hình ảnh những người từng vào sinh ra tử nơi chiến trường, nay tận tụy vì cộng đồng, đã làm đẹp thêm hình ảnh người cán bộ công an nhân dân, để thế hệ trẻ noi theo.

Ngày 25/4/2019, Đài kỷ niệm cán bộ Công an chi viện chiến trường miền nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975) đã được khánh thành tại Quảng trường Học viện An ninh nhân dân (Trường Công an Trung ương trước đây), nơi xuất phát chủ yếu của các cán bộ công an chi viện. Công trình được xây dựng để nhắc nhớ và tri ân công lao cống hiến to lớn và đặc biệt xuất sắc của hơn một vạn cán bộ Công an chi viện cho chiến trường miền Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Để những ký ức ở chiến trường không bị lãng quên, mãi là những “di sản tinh thần vô giá”, góp phần bồi đắp tâm hồn và tình yêu đất nước cho các thế hệ, được sự giúp đỡ của Bộ công an và các cơ quan, đơn vị chức năng, Ban Liên lạc đã xuất bản tập sách “Những ngày ở chiến trường”, “Những lá thư thời chiến công an nhân dân”. Đặc biệt, Ban Liên lạc đã kết hợp với Cục truyền thông Công an nhân dân sản xuất 5 bộ phim và hàng chục đĩa phóng sự nhân vật, sự kiện lịch sử về công tác chi viện chiến trường miền nam thời kỳ chống Mỹ, cứu nước, góp phần quan trọng trong công tác tuyên tuyền, giáo dục thế hệ trẻ.

Với sự hỗ trợ của Bảo tàng Công an nhân dân, các đồng chí trong Ban Liên lạc vẫn miệt mài sưu tầm để càng ngày lại làm dày và phong phú thêm kho tư liệu quý gồm nhiều hình ảnh, tài liệu trưng bày tại trụ sở Ban Liên lạc và Phòng truyền thống Công an chi viện chiến trường miền nam tại 70A Trần Quốc Toản, phường Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội.

Qua gần 30 năm hoạt động, Ban Liên lạc công an chi viện chiến trường miền nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cũng đã được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen (năm 2015) và nhiều bằng khen của Bộ Công an.

Những dấu ấn đó thể hiện sự quan tâm, sự ghi nhận của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và lãnh đạo Bộ Công an với Lực lượng Công an chi viện chiến trường miền nam, trong đó có sự quan tâm đầy tình nghĩa của Tổng Bí thư Tô Lâm và Bộ trưởng Lương Tam Quang cùng các Cục chức năng của Bộ Công an.

Những chiến công vang dội năm xưa và nghĩa cử cao đẹp hôm nay đã khắc họa rõ nét phẩm chất của lực lượng công an chi viện chiến trường miền nam kiên trung trong chiến đấu, nghĩa tình trong đời thường. Dù chiến tranh đã lùi xa, nhưng ngọn lửa nhiệt huyết ấy vẫn bừng sáng, soi đường cho thế hệ trẻ vững vàng bước tiếp. Họ - những người lính năm xưa - vẫn lặng lẽ cống hiến, để lịch sử không chỉ được kể lại bằng trang sách, mà còn sống động qua tấm gương, qua hành động, qua tình đồng đội thủy chung, son sắt.