Hành trình 35 năm

Cuối thập niên 80, báo chí hầu hết là báo ra hằng ngày, và nghỉ ngày cuối tuần. Khi đó, các loại hình thông tin còn ít ỏi, các phương tiện truyền thông chủ yếu là sách báo và truyền hình, sự vắng bóng của tờ báo hằng ngày trong cuối tuần ấy khiến cho bạn đọc không khỏi cảm thấy “hẫng”, trống vắng.

Trong bối cảnh đó, để bù lại khoảng trống vào ngày cuối tuần, tờ Nhân Dân chủ nhật đã ra đời, với một tiêu chí mới. Đó là tờ báo mang tính chất “tĩnh”, “lắng”, “đằm” và sâu sắc, nhìn nhận, phân tích lại những sự kiện, vấn đề nóng trong tuần theo nhiều góc độ…

Tờ báo, bên cạnh việc giữ nghiêm tính chuẩn mực, uy tín, còn góp phần làm “mềm” đi sự khô cứng khó tránh của một tờ báo chính trị-xã hội, theo một cách rất riêng, đó là chất văn trong báo, điều đã được các thế hệ làm báo trước đây lựa chọn, và các thế hệ kế cận sau này đi theo, duy trì và phát triển.

Và thế là vào ngày 12/2/1989, tờ Nhân Dân chủ nhật đầu tiên ra mắt bạn đọc. Một ấn phẩm cuối tuần vừa có vấn đề thời sự, đề cập những vấn đề đời sống xã hội qua nhiều thể loại trong tuần một cách sâu sắc, phong phú, vừa có tính chất văn chương, không chỉ ở các tác phẩm văn thơ, mà còn ở chính sự xử lý của các tác giả, biên tập viên. Tờ báo, chính vì thế, cũng có sự bay bổng nhất định, tạo cảm hứng cho nhiều cây bút, sau này gắn bó chặt chẽ với Nhân Dân cuối tuần.

Tờ báo, bên cạnh việc giữ nghiêm tính chuẩn mực, uy tín, còn góp phần làm “mềm” đi sự khô cứng khó tránh của một tờ báo chính trị-xã hội, theo một cách rất riêng, đó là chất văn trong báo, điều đã được các thế hệ làm báo trước đây lựa chọn, và các thế hệ kế cận sau này đi theo, duy trì và phát triển.

Chính chất văn trong báo này đã làm nên bản sắc riêng của Nhân Dân cuối tuần, cho dù chặng đường phát triển của báo chí Việt Nam có rất nhiều thay đổi, có nhiều yếu tố khiến cho báo chí cũng luôn phải tự làm mới mình.

Vào đầu năm 1995, khi Báo Nhân Dân hằng ngày xuất bản cả số chủ nhật, Nhân Dân chủ nhật được đổi tên thành Nhân Dân cuối tuần. Ở các giai đoạn tiếp theo, trên Nhân Dân cuối tuần ngày càng có sự tham gia của nhiều trí thức, văn nghệ sĩ có uy tín trên nhiều lĩnh vực. Báo đổi mới toàn diện (giai đoạn 1) vào năm 2011 và đổi mới nâng cao chất lượng ấn phẩm (giai đoạn 2) vào năm 2014.

Vẫn với chất giọng không trộn lẫn, Nhân Dân cuối tuần luôn có góc nhìn sâu sắc và đa chiều đối với các vấn đề thời sự của đất nước, giúp độc giả, các nhà lập pháp, hành pháp có thêm căn cứ để vừa nhìn vào thực tế, vừa nhìn lại chính sách.

Thập niên 2000, kỷ nguyên internet làm thay đổi cách độc giả tiếp cận thông tin, nhưng cũng mang đến cuộc cạnh tranh khốc liệt về thông tin. Báo in đối diện thách thức sinh tồn khi báo điện tử cũng như các loại hình truyền thông mới lên ngôi, thu hút lượng lớn độc giả, khán thính giả. Trước bối cảnh đó, Nhân Dân cuối tuần xác định đổi mới là nhu cầu bức thiết.

Vẫn với chất giọng không trộn lẫn, Nhân Dân cuối tuần luôn có góc nhìn sâu sắc và đa chiều đối với các vấn đề thời sự của đất nước, giúp độc giả, các nhà lập pháp, hành pháp có thêm căn cứ để vừa nhìn vào thực tế, vừa nhìn lại chính sách.

Báo đã tăng dung lượng bài chuyên đề chất lượng cao, gắn với các vấn đề dư luận quan tâm, thông qua đội ngũ chuyên gia cung cấp lượng tri thức chuyên sâu, chính xác, phong phú cho bạn đọc; thay đổi các trang trong, xây dựng chuyên mục mới… Trang nhất tờ báo được đầu tư công phu, kỹ lưỡng theo hướng hiện đại, hấp dẫn, sử dụng ứng dụng công nghệ, AI trong làm báo để hình thành bản sắc, dấu ấn từng số báo, tạo ấn tượng từ cái nhìn đầu tiên.

Nhằm tương hỗ giữa sản phẩm internet và sản phẩm báo in, tăng tính tương tác cho sản phẩm mang thương hiệu Nhân Dân cuối tuần, từ phiên bản báo in, Nhân Dân cuối tuần tăng hàm lượng thông tin, chất xám và công nghệ, tạo nên phiên bản báo online, đáp ứng được phổ bạn đọc rộng hơn. Báo cũng đẩy mạnh hơn nữa quá trình chuyển đổi số, chủ động xây dựng các E-magazine trên Nhân Dân cuối tuần online, duyệt phát tin, bài điện tử, dựng chuyên trang online…

Kết quả bước đầu sau khoảng hai năm quyết liệt thực hiện đổi mới sáng tạo cả về hình thức và nội dung (2021-2023) là sự đánh giá cao của độc giả, của giới báo chí. Nhân Dân cuối tuần đạt nhiều giải Báo chí Quốc gia, giải báo chí toàn quốc các bộ, ngành; trong đó, các tác phẩm đoạt giải không chỉ là các chuyên đề trên báo in theo tinh thần đổi mới mạnh mẽ nói trên mà còn cả các chuyên đề, loạt bài trên phiên bản online…

Nhân Dân cuối tuần những ngày đầu tiên

Nhân Dân cuối tuần ở tuổi 35, và chặng đường 35 năm ấy cũng gắn bó với những chặng đường làm báo của nhiều thế hệ.

Tờ báo ra đời trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đang nỗ lực triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội VI năm 1986. Thời điểm đó, Ban Biên tập Báo Nhân Dân nhận thấy việc ra một ấn phẩm vào dịp cuối tuần sẽ tăng thêm kênh thông tin chuyển tải những vấn đề nóng nổi đang được xã hội quan tâm thông qua những phân tích, bình luận chuyên sâu từ góc nhìn với độ lùi về thời gian của những người làm báo Đảng. Sau khi đồng thuận về chủ trương, Báo Nhân Dân đã gửi công văn xin ý kiến Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Nhà báo lão thành Hà Đăng, nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân Dân (1987-1992), nguyên Trưởng ban Tư tưởng-Văn hóa Trung ương bồi hồi nhớ về những ngày đầu khi tờ báo được chuẩn bị và ra đời.

 “Chúng tôi không ngờ các đồng chí lãnh đạo lại đồng ý với chủ trương xuất bản một tờ báo vào dịp cuối tuần của Báo Nhân Dân nhanh thế. Tính từ thời điểm Báo gửi công văn đề nghị, ngày 21/11/1988, chỉ sau hơn một tháng, ngày 24/12/1988, Ban Bí thư Trung ương Đảng quyết định đồng ý cho Báo Nhân Dân xuất bản báo Nhân Dân chủ nhật” – nhà báo lão thành Hà Đăng kể lại.

Nhà báo Lê Quang Trang, nguyên Trưởng Ban Nhân Dân cuối tuần kể lại, ngày đó, lớp phóng viên còn khá trẻ, một số từ chiến trường ra, hăng hái nhiệt tình với sự nghiệp, nhưng với báo chí có thể coi là bước đầu. Cuộc sống bước từ giai đoạn chiến tranh sang hòa bình, hầu như mọi mặt đời sống đều chuyển động dữ dội. Trong tâm lý xã hội, công chúng có những đòi hỏi mới không đơn thuần như trước.

Dường như nhận thức được điều đó, cuối năm 1985, đầu 1986, khi những dấu hiệu đầu tiên của thời kỳ Đổi mới xuất hiện, những trí tuệ nhạy bén nhất của báo, từ Tổng Biên tập Hồng Hà đến các bộ phận liên quan, đã thảo luận để cho ra mắt Đặc san Nhân Dân, hướng tới bước phát triển sắp đến. Khi Đặc san ra đời, được yêu thích, có lẽ đó cũng là một cơ sở để hình thành một ấn phẩm mới. Sau nhiều thảo luận, đầu năm 1989, thời cơ đã chín, Tổng Biên tập Hà Đăng và Ban Biên tập Báo Nhân Dân chính thức cho ra mắt tuần báo Nhân Dân chủ nhật, 16 trang, khổ 29x42 vào ngày 12-2-1989.

Thời kỳ này, báo ta là cơ quan báo đầu tiên có thêm ấn phẩm, với những nhiệm vụ chung và riêng, nằm trong hệ thống ấn phẩm của báo Nhân Dân. Sau đó, một số báo khác cũng làm tương tự.

Nhà báo Lê Quang Trang cho biết, khi đó, xét trên nhiệm vụ chung, mỗi ấn phẩm của Báo Nhân Dân đều được xác định rõ, nhưng đi sâu vào cụ thể, từ tính chất của ấn phẩm, cấu trúc bài, nội dung thông tin, cách viết, cách trình bày, đến phân công hoạt động của phóng viên, thì vẫn còn khá nhiều ý kiến tranh luận và đề xuất mới. Người nhấn mạnh đến phần thời sự kiểu hằng tuần, người yêu cầu đào sâu phần bình luận để hiểu rộng và kỹ về sự kiện. Người đề nghị tăng chất magazine, hướng nhiều đến tính giải trí. Người đề nghị tăng cường chất văn hóa theo nghĩa rộng, trước hết là văn nghệ và khoa học.

Lắng nghe ý kiến chuyên gia và yêu cầu của bạn đọc, Ban Biên tập và Ban Nhân Dân cuối tuần đã có những điều chỉnh cần thiết. Chính sự nhìn nhận và chấp nhận rộng rãi những góc nhìn khác nhau, với giọng điệu mềm mại hơn, thậm chí “tung tẩy”, nên thu hút được đông đảo văn nghệ sĩ, trí thức hàng đầu của đất nước trên nhiều lĩnh vực, cả ba miền bắc-trung-nam, cộng tác với báo.

Nhà báo Hải Đường, nguyên Ủy viên Ban Biên tập Báo Nhân Dân, nguyên Trưởng ban Nhân Dân cuối tuần kể lại, khi tờ báo ra đời, các nhà báo đàn anh đã dặn dò: "Các em nhớ đấy, phải biết làm thời sự theo kiểu một tuần một số. Cái thời sự khác hằng ngày và khác hằng tháng, hằng năm".

“35 năm qua, tờ tuần báo của chúng ta đã có hàng trăm, hàng nghìn sự kiện và vấn đề thời sự được đăng tải. Và nó làm nên bản sắc, không giống với tờ tuần báo khác. Tôi đọc không thật đều, thật kỹ, nhưng nhận thấy, các vấn đề thời sự được nêu lên khá sinh động, đa dạng. Nếu giám khảo rộng rãi một chút thì có thể đánh giá là Hay. Đó là các chuyên đề/tiêu điểm bám sát những vấn đề nóng, cần thiết và cần phải tuyên truyền...” – nhà báo Hải Đường chia sẻ.

35 năm qua, tờ tuần báo của chúng ta đã có hàng trăm, hàng nghìn sự kiện và vấn đề thời sự được đăng tải. Và nó làm nên bản sắc, không giống với tờ tuần báo khác.

Nhà báo HẢI ĐƯỜNG

Ngay từ số đầu tiên, báo Nhân Dân chủ nhật đã phát hành tới 100.000 bản trên khắp ba miền bắc, trung, nam với cách thức trình bày thoáng, nhiều bài viết sâu sắc, đề cập những vấn đề được dư luận xã hội quan tâm về chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học, quốc tế, thể thao với cách viết uyển chuyển. Nhiều bài viết chất lượng cao của các chuyên gia, nhà khoa học cộng tác với Báo Nhân Dân đã giúp cho báo Nhân Dân chủ nhật nhanh chóng trở thành món ăn tinh thần hấp dẫn của bạn đọc vào mỗi dịp cuối tuần.

Nhân Dân cuối tuần trong kỷ nguyên số

Nhân Dân cuối tuần, cũng như rất nhiều tờ báo khác, hiện đang đứng trước sự cạnh tranh khắc nghiệt trong kỷ nguyên số, và điều đó dẫn đến yêu cầu phải đổi mới từng ngày. Đó cũng là những điều mà những người làm Nhân Dân cuối tuần luôn tâm niệm và đang nỗ lực thực hiện trong từng ngày, trong việc áp dụng tiến bộ khoa học-công nghệ, cải tiến quy trình làm báo để không bị lạc bước trong kỷ nguyên thông tin và số hóa toàn cầu.

Nhà báo Vũ Mai Hoàng, Trưởng Ban Nhân Dân cuối tuần nói về hướng đi của tờ báo trong kỷ nguyên số: “Khi xã hội choáng ngợp trước "biển thông tin" từ nhiều nguồn, khó xác thực, kiểm chứng thì Nhân Dân cuối tuần chính là nơi để bạn đọc lắng lại trước những ồn ã, để thu nhận hàm lượng tri thức hữu ích, chính xác và chính thống. Xây dựng hướng tiếp cận cho độc giả cả trên nền tảng báo in và nền tảng kỹ thuật số, tập trung vào thế mạnh là báo chí chuyên sâu, báo chí giải pháp, báo chí dữ liệu… là hướng đi của những người làm báo Nhân Dân cuối tuần đầy nhiệt huyết ở chặng đường tới”.

Quá trình chuyển đổi số được Nhân Dân cuối tuần thúc đẩy mạnh mẽ trong hơn hai năm qua. Trước tiên là thay đổi tư duy của cả bộ máy thông qua đào tạo, đào tạo lại, cử người tham gia các khóa đào tạo bồi dưỡng, tập huấn nhằm nâng cao kỹ năng làm báo hiện đại, xây dựng các tác phẩm báo chí đa phương tiện.

Điều đặc biệt là, những người làm Nhân Dân cuối tuần hiện nay, ở nhiều lứa tuổi, nhiều thế hệ, có người đã gắn bó rất lâu với tờ báo, cũng có những người còn đang là lính mới, nhưng đều có “chất” rất riêng. Ở họ, vừa là những người cầm chèo, neo lái, dẫn dắt con thuyền Nhân Dân cuối tuần đi đúng với tôn chỉ mục đích ban đầu, vừa có chất văn trong báo, có sự bay bổng, có sự đằm, sự lắng trong những vấn đề thời sự nóng hổi, nhưng cũng có sự hiện đại, khám phá và ứng dụng nhiều điều thú vị của công nghệ mới.

Để có thể làm được như vậy, mỗi người đều phải cố gắng gấp nhiều lần so với việc thực hiện một số báo thông thường. Nếu như trước đây mỗi lần ra báo, chỉ cần lo đầy đủ nội dung, thông tin cho một tờ báo, thì hiện nay, đội ngũ phóng viên, biên tập, lãnh đạo của Nhân Dân cuối tuần gần như phải làm cùng một lúc hai số báo, một báo in và một báo điện tử, với những cách thể hiện độc lập với nhau.

Tất cả các chuyên đề nóng, nội dung hấp dẫn của báo, được “chế biến” lại một lần nữa, với thêm box thông tin, inforgraphic, video, file âm thanh, hình ảnh… để xây dựng thành các sản phẩm đặc biệt và chuyên sâu trên báo điện tử. Giống như từ một công thức nấu ăn, đầu bếp gia giảm hoặc thêm những nguyên liệu mới thành những món ăn khác nhau, tạo sự mới mẻ, hấp dẫn cho người đọc. Bài vở từ đây có thêm một đời sống mới, phong phú, hấp dẫn hơn, dễ dàng tiếp cận với bạn đọc hơn.

Đây là một cách thu hút độc giả ở lại trang báo trực tuyến lâu hơn, đồng thời gợi cảm hứng cho họ tìm đọc bản báo in với những trải nghiệm và cảm nhận thông tin hoàn toàn khác.

Từ giữa năm 2022, Nhân Dân cuối tuần bản điện tử thay giao diện mới có bản dành riêng cho điện thoại di động thông minh. Giao diện mới này nhằm hướng tới thói quen thường thấy của bạn đọc là lướt mạng bằng điện thoại, đồng thời tiếp cận gần hơn với bạn đọc trẻ. Giờ đây, với Nhân Dân cuối tuần, bạn đọc không chỉ “đọc”, mà còn “nghe” và “xem” báo, đúng nghĩa đa phương tiện.

Cùng với phiên bản điện tử, bạn đọc muốn trải nghiệm đọc báo giấy Nhân Dân cuối tuần trên mạng còn có thể truy cập tại địa chỉ docbao.nhandan.vn, với các trang báo được tải lên dưới dạng pdf. Hình thức “đọc báo giấy trên mạng” này được khởi động từ tháng 6/2021, và từ ngày 15/5/2022, bản PDF Nhân Dân cuối tuần được chính thức bán trên nền tảng báo chí trực tuyến PressReader.

Không chỉ dừng lại ở bạn đọc trong nước, Nhân Dân cuối tuần còn phối hợp với Ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân đưa các chuyên đề, các tuyến bài sâu chuyển ngữ trên các trang tiếng nước ngoài. Với cách làm này, Nhân Dân cuối tuần đã góp phần mở rộng đối tượng bạn đọc, tạo điểm nhấn trong thông tin đối ngoại, mở rộng tối đa biên độ phủ cho nội dung của ấn phẩm.

Hiện tại, với chuyển động mạnh mẽ của làn sóng cách mạng khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện tại, báo chí cùng lúc phải thực hiện nhiều đổi mới để vừa làm tốt nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền, vừa phải bảo đảm đời sống cho cán bộ nhân viên - điều này quả thực không hề dễ dàng với người đứng đầu và Ban lãnh đạo tờ báo. Tôi xem đây như bước giao thời. Vẫn còn không ít người thích đọc báo bản in, nhưng nếu nghĩ xa hơn, cần đáp ứng nhu cầu đa dạng hơn, trên những địa bàn khác nhau, và trên toàn cầu, nhất là những nơi có người Việt sinh sống ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Nhà báo Lê Quang Trang
nguyên Trưởng Ban Nhân Dân cuối tuần

Đặc biệt, Nhân Dân cuối tuần còn giành được giải Giao diện báo điện tử đẹp ở Hội Báo Xuân năm 2024 vừa diễn ra. Một tờ báo in nhưng lại giành được giải Giao diện báo điện tử đẹp là sự kiện khá hiếm hoi và không phải tờ báo in nào cũng đạt được.

Tổng Biên tập Lê Quốc Minh khẳng định, là một ấn phẩm tuần của Báo Nhân Dân, Nhân Dân cuối tuần đã tạo được dấu ấn riêng. Trong mỗi thời kỳ phát triển của Báo Nhân Dân nói chung và Báo Nhân Dân cuối tuần nói riêng, sẽ có những định hướng phát triển mang tính chiến lược.

Nhân Dân cuối tuần đã có những nỗ lực đổi mới sáng tạo từ hình thức cho đến sự đổi mới trong tổ chức ấn phẩm, chú trọng đến các chuyên đề chuyên sâu theo hướng báo chí giải pháp và mang đến cho những số báo in một sức sống mới trên báo điện tử. Nội dung được lựa chọn xuất phát từ nhu cầu của bạn đọc, đòi hỏi của thực tiễn trong khi vẫn bảo đảm đúng định hướng của Đảng và Nhà nước.

Cũng từ đó, báo mang hơi thở của đời sống, đến được với nhiều đối tượng độc giả và tờ báo cũng thu hút được thêm nhiều cây viết đến với tờ báo Đảng.

Tổng Biên tập Lê Quốc Minh cho rằng, trong thời gian tới, Báo Nhân Dân cuối tuần cũng như báo in nói chung cần xác định việc đối mặt sự giảm sút số lượng phát hành bản in do thói quen tiếp cận thông tin từ người đọc đã và đang thay đổi. “Chúng ta chấp nhận một thực tế, là báo in sẽ dần bị thu hẹp. Nhưng sự chấp nhận này không đồng nghĩa là chúng ta chấp nhận thất bại. Thay vào đó, chúng ta cần chủ động sáng tạo những nội dung trên nền tảng số một cách mạnh mẽ hơn nữa, phong phú hơn nữa để lôi cuốn bạn đọc. Báo chí của tương lai không chỉ là những bài viết, video clip, hình ảnh mà phải là những sản phẩm độc đáo dựa trên dữ liệu và những công cụ giúp độc giả, khán thính giả dễ dàng tiếp cận” – Tổng Biên tập Lê Quốc Minh khẳng định.

Nhân Dân cuối tuần cũng đang trong hành trình đổi mới, hòa nhập với kỷ nguyên số, chủ động chuyển đổi số mạnh mẽ. Ở tuổi 35, vừa đủ độ chín nhưng cũng vẫn còn đang tràn nhựa thanh xuân, Nhân Dân cuối tuần tiếp tục vững bước trên hành trình của mình với những điều thật mới mẻ và thật nhiều tình yêu của bạn đọc, của những người làm báo.

Ngày xuất bản: 27/2/2024
Nội dung: TUYẾT LOAN
Trình bày: NGỌC DIỆP