Chủ động kiến tạo tương lai của đất nước

Năm 2022, Việt Nam đã thực hiện thắng lợi, khá toàn diện mục tiêu, nhiệm vụ: Vừa tập trung phòng, chống, kiểm soát dịch bệnh, vừa thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội; trở thành điểm sáng "trong bức tranh xám màu" của kinh tế toàn cầu. Năm 2023 được dự báo sẽ khó khăn hơn khi kinh tế toàn cầu suy giảm.
Chuyên đề "Dự báo năm 2023" gồm chuỗi bài phỏng vấn lãnh đạo bộ, ngành, địa phương và chuyên gia các lĩnh vực, nhằm nhận diện thách thức, cơ hội, đồng thời gợi mở các giải pháp để Việt Nam tiếp tục vượt khó, bứt phá.

Trong thành quả phục hồi và tăng trưởng rất ấn tượng của đất nước sau đại dịch Covid-19 có sự đóng góp quan trọng của Bộ Kế hoạch và Đầu tư với vai trò là tổng kiến trúc sư trưởng của nền kinh tế.
Nhân dịp Tết đến Xuân về, đồng chí Nguyễn Chí Dũng-Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư chia sẻ với Nhân Dân điện tử về những dấu ấn trong công tác hoạch định chính sách điều hành kinh tế-xã hội năm qua cũng như cơ hội, thách thức trong năm 2023.

Những cải cách mở đường cho
tăng trưởng kinh tế

Phóng viên: Thưa Bộ trưởng, với mức tăng trưởng ấn tượng 8,02%, lạm phát 3,15% và giữ ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế trong năm 2022 thì Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng tăng trưởng hiếm hoi trong bối cảnh kinh tế toàn cầu có nhiều bất ổn. Xin Bộ trưởng cho biết những bài học thành công để chúng ta có thể tiếp tục phát huy?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Là cơ quan tham mưu tổng hợp cho Đảng, Nhà nước về các nội dung phát triển kinh tế-xã hội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đặc biệt lưu tâm đến công tác theo dõi, dự báo tình hình bối cảnh kinh tế quốc tế và trong nước.

Trong thời gian vừa qua, chúng ta thường xuyên đánh giá bối cảnh kinh tế thế giới bằng những cụm từ “bất định”, “phức tạp”, “khó lường”. Do đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ động tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét điều hành theo kịch bản tăng trưởng, gắn với những phân tích chuyên đề và cập nhật thường xuyên.

Nâng cao năng lực phân tích và dự báo

Trọng tâm trong công tác hoạch định chính sách, trước hết là nâng cao năng lực phân tích và dự báo. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổ chức, đầu tư bài bản cho các đơn vị, chuyên gia thực hiện các phân tích định lượng và sử dụng các loại mô hình khác nhau để thực hiện công tác này. Các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế,… cũng tín nhiệm và trao đổi, phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư về đánh giá triển vọng kinh tế. Chất lượng công tác phân tích, dự báo cũng được nâng cao vì Bộ Kế hoạch và Đầu tư thường xuyên trao đổi với cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước để nắm bắt kịp thời các vấn đề phát sinh cũng như tâm lý, kỳ vọng của thị trường.

Chủ động kiến nghị các biện pháp cải cách và điều hành kinh tế vĩ mô.

Bên cạnh đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ động kiến nghị các biện pháp cải cách và điều hành kinh tế vĩ mô thông qua hoạt động chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan trong nghiên cứu, tham mưu điều hành.

Trước bối cảnh tình hình quốc tế và trong nước biến động rất nhanh, rất mạnh và khó lường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn tâm niệm không dừng ở tham mưu cách thức “ứng phó” với sự biến động đó, mà xác định phải đi trước một bước với những tham mưu cải cách nhằm nâng cao năng lực nội tại, mức độ độc lập, tự chủ của nền kinh tế.

Với tư duy như vậy, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã mạnh dạn nghiên cứu, tham mưu cho Chính phủ nhiều nội dung mới, nhiều vấn đề khó như tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, mở rộng không gian phát triển gắn với quy hoạch hiệu quả, hoàn thiện thể chế liên kết vùng… Không ít nội dung cải cách trên đây đã mở đường cho tăng trưởng kinh tế, khơi dậy tinh thần doanh nhân, năng suất và sáng tạo của các cá nhân.

Đây chính là nền tảng để chúng ta tự tin hướng tới những khát vọng phát triển dài hạn mà Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra, dù bối cảnh quốc tế và khu vực đang và sẽ còn có những thay đổi sâu sắc.

Phóng viên: Trong bối cảnh thế giới và trong nước được dự báo vẫn còn nhiều khó khăn, chúng ta cần làm gì để nâng cao năng lực chống chịu của nền kinh tế và hoàn thành các mục tiêu Chính phủ, Quốc hội đặt ra, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Phải nhìn nhận thẳng thắn, Việt Nam là một quốc gia đang trong hành trình đổi mới và hội nhập với thế giới, từng bước cố gắng thu hẹp khoảng cách và bắt kịp với các nước phát triển trong khu vực. Nền kinh tế của chúng ta có quy mô còn khá khiêm tốn, khả năng thích ứng, chống chịu trước những cú sốc đến từ bên ngoài còn hạn chế nhưng lại có độ mở lớn, dễ bị ảnh hưởng từ các biến động, dù là nhỏ của thế giới.

Do đó, việc nâng cao năng lực chống chịu, tính tự cường của nền kinh tế, tạo tiền đề xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng và hiệu quả có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nước ta trong tình hình mới. Đây là một định hướng, chủ trương nhất quán, xuyên suốt, được xác định rõ trong các nghị quyết, chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội mà Đảng, Nhà nước đề ra.
Ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2023 tại Kỳ họp thứ 4, Chính phủ đã khẩn trương chỉ đạo xây dựng các nghị quyết triển khai thực hiện kết luận của Ban Chấp hành Trung ương và Quốc hội triển khai thực hiện kế hoạch năm 2023.

Trong bối cảnh tình hình thế giới, trong nước dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, khó khăn, thách thức nhiều hơn, để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội đặt ra, chúng ta cần quyết liệt, tập trung đẩy mạnh và triển khai nhanh hơn các nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm của năm 2023 trên tinh thần đoàn kết kỷ cương; bản lĩnh, linh hoạt; đổi mới sáng tạo; kịp thời, hiệu quả.

Kiên định, nhất quán với với quan điểm, mục tiêu, định hướng chỉ đạo điều hành của Đảng, Nhà nước; đó là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; điều hành đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả, phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa với chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô, phù hợp với tình hình thực tiễn.Tiếp tục chú trọng, nâng cao công tác hoàn thiện thể chế, thực thi pháp luật, tạo điều kiện khơi thông, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển. Tạo chuyển biến rõ nét trong thực hiện các đột phá chiến lược về thể chế, nguồn nhân lực và hệ thống kết cấu hạ tầng.

Tập trung cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường. Củng cố quốc phòng, an ninh, giữ vững ổn định, trật tự, an toàn xã hội để phát triển đất nước.

Chúng ta cần quyết liệt, tập trung đẩy mạnh và triển khai nhanh hơn các nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm của năm 2023 trên tinh thần đoàn kết kỷ cương; bản lĩnh, linh hoạt; đổi mới sáng tạo; kịp thời, hiệu quả.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng

Phóng viên: Trong sự vươn lên của nền kinh tế không thể nhắc đến vai trò của cộng đồng doanh nghiệp. Bộ trưởng có nhận thấy rằng doanh nghiệp Việt Nam đang ở vào giai đoạn rất khó khăn và Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất những giải pháp gì để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Thế giới đã chứng kiến một năm 2022 đầy biến động, những thay đổi về kinh tế, địa chính trị và sinh thái đã và đang tác động trực tiếp đến triển vọng toàn cầu. Việt Nam cũng đã chịu tác động không nhỏ, tăng trưởng của nền kinh tế bắt đầu giảm tốc từ quý IV, cùng với đó là các dấu hiệu bất ổn trong hoạt động sản xuất kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp đang dần hiện rõ.

Trước tình hình đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương cũng như các tổ chức hiệp hội doanh nghiệp để kịp thời theo dõi, nắm bắt tình hình hoạt động của doanh nghiệp, tổng hợp các kiến nghị đề xuất từ đó tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, phục hồi và phát triển.

Hiện Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết một số chính sách, giải pháp trọng tâm hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2025, bao gồm nhóm nhiệm vụ, giải pháp cần thực hiện ngay trong ngắn hạn và nhóm giải pháp trong dài hạn.

Theo đó, để hỗ trợ doanh nghiệp có thể vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay, Chính phủ sẽ tập trung giải quyết các điểm nghẽn, bất cập làm cản trở doanh nghiệp phát triển, cởi trói, giải phóng tiềm lực của các doanh nghiệp khu vực tư nhân; đồng thời đổi mới các chính sách, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp để bảo đảm phù hợp với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và thị trường.

Xử lý kịp thời các khó khăn trong ngắn hạn liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp và thúc đẩy thị trường phát triển lành mạnh, hiệu quả, bền vững trong trung hạn, dài hạn; đề xuất giải pháp xử lý chủ động, phù hợp, hiệu quả với diễn biến tình hình thực tế. Tháo gỡ khó khăn cho các dự án phát triển bất động sản, nhất là nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cho người có thu nhập thấp…

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các bộ, ngành liên quan tham mưu trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết một số chính sách, giải pháp trọng tâm hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2025.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng

Đối với những khó khăn về vốn và thanh khoản của doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các bộ, ngành liên quan tham mưu trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết một số chính sách, giải pháp trọng tâm hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2025.

Tiếp tục phát triển lành mạnh thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp thành kênh huy động vốn quan trọng, an toàn cho doanh nghiệp…; tiếp tục phát triển và đa dạng hóa các kênh huy động vốn mới cho doanh nghiệp; phát triển những loại hình định chế tài chính trung gian mới; xem xét cho phép triển khai thí điểm (mô hình sandbox) tạo theo sự lực chọn cho nhà đầu tư và kênh hút vốn cho các doanh nghiệp.

Cơ hội mới từ
Quy hoạch tổng thể quốc gia

Phóng viên: Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết về Quy hoạch Tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 mở ra kỳ vọng lớn về một thời kỳ phát triển mạnh mẽ của đất nước. Xin Bộ trưởng cho biết đâu là những điểm nghẽn cần nhận diện, khắc phục và những nét chính về không gian mới, động lực mới của đất nước trong sự sắp xếp của Quy hoạch Tổng thể quốc gia là gì?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Trên cơ sở phân tích, đánh giá các hạn chế, yếu kém trong quy hoạch và tổ chức không gian phát triển đất nước thời kỳ vừa qua, một số điểm nghẽn, vấn đề quan trọng cần giải quyết trong thời kỳ quy hoạch đã được nhận diện.

Một số điểm nghẽn, vấn đề quan trọng cần giải quyết trong thời kỳ quy hoạch đã được nhận diện.

Đó là mạng lưới kết cấu hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, khả năng kết nối các phương thức vận tải còn hạn chế. Quy mô các vùng kinh tế trọng điểm quá lớn trong khi chưa có cơ chế chính sách ưu đãi vượt trội, chưa được đầu tư kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại nên các vùng kinh tế trọng điểm chưa thực sự trở thành các vùng động lực.

Liên kết phát triển, liên kết vùng còn hạn chế, chưa thực chất, một số địa phương phát triển không dựa vào tiềm năng, lợi thế của mình, phát triển theo “phong trào”, không dựa trên các lợi thế so sánh, thiếu tầm nhìn dài hạn dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh, khó thu hút đầu tư... Các vành đai vùng, đô thị vệ tinh, khu đô thị lớn chậm triển khai, đặc biệt tại khu vực Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội.

Chúng ta cũng chưa hình thành được các trung tâm tài chính lớn mang tầm khu vực, quốc tế; hệ thống thể chế, nhất là thể chế về tiền tệ chưa bảo đảm hỗ trợ hình thành và phát triển các trung tâm tài chính.

Quy hoạch Tổng thể quốc gia đã tổ chức lại không gian phát triển.

Để khắc phục những điểm nghẽn đó và mở ra không gian mới, động lực mới cho phát triển đất nước, Quy hoạch Tổng thể quốc gia đã tổ chức lại không gian phát triển.

Cụ thể là phát triển các vùng động lực, hành lang kinh tế; định hướng phát triển các vùng; định hướng tổ chức không gian biển; định hướng khai thác và sử dụng vùng trời; định hướng phát triển hệ thống đô thị, nông thôn.

Trong đó về hình thành các vùng động lực kinh tế, sẽ lựa chọn một số địa bàn có điều kiện thuận lợi nhất để hình thành các vùng động lực quốc gia, bao gồm: Vùng động lực phía bắc (Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh); vùng động lực phía nam (Thành phố Hồ Chí Minh - Bình Dương - Đồng Nai - Bà Rịa - Vũng Tàu); vùng động lực miền trung (khu vực ven biển Thừa Thiên-Huế - Đà Nẵng - Quảng Nam - Quảng Ngãi) và vùng động lực đồng bằng sông Cửu Long với các cực tăng trưởng tương ứng của mỗi vùng là Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ.

Từng bước xây dựng, hình thành vùng động lực tại các vùng Trung du và miền núi phía bắc, khu vực Bắc Trung Bộ, vùng Tây Nguyên.

Cùng với đó là phát triển các hành lang kinh tế ưu tiên trong giai đoạn đến năm 2030 và từng bước hình thành và phát triển các hành lang kinh tế trong dài hạn.

Phóng viên: Với vai trò là cơ quan đầu mối quốc gia về tăng trưởng xanh, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ làm gì để thúc đẩy tăng trưởng xanh đạt được mục tiêu đề ra trong Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Như chúng ta đã biết, Chính phủ đã phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 với 18 nhóm chủ đề, 57 nhóm nhiệm vụ lớn và 134 nhóm nhiệm vụ cụ thể cho quy mô toàn bộ nền kinh tế cũng như từng ngành, lĩnh vực. Điều này đòi hỏi các bộ, ngành, địa phương phải hết sức nỗ lực trong tổ chức triển khai nhiệm vụ trong phạm vi mình để cùng chung tay với cả nước hiện thực hóa cam kết tại Hội nghị COP26 về đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050 và Chương trình nghị sự cập nhật của Hội nghị COP27 vừa diễn ra vào tháng 11/2022.

Hội nghị triển khai Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050” dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng.

Hội nghị triển khai Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050” dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng.

Bên cạnh việc tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về các nội dung liên ngành, liên vùng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tập trung hướng dẫn xây dựng và triển khai Kế hoạch hành động tăng trưởng xanh cấp ngành và địa phương, hướng dẫn tích hợp tăng trưởng xanh trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội các cấp, các ngành, theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh ở quy mô toàn bộ nền kinh tế cũng như các ngành, lĩnh vực, địa phương.

Trong các nhiệm vụ đó có nội dung tiếp tục tăng cường xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách liên quan, nhất là về đầu tư, doanh nghiệp; xây dựng và ban hành “Lộ trình hiện thực hóa các mục tiêu tăng trưởng xanh gắn kết với các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội theo hướng trung hòa carbon” nhằm bảo đảm tính hướng đích của toàn bộ nền kinh tế cũng như của các ngành, lĩnh vực.

Thúc đẩy huy động nguồn lực, điều phối các nguồn tài trợ trong và ngoài nước, nguồn tài chính khí hậu trên cơ sở bám sát Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) 2022 mà Việt Nam đã công bố tại Hội nghị COP27.

Đây là một nhiệm vụ hết sức quan trọng để hiện thực hóa tăng trưởng xanh trong giai đoạn 2021-2030 và những giai đoạn tiếp theo. Thực tế cho thấy, tiềm năng thu hút dòng tài chính cả trong và ngoài nước cho tăng trưởng xanh, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững là rất lớn.

Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2022, triển khai nhiệm vụ năm 2023 của ngành kế hoạch và đầu tư, ngày 4/1/2023.

Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2022, triển khai nhiệm vụ năm 2023 của ngành kế hoạch và đầu tư, ngày 4/1/2023.

Theo đó, để có thể hấp thụ được vào các mục tiêu xanh, phát triển bền vững, Bộ Kế hoạch và Đầu tư với vai trò là cơ quan tham mưu tổng hợp cho Chính phủ về huy động nguồn lực sẽ tiếp tục chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành tham mưu, đề xuất với Chính phủ những giải pháp để các nguồn lực cho tăng trưởng xanh trong thời gian tới được sử dụng hiệu quả, định hướng vào công nghệ tiên tiến, chuyển đổi số, kết cấu hạ tầng thông minh và bền vững, tạo động lực để đầu tư tư nhân đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế xanh theo đúng quan điểm xuyên suốt được nhấn mạnh rõ nét tại Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh.

Với cách tiếp cận toàn diện nêu trên, tôi tin tưởng chắc chắn rằng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư với vai trò “nhạc trưởng”, cơ quan đầu mối quốc gia về tăng trưởng xanh, cùng sự vào cuộc quyết liệt của các bộ, ngành, địa phương sẽ khơi dậy và triển khai có hiệu quả triết lý bao trùm “Tăng trưởng xanh là sự nghiệp của cả hệ thống chính trị, toàn dân, cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan, tổ chức liên quan, được thúc đẩy bằng tinh thần đổi mới sáng tạo và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, bền vững”, hướng tới các mục tiêu vào năm 2030 và 2045 đã được Đại hội Đảng lần thứ XIII xác định.

Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!