Nghề đan võng gai là nghề truyền thống của đồng bào dân tộc Thổ, trước kia, bà con dân tộc Thổ thường đan võng, địu, lưới đánh cá, rồi đem những đồ dùng này đổi các vật dụng khác, chủ yếu là quần áo, vì người Thổ không biết dệt vải. Hiện nay, võng gai của Tổ hợp tác sản xuất võng gai Giai Xuân đã trở thành sản phẩm OCOP 3 sao của Nghệ An, được khách hàng ưa chuộng và có mặt ở nhiều tỉnh thành trên cả nước.
Võng gai Giai Xuân là được dệt từ sợi những cây gai do chính bà con ở địa phương trồng; bảo đảm từ khâu chăm sóc cho đến khâu thu hoạch, lấy sợi. Bởi như thế, bà con mới chắc chắn về chất lượng sợi gai: Nếu thu hoạch khi cây gai non quá hoặc già quá thì sợi gai sẽ không dai, dễ đứt hơn. Sợi cây gai cũng phải được phơi đủ nắng và biết cách bảo quản.
Võng gai có hai loại: Loại võng thông thường có mắt võng thưa hơn, những chiếc võng cáng quan được đan các mắt dày hơn với những hoa văn cầu kỳ, phức tạp hơn và đẹp hơn.
Đan võng là một công việc đòi hỏi nhiều kỹ năng. Các sợi gai không quá dài, khi đan võng, bà con phải khéo léo tiếp thêm sợi, làm sao để vừa giấu đi mối mối bảo đảm thẩm mỹ, vừa để từng sợi đều nhau thì võng mới bền. Khi đan, phải dùng lực rất mạnh của cả hai bàn tay để xoắn sợi gai cho săn chắc.
Công đoạn khó nhất trong việc đan võng là khi kết đai đầu võng. Để kết đầu võng, phải có từ 2 đến 3 người cùng làm. Nếu làm không khéo, để đầu và đuôi võng bị lệch nhau là phải tháo ra làm lại.
Mỗi chiếc võng gai hoàn chỉnh có chiều dài khoảng 2-2,5m, rộng 1,5-1,6m. Võng dày mắt thì nằm sẽ êm hơn và bền hơn. Hai đầu võng kết rất chắc chắn để khi mắc võng, người dùng có thể ngồi thoải mái mà không sợ bị đứt.
Võng gai bền tới cả chục năm. Lưu ý duy nhất là không nên bỏ võng gai trong túi nilon buộc kín, võng sẽ bị bở và nhanh hỏng.
Võng gai Giai Xuân được Hội đồng đánh giá tỉnh Nghệ An công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao năm 2022 của tỉnh Nghệ An tại quyết định số 156/QĐ-UBND ngày 16/1/2023.
Chủ thể: Tổ hợp tác sản xuất võng gai Giai Xuân
Xóm Long Thọ, xã Giai Xuân, huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An
Liên hệ: Bà Trương Thị Thống, điện thoại: 0962242562