Ernesto Guevara de la Serna, thường được biết đến với tên gọi Che Guevara, hoặc ngắn gọn là Che. Ông sinh ngày 14/6/1928 tại Rosario, Argentina trong một gia đình khá giả. Ông là một chiến sĩ cách mạng, chính khách, nhà văn và bác sĩ người Argentina, nhưng được công nhận là công dân Cuba vì những đóng góp to lớn cho phong trào giải phóng dân tộc của quốc đảo này. Cuộc sống, đạo đức và tư tưởng của ông đã trở thành hình mẫu cho hàng triệu người trên toàn thế giới.

Năm 1950, chàng thanh niên Ernesto Guevara, khi đó 22 tuổi, đã trở thành một hiện tượng truyền thông sau khi thực hiện một hành trình 4.000 km qua miền Bắc Argentina trên một chiếc xe đạp gắn động cơ. Hình ảnh của ông xuất hiện trên áp phích, đó là hình ảnh một chàng trai cường tráng đang nắm chặt tay lái xe đạp. Cùng với bạn bè của mình, ông đã thành lập tạp chí thể thao Tackle.

Che Guevara sau đó làm y tá trên tàu buôn, tại nhiều cơ quan khác nhau của chính quyền thành phố Buenos Aires và tại phòng khám của bác sĩ Pisani, thời điểm đó được coi là bác sĩ chuyên khoa dị ứng giỏi nhất Argentina.

Chỉ một năm sau, ngày 29/12/1951, ông cùng với người bạn của mình là Alberto Granado bắt đầu một chuyến đi lịch sử qua Chile, Peru, Colombia và Venezuela trên chiếc Poderosa II (chiếc xe máy 500 cc hiệu Norton). Họ đi khắp châu Mỹ trên chiếc xe này. Hai chàng trai đã đến các mỏ đồng ở Chuquicamata (Chile). Tại đây họ được chứng kiến sự bóc lột công nhân và phân biệt đối xử tàn tệ chưa từng thấy giữa những ông chủ người Mỹ và người bản địa.

Về Buenos Aires, ông hoàn thành chương trình học y khoa và nhận bằng bác sĩ vào ngày 12/6/1953. Một tháng sau, ông bắt đầu chuyến hành trình thứ hai xuyên lục địa, hành trình mà kế hoạch ban đầu sau đó đã thay đổi hoàn toàn. Ông đã đến Bolivia, Peru, Ecuador, Panama, Costa Rica, Nicaragua, El Salvador và Guatemala. Ở Guatemala, Che đã có cuộc gặp đầu tiên với một nhóm các chiến sĩ cách mạng Cuba, những người vì tham gia tấn công trại lính Moncada nên đã phải lưu vong sang đây. Những người này kể với ông về cuộc chiến đấu của họ, về lý tưởng của nhà lãnh đạo Fidel Castro.

Ông sang Mexico, gặp gỡ các đồng chí Fidel Castro và Raul Castro, đồng thời tham gia các khóa huấn luyện quân sự do một cựu chiến binh từ cuộc nội chiến Tây Ban Nha, Ernesto Bayo, đứng lớp.

Ngày 2/12/1956, ông tham gia chuyến vượt biển trên con tàu Granma do Fidel Castro tổ chức trở lại Cuba, bắt đầu cuộc đấu tranh vũ trang chống lại chế độ độc tài Fulgencio Batista ở vùng núi tỉnh Oriente. Trong chiến tranh du kích, ông được bổ nhiệm làm tư lệnh, chỉ huy đoàn quân Ciro Redondo số 8 mở rộng cuộc chiến tranh du kích đến miền trung Cuba, đẩy nhanh sự sụp đổ của chế độ độc tài.

Thủ tướng Chính phủ Cách mạng Cuba Fidel Castro cùng Thống đốc Ngân hàng quốc gia Che Guevara, ngày 1/1/1960. (Nguồn: Prensa Latina/TTXVN)

Thủ tướng Chính phủ Cách mạng Cuba Fidel Castro cùng Thống đốc Ngân hàng quốc gia Che Guevara, ngày 1/1/1960. (Nguồn: Prensa Latina/TTXVN)

Sau khi Cách mạng thành công, ông được bổ nhiệm làm Thống đốc Ngân hàng Quốc gia Cuba (Ngân hàng Trung ương) và Bộ trưởng Bộ Công nghiệp.

Ông đã dẫn đầu các phái đoàn của chính phủ Cuba đến thăm nhiều nước và đại diện cho chính quyền cách mạng tại các cuộc họp quốc tế quan trọng. Trong cuộc Khủng hoảng tên lửa tháng Mười năm 1962, ông được bổ nhiệm làm chỉ huy quân sự của tỉnh Pinar del Río.

Năm 1965, ông sang Congo và lãnh đạo quân du kích ở đây chống lại sự can thiệp của lính đánh thuê da trắng và đồng minh địa phương. Phong trào du kích thất bại, ông trở về Cuba và tổ chức cuộc đấu tranh cách mạng ở Bolivia. Sau một chiến dịch kéo dài nhiều tháng, ông bị quân đội Bolivia bắt ở khe núi Yuro và bị sát hại vào ngày hôm sau.

Hài cốt của ông được tìm thấy vào năm 1997 và được đưa về Cuba. Ông an nghỉ tại Khu tưởng niệm được xây dựng tại thành phố Santa Clara.

Bộ trưởng Công nghiệp Che Guevara vận hành thử máy đóng bao của Nhà máy bột mì José Antonio Echevarría (1962). (Nguồn: Prensa Latina/TTXVN)

Bộ trưởng Công nghiệp Che Guevara vận hành thử máy đóng bao của Nhà máy bột mì José Antonio Echevarría (1962). (Nguồn: Prensa Latina/TTXVN)

Bộ trưởng Công nghiệp Che Guevara vận hành thử máy đóng bao của Nhà máy bột mì José Antonio Echevarría (1962). (Nguồn: Prensa Latina/TTXVN)

Bộ trưởng Công nghiệp Che Guevara vận hành thử máy đóng bao của Nhà máy bột mì José Antonio Echevarría (1962). (Nguồn: Prensa Latina/TTXVN)

Trước khi đến Bolivia vào năm 1966, Che đã có một bài viết tại trại huấn luyện ở Pinar del Río, Cuba, với tiêu đề ban đầu được đặt là "Hãy tạo ra hai, ba... hay nhiều Việt Nam hơn nữa, đó là khẩu hiệu đấu tranh", bài viết đó sau này được đổi tên thành "Thông điệp gửi ba châu lục (Á, Phi và Mỹ Latin)" và được biết đến nhiều hơn. Tác phẩm này được đăng lần đầu vào ngày 16/4/1967 trên Phụ San Đặc Biệt-sau này trở thành tạp chí Tricontinental (Ba Châu lục). Qua tác phẩm của mình, ông thể hiện sự ngưỡng mộ đối với cuộc đấu tranh của Việt Nam chống đế quốc Mỹ. Ông viết: "Và: dân tộc đó vĩ đại biết bao! Dân tộc đó thật kiên cường và dũng cảm! Và bài học mà cuộc chiến đấu của Việt Nam mang lại cho thế giới thật vô cùng giá trị".

Trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc của các dân tộc trên toàn thế giới, Che trăn trở: "Chúng ta sẽ có một tương lai xán lạn và gần gũi như thế nào nếu chúng ta có hai, ba...hay nhiều Việt Nam hơn nữa trên thế giới. Sự hy sinh về con người và những bi kịch mà đất nước này phải đối mặt, với chủ nghĩa anh hùng hiện diện mọi thời điểm, với những đòn đánh liên tiếp vào chủ nghĩa đế quốc, họ đã buộc chủ nghĩa đế quốc phải phân tán lực lượng để đối phó với lòng căm thù ngày càng tăng của các dân tộc trên thế giới! Và nếu tất cả chúng ta có thể đoàn kết, để những đòn đánh của chúng ta trở nên vững chắc và chính xác hơn, để mọi sự viện trợ cho các dân tộc đang đấu tranh trở nên hiệu quả hơn, thì tương tươi sáng sẽ gần hơn với chúng ta rất nhiều!

Người anh hùng du kích đã nhiều lần bày tỏ sự đoàn kết với sự nghiệp chính nghĩa của nhân dân Việt Nam và tiếp đón nhiều đoàn đại biểu Việt Nam đến thăm La Habana.

Trong ngày thắng lợi của Cách mạng Cuba, Che Guevara được lệnh của Fidel đi đánh chiếm Pháo đài San Carlos de La Cabaña và hoàn thành nhiệm vụ vào ngày 3/1/1959.

Sau đó, Che Guevara được giao nhiều trách nhiệm Nhà nước và Chính phủ, như là phụ trách Huấn luyện của quân cách mạng, Cục trưởng Cục Công nghiệp hóa của Viện Cải cách ruộng đất quốc gia, Thống đốc Ngân hàng Quốc gia Cuba (Ngân hàng Trung ương), Chỉ huy quân sự miền Tây, Bộ trưởng Bộ Công nghiệp. 

Ông được cấp quốc tịch Cuba ngày 9/2/1959, được Nhà nước Cuba phong tặng danh hiệu Tiến sĩ danh dự về Sư phạm. Ông được Trường Cao đẳng Y khoa Quốc gia Cuba trao tặng danh hiệu Bác sĩ danh dự Cuba.

Ngày xuất bản: 30/3/2025
Tổ chức hực hiện: Quang Thiều, Trường Sơn
Nội dung: Đặng Quân, Trang Ngân
Trình bày: Trang Ngân
Ảnh: Prensa Latina/TTXVN
Tư liệu: ecured.cu