TẾT ĐỘC LẬP

Ngày Quốc khánh năm nay, người dân thủ đô lần đầu tiên đón Tết Độc Lập theo cách đặc biệt. Tuân thủ nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, những người làm báo chúng tôi dạo nhanh qua những địa danh lịch sử gắn với sự ra đời của đất nước Việt Nam mới. Những khoảnh khắc đặc biệt này cần được ghi nhớ, lưu giữ lại đâu đó bằng hình ảnh, những trang viết hoặc bằng chính ký ức.

Bắt đầu từ Quảng trường Nhà hát Lớn (nay là Quảng trường Cách mạng Tháng Tám), nơi một biển người xuất phát, mở đầu cuộc khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân. Phủ Khâm sai (Bắc Bộ Phủ) còn lưu dấu dòng thác cách mạng ào lên cuốn phăng bè lũ tay sai nhơ nhớp.

Trại Bảo An binh xưa trên phố Hàng Bài (đối diện với rạp Tháng Tám), nơi diễn ra trận đấu trí can đảm và khôn khéo của đại diện Việt Minh, tránh được thế đối đầu đổ máu với quân Nhật có thể dẫn những hậu quả khôn lường. Nhà Khai Trí Tiến Đức nằm ở đầu phố Hàng Trống giao với Lê Thái Tổ, cách Báo Nhân Dân không xa, nay là Không gian văn hoá Việt. Trước kia đây là trụ sở Ban thường trực Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.

Đây, Quảng trường Ba Đình, nơi tổ chức Tết Độc Lập đầu tiên, nay là trung tâm chính trị quan trọng bậc nhất của đất nước. Là nơi thiêng liêng "ngày ngày Mặt trời đi qua trên lăng/thấy một Mặt trời trong lăng rất đỏ" (Viếng lăng Bác, thơ Viễn Phương), biểu tượng đẹp đẽ của vị anh hùng dân tộc vĩ đại, đã làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông đất nước ta ở tầm nhân loại, "tên Người là cả một niềm thơ" (Felix Pita Rodriguez, nhà thơ Cuba).

Ký ức hơn 45 năm trước ùa về, xao xuyến.

Lẽ ra những ngày này đường phố thủ đô sẽ rợp bóng cờ chào đón Tết Độc Lập. Nhưng thành phố vắng vẻ, thâm nghiêm trong thời gian giãn cách xã hội nghiêm ngặt.

Ta bỗng gặp lại một Hà Nội rất xưa, đang bước vào một cuộc chiến mới chống giặc dịch - kẻ thù vô hình đặc biệt nguy hiểm của cả nhân loại. Những địa danh lịch sử như nhắc chúng ta rằng, không có chiến thắng nào là dễ dàng cả, nhưng chúng ta chắc chắn sẽ vượt qua với sự nỗ lực toàn dân đoàn kết một lòng và một chính thể của dân, do dân và luôn chăm lo cho dân.

Điều này đã được lịch sử chứng minh trong quá khứ và cả những gì đang diễn ra hôm nay. Ngày bình an sẽ sớm trở về nhưng xin đừng quên điều ấy đến nhanh hay chậm nhiều phần phụ thuộc vào chính chúng ta.

2021

Tùy bút của HỮU VIỆT

Thiếu tá Đoàn Văn Duân, Chính trị viên tàu 490, Vùng 4 Hải quân

Trong ký ức của tôi về những năm tháng làm nhiệm vụ trên biển luôn có một phần thiêng liêng thuộc về ngày Quốc khánh 2/9. Những năm 2015-2016, tôi là chính trị viên tàu Trường Sa 12, con tàu một máy duy nhất trong hệ tàu Trường Sa đã trải qua mấy chục năm hoạt động trên biển, tất cả hệ thống đường ống bị rỉ sét nên nước dùng cho mọi hoạt động và dự trữ rất ít ỏi. Dịp 2/9, tàu thường làm nhiệm vụ chở hàng hậu cần ra các đảo: Trường Sa, Nam Yết, Song Tử Tây, Sinh Tồn… Đó là quãng thời gian gió đông bắc thổi mạnh, sóng biển dữ dội, nhưng dù điều kiện thiếu thốn trăm bề, lễ kỷ niệm luôn được chuẩn bị và tiến hành một cách chu đáo nhất. Ngày Quốc khánh giữa trập trùng sóng gió.

Trong bầu không khí thiêng liêng, toàn tàu làm lễ chào cờ, dâng hương thật trang nghiêm, sau đó là phần sinh hoạt truyền thống nâng cao tinh thần, ý chí quyết tâm cho cán bộ, chiến sĩ đang làm nhiệm vụ. Tất cả mọi người đều xúc động ngước nhìn lá cờ Tổ quốc tung bay. Mấy chục anh em trên tàu, mỗi người một quê hương, một hoàn cảnh riêng, nhưng tất cả đều chung tình yêu và sự dâng hiến cho đất nước. Giây phút ấy, tôi nhớ về bố tôi, người thương binh trở về từ chiến trường, nhớ hai bác ruột của mình là liệt sĩ…

Đặc biệt, có những dịp Quốc khánh, tàu hải trình qua đảo Cô Lin, Len Đao…, chúng tôi tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh bảo vệ chủ quyền trên biển của đất nước, cảm xúc rưng rưng trào dâng trong trái tim mỗi người với khát vọng bừng tỏa, vươn khơi.

NSƯT Trần Ly Ly, Giám đốc Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam.

Năm ấy (1998) tôi 20 tuổi, là cô bé người Việt một thân một mình lặn lội cô đơn trên nước Úc xa xôi để bằng mọi giá hoàn thiện việc học tập. Không hiểu sao đã bao lần ra nước ngoài nhưng chưa bao giờ tôi có ý nghĩ sẽ sống mãi nơi đất khách quê người.

Hôm ấy, tôi hối hả đi học như mọi ngày mà không kịp để ý đó là ngày nào. Đang đi bộ trên một quả đồi trọc để đến trường bất giác tôi đứng sững lại, tai tôi bắt được một âm thanh quen thuộc của bài hát tôi đã hát bao lần: “Đoàn quân Việt Nam đi, chung lòng cứu quốc…”

Ôi! Quốc ca của Tổ quốc tôi!

Tôi vốn sinh ra trong một gia đình nghệ thuật, lại ở trong cái nôi của khu văn hoá nghệ thuật trước kia, là khu văn công Mai Dịch và Cầu Giấy. Nghe nhạc Tchaicopxki, Shostakovich, Bizet… , xem mọi người múa ballet, trao đổi về văn chương, nghệ thuật hàng ngày. Hay nhất là trẻ con khu văn công tụi tôi vừa được sống với không gian nghệ thuật, vừa được trải nghiệm cả thiên nhiên xung quanh. Những hàng dài phi lao, cánh đồng lúa trải dài, mùi thơm của cỏ cây, của những hàng rào dâm bụt, duối dại. Lũ 7x chúng tôi còn được nghe giọng ngâm thơ trên đài mà những năm sau này bất chợt được nghe, lại buồn man mác nhớ về khói lam chiều, nhớ nơi gọi là nhà. Nhớ cả nhạc hiệu của chương trình kể chuyện đêm khuya trên đài phát thanh nữa. Khi rời xa đất nước, nỗi nhớ ấy mới len lén chui vào từng mạch máu, sợi dây thần kinh của mình, nó ngạt ngào và xao xuyến khó tả.

Nhạc Quốc ca mà ai đó, cùng chung nỗi niềm thương nhớ quê hương như tôi, một người Việt Nam, đã bật lên thật đúng lúc, nhắc tôi hôm nay là ngày Quốc khánh 2/9. Âm nhạc rực rỡ ấy thẩm thấu, len lỏi vào nỗi cô đơn xứ người của tôi cảm giác thật ấm nóng khiến những dòng nước mắt trực trào ra hạnh phúc. Cảm xúc đó đã theo tôi trong những tháng năm sau này, những tháng năm phải vượt qua chính mình để học tập, trở về và làm việc.

Niê Thanh Mai, Chủ tịch Hội Văn học, nghệ thuật Đắk Lắk

Những ngày như hôm nay, cha tôi luôn sẽ mang những tấm huân chương trong tủ gỗ ra cặm cụi chà thật bóng và ngắm nghía cả buổi. Nhất định phải chính tay cha, vì ông sợ chúng tôi sẽ làm hỏng những chiếc huy hiệu lấp lánh ánh vàng.

Đối với cha, chúng vô cùng quý giá, mỗi chiếc huy chương, huân chương sao vàng lấp lánh có những dòng chữ khắc li ti tinh xảo chứa một câu chuyện dài, những trận chiến đấu khốc liệt mà cha có thể kể suốt mấy ngày không quên chi tiết nào.

Sau khi tẩn mẩn săm soi từng chiếc khuy, từng chiếc hộp cha lại xếp chúng vào tủ. Nâng niu như thể mạnh tay sẽ làm hư hỏng những kỷ vật quý giá. Suốt cả tuổi thơ cho đến ngày trưởng thành, tôi chứng kiến mỗi dịp ngày Quốc khánh 2/9, cha tôi lại lặp lại những cử chỉ nâng niu ấy, những câu chuyện về cuộc chiến khốc liệt mà ông từng tham gia.

Ông bảo hôm nay là ngày Tết Độc lập, ngày này phải ăn mừng. Chúng tôi luôn chờ đến ngày 2/9 mỗi năm, cha sẽ dành một khoản tiền trong số lương hưu để mua một con gà. Cả nhà tôi sẽ hân hoan đón Tết. Suốt những năm tháng khốn khó, chúng tôi chỉ mong đến ngày này. Và không hiểu vì sao cha tôi luôn xúc động đến thế.

Năm nay, ngày Tết Độc lập rất khác những năm xưa cũ. Khi đường phố không nhiều những rực rỡ cờ hoa, nhà nhà yên ắng vì tình hình phức tạp của dịch bệnh Covid-19 thì lòng tôi lại cuộn nỗi nhớ về hình bóng cha đã đi xa, lúc ông cặm cụi ngắm nghía những tấm huân chương lấp lánh sao vàng, kỷ vật về một thời hào hùng!