TẦM VÓC MỚI CỦA QUAN HỆ GIỮA ASEAN VÀ VIỆT NAM VỚI CÁC ĐỐI TÁC NAM THÁI BÌNH DƯƠNG

Hợp tác thực chất, hiệu quả và bền vững hơn

Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao đến nay, Việt Nam và Australia đã xây dựng mối quan hệ vững chắc và toàn diện trên cơ sở tin cậy chiến lược và hiểu biết lẫn nhau. Quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa hai nước được củng cố thông qua sự bổ trợ lẫn nhau của hai nền kinh tế, sự tương đồng về lợi ích và gắn kết sâu sắc giữa nhân dân hai nước. Hai bên chia sẻ tầm nhìn chung về một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương bao trùm, ổn định, hòa bình, tự cường và thịnh vượng. Những điều này được Thủ tướng Phạm Minh Chính và các nhà lãnh đạo Australia nhấn mạnh tại các cuộc hội đàm, hội kiến trong khuôn khổ chuyến thăm.

Tuyên bố chung về việc nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Australia phản ánh kỳ vọng ở tầm mức cao đối với mối quan hệ ngày càng sâu sắc giữa hai nước. Cùng với việc nâng tầm quan hệ, lãnh đạo hai nước cũng thống nhất cùng phối hợp chặt chẽ nhằm thực hiện 6 phương hướng lớn nhằm đưa hợp tác trong các lĩnh vực đi vào chiều sâu, hiệu quả và thực chất hơn.

Để tin cậy chính trị, ngoại giao cao hơn và chiến lược hơn, hai bên nhất trí tăng cường trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao; duy trì các cơ chế hợp tác song phương; triển khai hiệu quả các văn kiện ký kết và chuẩn bị xây dựng Chương trình hành động cho giai đoạn 2024-2028; tăng cường hợp tác thiết thực giữa các địa phương…

Nhằm tận dụng những tiềm năng của hai nền kinh tế mang tính bổ trợ cao, hai bên nhấn mạnh cần hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư bao trùm, thực chất, hiệu quả hơn. Theo đó, Việt Nam và Australia sẽ thúc đẩy các biện pháp tiếp cận thị trường và tạo thuận lợi thương mại trong các lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản và lâm nghiệp. Hai bên cũng khẳng định lại cam kết triển khai đầy đủ các hiệp định thương mại tự do mà hai nước là thành viên. 

Thúc đẩy hợp tác khoa-học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh mạnh mẽ hơn cũng là một trong những phương hướng hợp tác giữa hai nước trong thời gian tới. Hai bên nhất trí triển hiệu quả Bản Ghi nhớ trong lĩnh vực khoa học-công nghệ và đổi mới sáng tạo; Australia hỗ trợ chuyển giao công nghệ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam; kêu gọi các doanh nghiệp công nghệ Australia hợp tác với các trung tâm đổi mới sáng tạo, sản xuất chíp bán dẫn tại Việt Nam.

Hợp tác văn hóa, giáo dục-đào tạo, môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu toàn diện, sâu sắc hơn cũng được hai bên chú trọng. Theo đó, hai bên nhất trí tăng cường các hoạt động giao lưu văn hóa; thúc đẩy hợp tác giáo dục nghề, tăng số lượng học bổng cho sinh viên Việt Nam sang học tập tại Australia; mở thêm chi nhánh các trường đại học lớn của Australia tại Việt Nam. Hai bên cũng nhất trí thúc đẩy ngành công nghiệp sản xuất hydrogen xanh tại Việt Nam; hợp tác ứng phó biến đổi khí hậu, hỗ trợ Việt Nam đạt mục tiêu đưa mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Để thúc đẩy giao lưu nhân dân, kết nối giữa các thế hệ rộng mở và chân thành hơn, ngoài các nội dung hợp tác hiện nay, hai bên nhất trí thúc đẩy ký kết một thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực du lịch, phấn đấu đưa hai nước lọt vào nhóm các thị trường du lịch hàng đầu của nhau; sớm triển khai Bản Ghi nhớ giữa hai Chính phủ về việc hỗ trợ công dân Việt Nam làm việc trong ngành nông nghiệp của Australia.

Hai bên cũng nhấn mạnh cần tăng cường hiểu biết, thông cảm và chia sẻ nhiều hơn về hợp tác an ninh quốc phòng. Theo đó, hai bên nhất trí triển khai hiệu quả Thỏa thuận Đối tác gìn giữ hòa bình; tiếp tục hợp tác chặt chẽ trong các lĩnh vực đào tạo, huấn luyện, phòng chống tội phạm xuyên quốc gia, chia sẻ thông tin, trao đổi kinh nghiệm giữa các quân, binh chủng…

Trong hợp tác đa phương, hai bên cam kết thực hiện mục tiêu chung về củng cố và phát triển các thể chế tiểu vùng, khu vực và quốc tế để thúc đẩy các lợi ích chung về chính trị, kinh tế và an ninh, cũng như giải quyết các vấn đề cùng quan tâm. Theo đó, hai bên nhất trí tiếp tục ủng hộ lẫn nhau và hợp tác chặt chẽ tại các diễn đàn khu vực và quốc tế, nhất là Liên hợp quốc, ASEAN và các cơ chế do Hiệp hội dẫn dắt.

Triển khai nội hàm quan hệ mới

Nhằm thúc đẩy triển khai những phương hướng lớn trong quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện mới được thiết lập, các văn kiện, thỏa thuận hợp tác trong nhiều lĩnh vực giữa các cơ quan, doanh nghiệp, trường đại học hai nước được trao trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Australia của Thủ tướng Phạm Minh Chính.

Sau cuộc hội đàm tại thủ đô Canberra, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng Australia Anthony Albanese cùng chứng kiến lễ trao 11 văn kiện hợp tác trong các lĩnh vực: giáo dục đào tạo; gìn giữ hòa bình; bảo vệ người tiêu dùng; xúc tiến thương mại, đầu tư; khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo; tài chính; ngân hàng; nghiên cứu khoa học để phát triển nông, lâm, thủy sản; lao động; tài nguyên môi trường; và năng lượng, khoáng sản.

Nhân dịp Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Liên bang Australia (CSIRO), Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ và Tổng Giám đốc CSIRO trao thỏa thuận hợp tác về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam-Australia, các cơ quan, doanh nghiệp hai nước trao các văn kiện hợp tác về: phát triển dịch vụ hàng không và vận chuyển hàng hóa, nghiên cứu phát triển các dự án điện gió ngoài khơi, hợp tác phát triển nông nghiệp công nghệ cao và bền vững tại Việt Nam.

Tại Diễn đàn Giáo dục Việt Nam-Australia, các trường đại học Việt Nam và Australia trao 8 thỏa thuận hợp tác trong các lĩnh vực trao đổi học thuật, chương trình giảng dạy, nghiên cứu; trao đổi sinh viên, giảng viên; đào tạo các ngành mới nổi và quan trọng, như trí tuệ nhân tạo, khoa học sức khỏe, năng lượng xanh…

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Australia, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp lãnh đạo một số tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp hàng đầu của Australia trong các lĩnh vực đầu tư tài chính và phát triển cơ sở hạ tầng; khai thác, chế biến khoáng sản… Tại các cuộc tiếp, Thủ tướng đề nghị các tập đoàn trong quá trình nghiên cứu triển khai các dự án hợp tác cụ thể, phối hợp chặt chẽ các bộ, ngành, các doanh nghiệp Việt Nam triển khai các hoạt động theo đúng quy định, ứng dụng công nghệ hiện đại, tăng cường hỗ trợ, chuyển giao công nghệ, đưa các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tại cuộc gặp lãnh đạo và đại diện Hội Trí thức và Chuyên gia Việt Nam tại Australia và cuộc làm việc với lãnh đạo và thành viên Hội Doanh nhân Việt Nam tại Australia, Thủ tướng Phạm Minh Chính đều khẳng định mong muốn các Hội ngày càng đóng góp thiết thực xây dựng, phát triển cộng đồng người Việt lớn mạnh, có vai trò, vị trí ngày càng cao, góp phần xây dựng, phát triển sở tại và quê hương, đóng góp vào việc thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Australia.

Định hướng tương lai quan hệ đối tác

Tại Hội nghị, lãnh đạo các nước thành viên ASEAN và Australia bày tỏ hài lòng về sự phát triển quan hệ và thành quả hợp tác, nhất là khi hai bên nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược năm 2014 và nâng cấp lên Đối tác chiến lược toàn diện năm 2021. Quan hệ ASEAN-Australia đang phát triển năng động trong tất cả các lĩnh vực chính trị-an ninh, kinh tế, văn hóa-xã hội và hợp tác phát triển.

Trao đổi về những định hướng phát triển quan hệ thời gian tới, hai bên nhất trí cần nỗ lực tạo chuyển biến mạnh mẽ trong hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư thông qua triển khai hiệu quả Hiệp định Thương mại tự do ASEAN-Australia-New Zealand (AANZFTA) mới được nâng cấp và Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP); đồng thời đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực mới, như đổi mới sáng tạo, kinh tế số, chuyển đổi xanh, thương mại điện tử…

Hai bên nhất trí tăng cường hợp tác chính trị-an ninh, quốc phòng, hợp tác biển, an ninh mạng, nhất là trong khuôn khổ các cơ chế, diễn đàn do ASEAN khởi xướng và dẫn dắt, đóng góp định hình cấu trúc khu vực dựa trên pháp luật với Hiệp hội đóng vai trò trung tâm, triển khai hợp tác trên cơ sở Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP).

Hợp tác giáo dục, đào tạo, lao động, du lịch, trao đổi văn hóa, giao lưu nhân dân... cũng là những lĩnh vực hai bên nhất trí đẩy mạnh.

Nhận định tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, hai bên nhất trí cần đề cao văn hóa đối thoại và hợp tác, xây dựng lòng tin và ngăn ngừa xung đột, vai trò của luật pháp quốc tế và chủ nghĩa đa phương trong ứng xử và hợp tác cùng đối phó thách thức chung.

Các nước nhấn mạnh tầm quan trọng của duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông; giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982; kêu gọi thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu lực, thực chất, phù hợp luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, đưa Biển Đông thành vùng biển hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển.

Đóng góp thiết thực vào hòa bình, ổn định và phát triển bền vững

Tham dự Hội nghị cấp cao đặc biệt kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN-Australia, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đưa ra nhiều đề xuất nhằm thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia thời gian tới.

Phát biểu tại phiên họp toàn thể của Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề xuất ba đột phá và ba tăng cường. Theo Thủ tướng, hai bên cần đột phá trong hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư, phấn đấu tăng gấp đôi kim ngạch thương mại trong 10 năm tới. ASEAN và Australia cần đột phá trong hợp tác phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao và hợp tác lao động. Bên cạnh đó, hai bên cần đột phá trong hợp tác về khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, trong đó tập trung phát triển kinh tế số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn và những ngành, lĩnh vực mới nổi như chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo.

Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, ASEAN và Australia cần tăng cường tin cậy chính trị, hợp tác bảo đảm hòa bình và an ninh khu vực, đề cao văn hóa đối thoại và hợp tác, thúc đẩy xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa, khuyến khích các nước lớn đóng góp có trách nhiệm với khu vực; tăng cường hợp tác tiểu vùng, thu hẹp khoảng cách phát triển vì phát triển bao trùm, bền vững; tăng cường hợp tác văn hóa và giao lưu nhân dân, góp phần tăng cường hiểu biết và gắn kết quan hệ.

Tại phiên họp hẹp của Hội nghị, trên tinh thần chia sẻ tầm nhìn, cộng hưởng nguồn lực và cùng nhau hành động vì một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương hòa bình, ổn định lâu dài và phát triển bền vững trong tương lai, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề xuất ba cùng giữa ASEAN và Australia nhằm thúc đẩy tầm nhìn khu vực với ba khía cạnh.

Đó là cùng xây dựng một khu vực đoàn kết và tự cường, có khả năng chống chịu trước những cú sốc và tận dụng hiệu quả các xu thế mới để đẩy nhanh tăng trưởng toàn diện, bền vững, bao trùm, không để ai bị bỏ lại phía sau; cùng thúc đẩy một khu vực tôn trọng luật pháp quốc tế và hành xử dựa trên luật lệ, trong đó tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế, tôn trọng các quy tắc, chuẩn mực ứng xử của ASEAN; cùng xây dựng, định hình cấu trúc khu vực mở, bao trùm, đề cao chủ nghĩa đa phương với ASEAN đóng vai trò trung tâm.

Trong hai ngày tham dự Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã dành thời gian gặp gỡ lãnh đạo cấp cao các nước ASEAN, Australia, New Zealand, Timor Leste và Tổng Thư ký ASEAN.

Tại các cuộc gặp, Thủ tướng bày tỏ mong muốn thúc đẩy hợp tác trong các trụ cột quan trọng của ASEAN và quan hệ giữa Việt Nam với các nước, nhất là về chính trị-đối ngoại, kinh tế-thương mại-đầu tư, an ninh-quốc phòng, giáo dục-đào tạo, khoa học-công nghệ… Theo Thủ tướng, Việt Nam và các nước cần tiếp tục hợp tác chặt chẽ để xây dựng một ASEAN đoàn kết, thống nhất, tăng cường hợp tác nội khối, phát huy vai trò trung tâm trong xử lý các vấn đề an ninh, chiến lược ở khu vực.

Tăng tốc và mở rộng hợp tác

Trong không khí thân mật, cởi mở, với tin cậy chính trị cao, tại cuộc hội đàm ở thủ đô Wellington, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon thống nhất các phương hướng lớn, làm sâu sắc hơn nữa hợp tác giữa hai nước trong nhiều lĩnh vực, được bao quát trong ba cặp từ khóa “ổn định và củng cố”, “tăng cường và mở rộng”, “tăng tốc và bứt phá”.

Theo đó, hai bên nhất trí ổn định và củng cố tin cậy chính trị, lòng tin chiến lược, hợp tác chính trị, ngoại giao, tạo nền tảng vững chắc hơn cho quan hệ song phương. Hai bên sẽ đẩy mạnh trao đổi đoàn, tiếp xúc cấp cao và các cấp trên các kênh; triển khai hiệu quả các cơ chế hợp tác. Hai bên cũng nhất trí thúc đẩy thực hiện tích cực và hiệu quả Chương trình hành động Đối tác chiến lược Việt Nam-New Zealand giai đoạn 2021-2024 và sớm xây dựng Chương trình hành động cho giai đoạn mới.

Hai bên nhất trí tăng cường và mở rộng hợp tác trên tất cả các trụ cột quan trọng của quan hệ Đối tác chiến lược, gồm kinh tế-thương mại-đầu tư, an ninh quốc phòng, nông nghiệp và giao lưu nhân dân.

Theo đó, hai bên nhất trí tăng cường hợp tác kinh tế-thương mại-đầu tư; phấn đấu đưa kim ngạch thương mại song phương đạt 2 tỷ USD năm 2024 và 3 tỷ USD năm 2026; sớm tăng gấp đôi đầu tư hai chiều thông qua các biện pháp phù hợp, trong đó có mở cửa thị trường và giảm rào cản thương mại.

Trong bối cảnh khu vực và thế giới có nhiều bất ổn, hai bên nhất trí mở rộng hợp tác quốc phòng-an ninh, ứng phó hiệu quả thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống ngày càng gia tăng tại khu vực; tăng cường hợp tác trong lĩnh vực gìn giữ hòa bình, an ninh hàng hải, trao đổi thông tin tình báo..., đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác ở khu vực và thế giới.

Lãnh đạo hai nước cũng thống nhất tăng cường hợp tác nông nghiệp, trong đó có nghiên cứu, hợp tác, ứng phó biến đổi khí hậu; phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nhân giống cây trồng, quản lý an toàn thực phẩm. Các lĩnh vực văn hóa, giáo dục-đào tạo và giao lưu nhân dân cũng sẽ được hai bên mở rộng hợp tác.

Hai bên nhất trí tăng tốc và bứt phá trong hợp tác khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, chuyển giao công nghệ thân thiện môi trường, giảm phát thải, phát triển nông nghiệp, các ngành công nghệ mới nổi; bứt phá trong hợp tác kinh tế biển, bảo vệ môi trường biển; tăng tốc trong hợp tác lao động, đào tạo nghề.

Về hợp tác đa phương, hai bên khẳng định tiếp tục phối hợp, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn khu vực và quốc tế, nhất là Liên hợp quốc, ASEAN và các cơ chế do ASEAN dẫn dắt, Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) và ủng hộ các ứng cử của nhau tại các tổ chức khu vực và quốc tế.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, trên cương vị nước điều phối quan hệ ASEAN-New Zealand giai đoạn 2024-2027, Việt Nam sẽ tích cực thúc đẩy các chương trình hợp tác thực chất giữa ASEAN và New Zealand. Về phần mình, Thủ tướng Christopher Luxon khẳng định, New Zealand sẽ ủng hộ, hợp tác chặt chẽ khi Việt Nam đăng cai Năm APEC 2027.

Về vấn đề Biển Đông, lãnh đạo hai nước khẳng định lại tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải, hàng không tại Biển Đông; giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế; nhất trí trao đổi, chia sẻ thông tin và tăng cường hợp tác biển, cùng phấn đấu đưa Biển Đông thành vùng biển của hòa bình, ổn định, hữu nghị, hợp tác và phát triển.

Khai thác tiềm năng để bứt phá

Những phương hướng tăng cường hợp tác giữa hai nước được triển khai ngay trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức New Zealand của Thủ tướng Phạm Minh Chính thông qua các văn kiện được ký kết, cũng như việc trao đổi về tiềm năng hợp tác trong nhiều lĩnh vực.

Kết thúc cuộc hội đàm, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng Christopher Luxon đã chứng kiến lễ ký các văn kiện hợp tác quan trọng, gồm: Biên bản ghi nhớ về hợp tác tài chính giai đoạn 2024-2026 giữa Bộ Tài chính Việt Nam và Bộ Ngân khố New Zealand; Bản thỏa thuận về hợp tác kinh tế, thương mại giữa Bộ Công Thương Việt Nam và Bộ Ngoại giao và Thương mại New Zealand; Kế hoạch hợp tác chiến lược về giáo dục Việt Nam-New Zealand giai đoạn 2023-2026 giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam và Cơ quan giáo dục New Zealand.

Trong khuôn khổ chuyến thăm, Thủ tướng Phạm Minh Chính có cuộc tọa đàm với doanh nghiệp New Zealand, cũng như tiếp lãnh đạo một số doanh nghiệp tiêu biểu của nước này nhằm tìm hiểu tiềm năng, nhu cầu và khả năng hợp tác đầu tư giữa hai bên.

Khẳng định chủ trương hợp tác, thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam là có chọn lọc, hướng tới chất lượng, hiệu quả, bền vững, ứng dụng khoa học công nghệ và bảo vệ môi trường, Thủ tướng đề nghị các doanh nghiệp New Zealand hợp tác đầu tư với Việt Nam bằng các chương trình, dự án cụ thể trong các lĩnh vực như kinh tế xanh, kinh tế số, khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, ô tô điện, sản xuất chất bán dẫn, tài chính xanh, y tế, nông nghiệp công nghệ cao…

Thủ tướng Phạm Minh Chính bày tỏ tin tưởng, hợp tác kinh tế-đầu tư-thương mại tiếp tục là trụ cột quan trọng, đột phá trong quan hệ hai nước, là động lực giúp hai nước cùng vượt qua khó khăn, thách thức để phát triển, để mỗi nước ngày càng hùng cường, thịnh vượng, người dân ngày càng hạnh phúc, ấm no.