Sự lạc quan của Gates

“Tôi rất lạc quan”

– Bill Gates –

Sinh năm 1955 tại bang Seattle, Washington, Mỹ, William Henry "Bill" Gates III lớn lên trong gia đình khá giả; bố ông là một luật sư có tiếng, mẹ ông thuộc ban giám đốc của công ty tài chính First Interstate BancSystem và United Way of America. “Bố mẹ thường đưa chúng tôi đi chơi xa. Nhà chúng tôi rất đẹp”, nhưng một trong những thứ khiến Gates dành hàng chục năm theo đuổi lại là những nhà vệ sinh bệt ở Nigeria!

Thay đổi thế giới bằng phầm mềm, loại bỏ những cái chết bởi bệnh tiêu chảy, loại bỏ bệnh bại liệt ở quy mô toàn cầu,…? Làm thế nào mà một con người có thể làm những điều phi thường như vậy? Chính Bill Gates và nhiều người bạn của ông đã nói: Bill làm mọi việc bằng sự lạc quan và cực đoan tới mức hiếm có.

Một người lạc quan thiếu kiên nhẫn!

Barack Obama , tổng thống thứ 44 của Hoa Kỳ

Khi còn rất nhỏ, tôi được gọi là Cậu Nhóc Vui Vẻ.

‪Bill Gates

Em ấy là một...đứa trẻ bé nhỏ hay cười với mái tóc vàng nhạt loà xoà.

Chị của Bill Gates

‪Lịch trình làm việc của Bill Gates:

‪Bill Gates đúng giờ tới từng phút ‪cho mọi cuộc hẹn. Thời gian là món hàng duy nhất ‪ông không thể mua thêm. ‪Bill có 24 giờ mỗi ngày ‪như tất cả mọi người.

- Não ông là một chiếc CPU?

‪- Phải.

– Bill Gates –

CPU là bộ xử lý trung tâm, chuyên thực hiện các câu lệnh ‪của chương trình máy tính. Không có CPU, ‪máy tính sẽ không thể tính toán hay quyết định cách vận hành.

Khi Bill Gates từ chức ở Microsoft ‪vào năm 2008, tài sản của ông ấy ‪đáng giá hơn 58 tỉ đô la. Ông tạo ra số của cải đó ‪nhờ nghĩ về phần mềm máy tính, hệ điều hành, bảng tính và mạng Internet.

Không ai có thể tưởng tượng được rằng, 40 năm trước hai người sáng lập công ty này chỉ là một nhóm lập trình tại trường liên cấp Lakeside. Nhóm được thành lập bởi hai học sinh lớp 10: Paul Allen và một người bạn. ‪Bill và một người bạn khác gia nhập câu lạc bộ khi mới học lớp 8.

Dù các cậu bé giỏi viết code đến mức một công ty địa phương phải thuê họ ‪lập trình bảng lương nhưng các anh lớn không biết làm gì ‪với hai cậu em bé. Thế là họ đã tống cổ hai cậu khỏi dự án vì không muốn “làm việc với trẻ con”.

Bill, 14 tuổi quả quyết: “‪ Em nghĩ các anh không hiểu ‪vụ này khó làm thế nào đâu. Nếu muốn em quay lại thì phải cho em phụ trách hoàn toàn, ‪vụ này hay bất cứ vụ gì về sau cũng vậy.”

‪Sau nhiều tuần nghiên cứu bất thành, ‪Paul đã gọi còn Bill được tiếp quản.

Những đứa trẻ lớn lên cùng với các dự án lập trình khác cho trường nữ sinh Lakeside, công ty thủy điện ở Vancouver,… Cho tới khi Bill đang học năm thứ hai tại trường Đại học Harvard, một sự kiện quan trọng đã xảy ra. Paul đưa cho Bill một bản tạp chí‎ Popular Electronics. Trên trang bìa cuốn tạp chí là bộ máy tính huyền thoại: Altair 8800 - Máy tính cá nhân đầu tiên thành công về mặt thương mại.

Bill nói:  “Có vẻ cuộc cách mạng ‪đang bắt đầu mà không có chúng ta rồi”. Và để cuộc cách mạng không bỏ lỡ mình, Bill đã bỏ trường Harvard.

Bill và Paul chuyển đến Albuquerque để bắt đầu lập trình ngôn ngữ cho chiếc Altair 8800: “Chúng tôi bắt đầu sống và làm việc trong một căn hộ tồi tàn. Thật ra nó giống một quán trọ hơn”. Tại thời điểm đó, chưa có một phần mềm thương mại nào thành công ‪trên máy tính cá nhân cả. Vậy là, Microsoft ra đời.

‪‪Họ làm việc cả ngày lẫn đêm. “Bọn tôi rất hăng say. Nếu anh đang viết một đoạn code, ‪cứ làm cho xong đi. Đừng lo về chuyện ngủ nghê gì cả” -  Bằng cách mua một gói tăng lực, Bill cũng không cần lo về chuyện ăn hay uống – “Thay vì phải cho nó vào cốc nước ‪và khuấy đều để uống, tôi sẽ đổ bột nước cam vào tay rồi liếm nó, tay còn lại thì vẫn làm việc bình thường. Nước cũng có trong cơ thể mà”.

Cuối cùng, hai chàng trai trẻ thành công sáng lập ra ngôn ngữ lập trình đầu tiên cho chiếc máy tính huyền thoại Altair 8800, Altair BASIC. Họ đã tạo ra tia lửa kích hoạt cuộc cách mạng máy vi tính.

‪Một lợi thế quan trọng của Gates ‪là sự cuồng nhiệt, như chính ông miêu tả: Sự cuồng nhiệt thái quá. “Tôi không tin vào cuối tuần. ‪Tôi không tin vào kỳ nghỉ”.  Bill từng nói ‪điều tuyệt nhất về Microsoft là mọi người có thể làm bán thời gian: Anh được chọn 12 giờ bất kỳ ‪trong văn phòng.

Tôi có thể rất, rất cực đoan.

Bill Gates

Bill biết biển số xe của tất cả mọi người. Ông có thể đi qua bãi đậu xe và biết được ‪ai đi làm và ai không đi làm.

Làm thế nào để trả lương tháng sau?

Bill Gates

Một trong những ước muốn tột cùng trong những năm khởi nghiệp của Gates là có đủ tiền ‪để trả lương cho nhân viên, ngay cả khi không có khách hàng nào trả tiền cho Microsoft trong suốt một năm.

Ông nói: “Tôi đã thuê những người này, tôi phải trả lương cho họ. Nhiều người trong công ty đã thấy tôi viết nguệch ngoạc trên mặt sau ‪của phong bì, tính toán xem chúng tôi ‪có bao nhiêu tiền trong ngân hàng”. Tuy đã có thành công vang dội với Altair BASIC, nhưng tại thời điểm đó Microsoft vẫn chỉ là một công ty start up.

Vào tháng 4/1981, khi nước Mỹ chờ để phóng ‪tàu con thoi đầu tiên trên thế giới - chiếc Columbia vào quỹ đạo Trái đất, Bill và Paul cũng đang miệt mài viết phần mềm cho IBM, công ty máy tính lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, rất nhiều sự cố đã xảy ra còn Paul thì chỉ quan tâm tới việc chiếc Comlumbia sẽ bay bao nhiêu vòng. ‪Sau nhiều đêm dài thức trắng code, cuối cùng Bill đã tự giao phần mềm MS-DOS tới IBM. ‪

MS-DOS trở thành bom tấn cho Microsoft, tiếp cận hàng triệu, hàng triệu người. Vụ phóng tàu con thoi của Mỹ cũng vậy. Chiếc Comlumbia bay 37 vòng quanh Trái đất.

Vào giữa những năm 1980, Microsoft thành công vang dội. Cùng với người bạn cũ Steve Ballmer, Bill đã đưa công ty lớn mạnh ‪ngoài sức tưởng tượng.

Vào năm 2008, Bill gates rời khởi Microsoft.

“Chúng tôi cam kết ‪rằng tài nguyên của Microsoft sẽ được trả lại cho xã hội”

– Bill Gates –

Trước khi rời Microsoft năm 2008, Bill và Melinda (vợ và cộng sự của ông) đã xây dựng Quỹ Bill & Melinda Gates. Cho tới thời điểm hiện tại, đây vẫn là tổ chức từ thiện tư nhân lớn nhất ở Mỹ. Họ chi hàng tỉ đô mỗi năm cho giáo dục công, bình đẳng giới và kế hoạch hoá gia đình. ‪Họ cấp thuốc kháng vi-rút ‪cho các bệnh nhân HIV, vaccine cho những đứa bé nghèo nhất thế giới.

Một trong những đóng góp đặc biệt quan trọng của Quỹ là xây dựng lại hệ thống nhà vệ sinh, sả thải yếu kém – nơi mà nguồn nước uống, tắm giặt và đại tiện ở cùng một chỗ tại Châu Phi và Ấn Độ. Hành động này đã cứu hàng triệu trẻ em ở các khu vực đặc biệt khắc nghiệt – nơi mà chúng có thể chết bởi bệnh tiêu chảy.

“Mỗi năm, có khoảng ba triệu cặp bố mẹ phải chôn cất con mình vì bệnh tiêu chảy”

– Bill nói.

“Chỉ bởi vì chúng không sinh ra ở một đất nước phát triển”

– Melinda nói.‪

‪WASH là một lĩnh vực phát triển toàn cầu, viết tắt cho: Nước (Water), vệ sinh (Sanitation), sạch sẽ (Hygiene). Tại thời điểm đó, phần lớn các quỹ từ thiện làm việc ‪về WASH thực chất chỉ làm việc về nước.

“‪Bạn suốt ngày nghe về nước, ai ai cũng quan tâm tới nước. Mọi người nói: Chúng ta cần nước sạch. Đúng vậy, nước cần phải sạch. Nhưng nếu con cái họ đang chơi trong bùn ‪chứa chất thải từ người, nơi mà chúng sẽ nhiễm bệnh tiêu chảy thì việc cấp nước sạch có ý nghĩa gì?” – Người đồng sáng lập Quỹ  Bill & Melinda Gates đặt câu hỏi với sự gay gắt.

‪Rất ít quỹ từ thiện làm về hệ thống vệ sinh. Việc này gồm hai điều chính: Bồn cầu và hệ thống cống. Trên thực tế, cả hai lĩnh vực đều gần như ‪không có giải pháp công nghệ đặc biệt nào, nhất là ở những vùng thiếu nước và nghèo tại Nigeria hay Ấn Độ,... Vậy là Bill đi tìm những giải pháp đó.

Doulaye Kone sinh ra Bờ Biển Ngà (Tây Phi). Năm ông sáu tuổi, một người anh em của ông chết vì tiêu chảy. Năm ông chín tuổi, thêm ba người chết nữa. Lúc đó, ông đã đủ lớn để hiểu được ‪việc mất anh chị em là như thế nào.

‪Nhưng phải đến khi chuyển tới Bỉ ‪để theo đuổi ngành kỹ sư vệ sinh, ông mới bắt đầu học được ‪vì sao mọi người lại chết: “Đó là lúc tôi nhận ra, người ta chết vì những căn bệnh ‪hoàn toàn có thể phòng tránh. Nó như một cú đánh vậy.”

‪Nhưng ngay cả ở trường đại học, ông ấy nhận ra ‪mọi người đều đang nói về những điều chỉ có thể có áp dụng ‪ở các nước phát triển: “Tôi không thể tưởng tượng được những ý tưởng đó thì áp dụng với hệ thống vệ sinh ở quê nhà như thế nào?”. Dân số quá đông, nước quá ít và họ quá nghèo. Hệ thống nhà vệ sinh tự hoại triệu đô là điều không thể.

Doulaye bắt đầu hỏi các giáo sư: "Thầy cô có thể ‪tạo ra giải pháp mới không?" Suốt một thập kỷ, ông không thể tìm thấy một ai sẵn lòng trả lời câu hỏi đó, cho tới khi ông gặp Bill Gates. ‪Cuối cùng, Doulaye đã tìm được một người ở phương Tây hiểu được những gì ông ấy trải nghiệm.

‪Bill và Doulaye đã dành hàng giờ đồng hồ ‪đặt ra nhiều câu hỏi khác nhau: ‪Liệu một toilet ‪có thể thu thập chất thải rồi biến nó thành năng lượng không? Liệu đốt chất thải bên trong toilet có tạo ra đủ năng lượng ‪để nó tự vận hành không? Liệu một toilet có thể vận hành ‪mà không cần ống nước ‪hay thậm chí là nước từ bên ngoài không?

‪Họ kết luận rằng… việc đó là khả thi.

‪‪Bill gửi thư ‪cho các trường đại học danh giá nhất, đề nghị họ cùng khắc phục vấn đề về những chiếc toilet. Phần lớn không ai buồn đáp lại. ‪Ông biết rằng các kỹ sư tài giỏi nhất sẽ thường chỉ tập trung ‪vào các dự án được tài trợ nhiều. Ông phải tìm cách ‪để họ nghĩ tới toilet!

‪Bill đã quay lại tám trường đại học. Nhưng thay vì đề nghị họ ‪trình bày riêng bản thiết kế… ông có một ý tưởng khác. ‪Quỹ Bill & Melinda Gates tổ chức một cuộc thi với gần bảy triệu USD để ‪thiết kế ra một chiếc toilet không cần tới nước, điện ‪hay hệ thống tự hoại từ bên ngoài.

Cuộc thi đã thực sự thu hút nhiều ý tưởng:

Đại học Cranfield: ‪Dùng ốc vít ‪để tách nước tiểu khỏi chất thải. Sau đó, họ đốt chất thải để tạo ra năng lượng ‪vận hành ốc vít. Những gì còn sót lại sẽ chỉ là một đống tro nhỏ.

‪Đại học Toronto: Toilet bệt đốt chất thải ‪để sinh nhiệt khử trùng nước tiểu. Mô hình này chạy ‪nhờ tấm năng lượng mặt trời. Sản phẩm thu được: ‪Phân bón và nước xả bồn cầu.

Ngay cả Bill cũng bất ngờ ‪trước sự táo bạo của các ý tưởng này: “Chúng tôi thật sự thấy bản thân đang chớm nở một cuộc cách mạng về làm sạch”.

Ông cũng biết, phải mất nhiều năm ‪để biến một ý tưởng thành hiện thực trong khi mỗi ngày, có hàng ngàn người chết vì những nhà vệ sinh bệt thô sơ. Bệnh truyền nhiễm đang lây lan ‪với tốc độ đáng báo động. ‪

Nhưng Bill vẫn lạc quan và không bỏ cuộc. Cuối cùng Bill đã gặp Peter – đối tác có thể sản xuất một nhà vệ sinh với giá 500 USD thay vì 50.000 như ban đầu.‪

‪Chỉ trong 18 tháng, Peter và nhóm của ông ‪chế tạo ra một nhà máy xử lý riêng lẻ tên là OmniProcessor. Cỗ máy hoạt động ‪đúng như họ tưởng tượng. ‪OmniProcessor làm nước bốc hơi, chất rắn được đưa vào lò lửa. Một động cơ hơi nước ‪tạo sẽ ra điện cho toàn bộ quá trình vận hành. Sản phẩm thu được là điện, tro và nước sạch - uống được. “Vị giống như nước vậy” – Bill phát biểu sau khi uống một ngụm.

Vào tháng 11/2018, Lixil - một trong những công ty chế tạo ‪lớn nhất thế giới tuyên bố họ sẽ phát triển hàng loạt toilet của Bill.