Trong nhiều văn kiện của Đảng đều xác định hạnh phúc của Nhân dân là trung tâm của sự phát triển. Bộ chỉ số Gia đình hạnh phúc do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng đang được triển khai thí điểm tại một số địa phương. Nhân Ngày hội Việt Nam Hạnh phúc - Vietnam Happy Fest 2025, phóng viên Báo Nhân Dân đã có cuộc trao đổi với đồng chí Khuất Văn Quý, Phó Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện, về nội dung này.
Phóng viên: Thưa đồng chí, trước hết xin đồng chí giới thiệu khái quát về Bộ chỉ số Gia đình hạnh phúc vừa mới được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành và triển khai?
Đồng chí Khuất Văn Quý: Bộ chỉ số Gia đình hạnh phúc được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phê duyệt tại Quyết định số 2514/QĐ-BVHTTDL ngày 21/7/2025 và đang được tổ chức thí điểm tại một số địa phương. Việc xây dựng Bộ chỉ số nhằm đánh giá mức độ hạnh phúc và hướng đến hạnh phúc bền vững của mỗi gia đình Việt Nam trong bối cảnh phát triển mới.
Bộ chỉ số là tập hợp các tiêu chí đo lường mức độ hài lòng của các thành viên gia đình đối với năm yếu tố cốt lõi: quan hệ gắn bó giữa các thành viên; điều kiện vật chất; sức khỏe thể chất và tinh thần; môi trường sống; vị thế xã hội của gia đình. Các tiêu chí được lượng hóa bằng thang điểm, có trọng số rõ ràng và có thể áp dụng với nhiều nhóm đối tượng khác nhau.
Chỉ số FHI được tính theo công thức: FHI = 0.3×S1 + 0.25×S2 + 0.2×S3 + 0.15×S4 + 0.1×S5, tương ứng với các mức phân loại từ “rất hạnh phúc” đến “rất ít hạnh phúc”. Thí điểm được triển khai tại một xã/phường ở Thành phố Hồ Chí Minh và Hải Phòng, từ năm 2025 đến 2029.
Chỉ số FHI được tính theo công thức:
FHI = 0.3×S1 + 0.25×S2 + 0.2×S3 + 0.15×S4 + 0.1×S5, tương ứng với các mức phân loại từ “rất hạnh phúc” đến “rất ít hạnh phúc”.
Phóng viên: Giá trị “hạnh phúc” trong gia đình được Đảng ta xác định như một trụ cột phát triển. Đồng chí đánh giá như thế nào về ý nghĩa của giá trị này trong bối cảnh hiện nay?
Đồng chí Khuất Văn Quý: Nghị quyết Đại hội XIII nhấn mạnh mục tiêu “khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc”. Gia đình chính là tế bào và nền tảng để hiện thực hóa mục tiêu ấy. Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam cũng xác định rõ mục tiêu xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã triển khai thí điểm Bộ chỉ số Gia đình hạnh phúc để lượng hóa các giá trị vốn mang tính tinh thần, giúp các gia đình tự đánh giá, tự điều chỉnh nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống.
Thực tế thời gian qua cho thấy nhiều mô hình “gia đình hạnh phúc” tại các địa phương đã góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng; chất lượng sống của người dân được cải thiện nhờ tiếp cận tốt hơn dịch vụ y tế, giáo dục, nước sạch; nhiều hộ gia đình thoát nghèo bền vững, tạo nền tảng vật chất cho hạnh phúc.
Cùng với sự phát triển kinh tế, hạ tầng và an sinh xã hội được tăng cường, chỉ số hạnh phúc quốc gia của Việt Nam cũng ghi nhận sự cải thiện đáng kể. Tất cả những yếu tố đó cho thấy: hạnh phúc gia đình vừa là giá trị cốt lõi, vừa là động lực phát triển bền vững của đất nước.
Hạnh phúc gia đình vừa là giá trị cốt lõi, vừa là động lực phát triển bền vững của đất nước.
Phóng viên: Trong Bộ chỉ số này, mối quan hệ giữa các thành viên gia đình được xem là yếu tố trung tâm. Theo đồng chí, thế nào là một mối quan hệ gia đình tốt đẹp? Thưa ông, việc áp dụng chỉ số gia đình hạnh phúc được thực hiện như thế nào?
Đồng chí Khuất Văn Quý: Mối quan hệ gia đình tốt đẹp trước hết là tình cảm gắn bó, được xây dựng trên nền tảng tôn trọng-tin tưởng-lắng nghe-chia sẻ. Đó là không gian an toàn để mỗi người bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc mà không sợ bị phán xét.
Một mối quan hệ tốt đẹp bao gồm:
Sự yêu thương, quan tâm chân thành giữa các thành viên.
Tôn trọng sự khác biệt và ranh giới cá nhân.
Giao tiếp cởi mở, trung thực, lắng nghe tích cực.
Tin tưởng và hỗ trợ nhau khi gặp khó khăn.
Dành thời gian chất lượng bên nhau.
Giải quyết xung đột một cách xây dựng, không đổ lỗi.
Chia sẻ trách nhiệm trong công việc gia đình.
Khi những giá trị này được nuôi dưỡng thường xuyên, gia đình trở thành điểm tựa tinh thần vững chắc, giúp mỗi người phát huy tốt nhất tiềm năng của mình.
Thứ nhất, nắm rõ các tiêu chí của Bộ chỉ số để hiểu mình đang được đánh giá theo những nội dung nào.
Thứ hai, các thành viên tự đánh giá mức độ hài lòng của chính mình theo thang điểm, từ đó nhận diện điểm mạnh và lĩnh vực cần cải thiện.
Thứ ba, tổ chức thảo luận gia đình cởi mở, tôn trọng và lắng nghe để hiểu nguyên nhân của những hạn chế.
Thứ tư, đặt mục tiêu cụ thể, khả thi và lập kế hoạch thực hiện với sự tham gia của tất cả thành viên.
Thứ năm, duy trì đánh giá định kỳ, điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết và tăng cường giao tiếp trong gia đình.
Khi được sử dụng đúng cách, Bộ chỉ số không chỉ đo lường mà còn giúp “gợi mở” các giá trị vô hình, thúc đẩy từng gia đình chung tay xây dựng hạnh phúc bền vững.
Phóng viên: Để hướng tới mục tiêu xây dựng một “quốc gia hạnh phúc”, theo đồng chí đâu là những nhiệm vụ trọng tâm cần triển khai thời gian tới?
Đồng chí Khuất Văn Quý: Mục tiêu chung là xây dựng gia đình Việt Nam no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh, thực sự là tổ ấm của mỗi người và là tế bào lành mạnh của xã hội. Để làm được điều đó, cần tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm:
- Triển khai hiệu quả các Nghị quyết Đại hội của Đảng và các văn bản pháp luật về công tác gia đình.
- Hoàn thiện chính sách, pháp luật; mở rộng thí điểm Bộ chỉ số Gia đình hạnh phúc và các mô hình giáo dục tiền hôn nhân, mô hình nhóm gia đình đồng hành cùng trẻ em.
- Tăng đầu tư cho hệ thống dịch vụ xã hội hỗ trợ gia đình, nhất là cho người cao tuổi, người khuyết tật, trẻ em và người bạo lực gia đình.
- Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức và năng lực ứng phó của gia đình trước thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế.
- Tăng cường phối hợp liên ngành, hợp tác quốc tế và nghiên cứu khoa học về gia đình.
- Phát huy vai trò của người dân, cộng đồng trong gìn giữ và lan tỏa các giá trị tốt đẹp của gia đình Việt Nam.
"Để gia đình thực sự trở thành “tế bào” lành mạnh và động lực cho sự phát triển bền vững trong giai đoạn tới (2026-2031), chúng ta cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ về tư duy, hoàn thiện thể chế và khơi dậy nguồn lực từ chính mỗi người dân."
Nhìn lại chặng đường 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII, công tác gia đình đã có những chuyển biến tích cực, từng bước đưa hệ giá trị “no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh” đi sâu vào đời sống xã hội. Để gia đình thực sự trở thành “tế bào” lành mạnh và động lực cho sự phát triển bền vững trong giai đoạn tới (2026-2031), chúng ta cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ về tư duy, hoàn thiện thể chế và khơi dậy nguồn lực từ chính mỗi người dân. Xây dựng gia đình hạnh phúc không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch mà là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Bởi lẽ, sự vững mạnh của mỗi “tế bào” gia đình chính là nền tảng vững chắc nhất để hiện thực hóa khát vọng về một Việt Nam phồn vinh, văn minh và hạnh phúc.
Phóng viên: Xin Trân trọng cảm ơn đồng chí!
