Tuổi trẻ Thành phố Hồ Chí Minh tình nguyện vì cộng đồng

TỪ PHONG TRÀO XÓA MÙ CHỮ ĐẾN “MÙA HÈ XANH”

Phong trào tình nguyện được bắt đầu từ năm 1994 với Chiến dịch “Ánh sáng văn hóa hè” với nội dung trọng tâm là xóa mù chữ cho người dân vùng ven ngoại thành. Chiến dịch đã thu hút hơn 700 sinh viên tham gia. Chỉ trong một thời gian ngắn, hơn 10.000 người dân đã biết đọc, biết viết, một kết quả giản dị nhưng đầy xúc động, mở đầu cho hành trình hơn ba thập kỷ của phong trào tình nguyện hè tuổi trẻ Thành phố Hồ Chí Minh.

Từ thành công của chiến dịch đầu tiên, các cán bộ Thành đoàn thời điểm ấy bắt đầu trăn trở: Sinh viên không chỉ biết cầm phấn dạy chữ, mà còn có thể đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng. Nhận thấy công tác xóa mù chữ là “sở trường” của sinh viên sư phạm nhưng lại chưa phù hợp với sinh viên các khối ngành khác, Thành đoàn đã mạnh dạn mở rộng phạm vi, nội dung và hình thức hoạt động.

Năm 1997 trở thành dấu mốc quan trọng khi Thành đoàn và Hội Sinh viên Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh quyết định đổi tên chiến dịch “Ánh sáng văn hóa hè” thành Chiến dịch tình nguyện “Mùa hè xanh”. Sự thay đổi ấy không chỉ là tên gọi, mà là bước chuyển mình lớn về tư duy và cách làm, tạo tiền đề để huy động tri thức đa ngành, mở rộng lực lượng thanh niên tham gia, đưa phong trào tình nguyện trở thành một biểu tượng đẹp của tuổi trẻ Thành phố mang tên Bác.

"Nội dung cuộc họp ở thời điểm đó là tìm cách phát huy sức mạnh của sinh viên. Để khơi lên sức mạnh và tri thức của lực lượng đông đảo này, hoạt động tình nguyện hè không nên chỉ dừng lại ở việc cầm phấn dạy chữ. Vậy nên, Thành đoàn đã quyết định thay đổi định hướng, đây thật sự là một bước ngoặt quan trọng".

Chị NGÔ THANH CHUNG

Nguyên Giám đốc Nhà văn hóa sinh viên Thành phố Hồ Chí Minh

Khơi đúng mong muốn và nguyện vọng cống hiến của tuổi trẻ, từ sau thành công của “Mùa hè xanh”, nhiều phong trào tình nguyện mới lần lượt ra đời, đáp ứng năng lực và sở trường của từng nhóm thanh niên, hình thành nên một “hệ sinh thái” hoạt động tình nguyện phong phú, lan tỏa sâu rộng trong xã hội.

Đó là chương trình “Hỗ trợ thí sinh đi thi Đại học, Cao đẳng” (1997), sau này phát triển thành “Tiếp sức mùa thi” (2001); Chiến dịch tình nguyện “Hoa phượng đỏ” (1999) dành cho học sinh, giáo viên trẻ; Chiến dịch “Kỳ nghỉ hồng” (2002) dành cho thanh niên công nhân; Chiến dịch “Hành quân xanh” (2007) dành cho lực lượng vũ trang trẻ; và Chương trình “Gia sư áo xanh” (2012) hỗ trợ học sinh ôn tập, củng cố kiến thức.

Từ thành phố mang tên Bác, dấu chân tình nguyện của các bạn trẻ đã in đậm ở nhiều vùng quê trong cả nước. Những đội hình xây dựng cầu, đường nông thôn; đội hình dạy tin học, tư vấn kỹ thuật nông nghiệp, chăn nuôi; đội hình văn nghệ xung kích… đã góp phần thiết thực vào sự phát triển của từng địa phương, đồng thời vun đắp hình ảnh đẹp về thanh niên Thành phố Hồ Chí Minh năng động, trách nhiệm, nghĩa tình.

Không ít công trình tình nguyện đã trở thành biểu tượng của tinh thần “Đi dân nhớ, ở dân thương”. Như cây Cầu U dài 70m tại ấp Linh Qui, xã Long Mỹ (tỉnh Bến Tre, nay thuộc Vĩnh Long), do sinh viên Trường Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh xây dựng năm 2003. Hai mươi năm trôi qua, người dân nơi đây vẫn nhắc nhớ công trình ấy như một minh chứng sống động cho tấm lòng và sức trẻ của những người mang màu áo xanh tình nguyện.

Dấu ấn của tuổi trẻ Thành phố Hồ Chí Minh càng được khắc sâu hơn trong giai đoạn 2020–2021, khi toàn xã hội gồng mình chống đại dịch Covid-19. Trong thời điểm gian nan ấy, các hoạt động tình nguyện đã chuyển hướng mạnh mẽ, tập trung cho công tác phòng, chống dịch với phương thức đặc trưng mang tên “Go-Volunteer” – tinh thần tình nguyện chủ động, linh hoạt, sẵn sàng đến bất cứ nơi đâu khi Tổ quốc cần.

Hàng trăm nghìn đoàn viên, sinh viên, bác sĩ trẻ của thành phố đã không ngần ngại “ra trận” giữa tâm dịch, trở thành những “chiến sĩ áo xanh” nơi tuyến đầu. Gần 72.000 tình nguyện viên trực tiếp tham gia hỗ trợ phòng, chống dịch, đảm nhận công tác hậu cần, đi chợ giúp dân, vận hành “Siêu thị 0 đồng”, tổ chức các đội hình phản ứng nhanh và tuyên truyền phòng dịch đến từng khu phố, từng hộ gia đình. Từ trong gian khó, tinh thần xung kích của tuổi trẻ Thành phố Hồ Chí Minh lại một lần nữa tỏa sáng, góp phần lan tỏa niềm tin, sự sẻ chia và nghị lực vượt qua thử thách trong cộng đồng.

📍 Bối cảnh

Giai đoạn 2020–2021 là phép thử lớn nhất cho tính hệ thống và khả năng phản ứng nhanh của tổ chức Đoàn, Hội

📊 Quy mô huy động

Tình nguyện viên tập hợp

Gần 72.000

Lượt tình nguyện viên tham gia chống dịch

Hơn 189.540

🎯 Nhiệm vụ trọng tâm

"Đi chợ hộ"

"Siêu thị 0 đồng"

Tuyên truyền "Đi từng ngõ, gõ từng nhà"

              ✓ Ý nghĩa
             
              Chứng tỏ sức mạnh của tổ chức Đoàn, Hội trong việc huy động nguồn lực, phản ứng nhanh và hiệu quả trước những thách thức lớn

SỨC TRẺ VƯỢT BIÊN GIỚI

Từ năm 2004, dựa trên những kết quả tích cực từ các hoạt động tình nguyện trong nước, Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh chính thức mở rộng phong trào sang nước bạn Lào. Những công trình của thanh niên thành phố không chỉ tập trung vào hỗ trợ an sinh mà còn mang tính chuyên môn cao, như tập huấn y tế, tư vấn nông nghiệp, dạy học, hỗ trợ khởi nghiệp…, thể hiện rõ tinh thần xung kích, sáng tạo và trách nhiệm của tuổi trẻ.

Tính đến hè 2025, gần 1.200 sinh viên quốc tế đã tham gia các chiến dịch tình nguyện tại Thành phố Hồ Chí Minh, minh chứng cho sức lan tỏa của tinh thần nhân ái và khả năng hội nhập mà phong trào thanh niên thành phố đã kiến tạo.

Hơn ba thập kỷ qua, các chiến dịch Mùa hè xanh đã trở thành sợi chỉ đỏ kết nối hàng triệu trái tim trẻ, cùng chung nhịp đập, góp sức làm cho cộng đồng ngày càng đổi thay, tươi đẹp hơn – minh chứng sống động cho sức mạnh và nhiệt huyết của tuổi trẻ Thành phố Hồ Chí Minh.

NÂNG TẦM HOẠT ĐỘNG TÌNH NGUYỆN TRONG GIAI ĐOẠN MỚI

Hành trình hơn 30 năm qua của các hoạt động tình nguyện cho thấy, Thành Đoàn luôn xác định đây là một trong những hoạt động trọng tâm để dẫn dắt, tập hợp và phát huy vai trò của thanh niên.

Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, phong trào cần được “nâng tầm” bằng việc đổi mới phương thức triển khai, huy động và tập trung nguồn lực hiệu quả hơn, nhằm đưa hoạt động tình nguyện đi vào chiều sâu, mở rộng phạm vi tác động và tạo sức lan tỏa tích cực trong đoàn viên, thanh niên cũng như người dân thành phố.

Từ kinh nghiệm thực tiễn của các chiến dịch tình nguyện, nhiều cán bộ Đoàn qua các thời kỳ đều nhấn mạnh: Tổ chức Đoàn cần tập trung vào một số vấn đề trọng tâm để tiếp tục củng cố và phát triển phong trào một cách bền vững. Đó là:

- Tập trung chiều sâu: Cần tìm hiểu nhu cầu thực chất ở từng địa bàn để hoạt động mang ý nghĩa thiết thực nhất
- Đồng hành cùng Thành phố Hồ Chí Minh mới: Các hoạt động phải gắn với bối cảnh thực tiễn của thành phố, đặc biệt là địa giới hành chính mới, khuyến khích thanh niên dấn thân vào những nhiệm vụ, địa bàn mới.
- Hệ thống hóa nhóm tự phát: Tổ chức Đoàn cần là người tập hợp, hiệu triệu các nhóm tình nguyện tự phát (như "Sài Gòn Xanh" vớt rác trên kênh rạch) để mở rộng lực lượng và giải quyết những vấn đề của xã hội hiệu quả hơn.
- Tổ chức phù hợp Gen Z: Cần nghiên cứu cách thức tổ chức để phát huy tính năng động, sáng tạo nhưng cũng đồng thời giúp khắc phục khuyết điểm "dễ bỏ cuộc" của thế hệ trẻ hiện nay.

Sau hơn ba thập kỷ, “Mùa hè xanh” không chỉ là một phong trào, mà đã trở thành ký ức và niềm tự hào của nhiều thế hệ thanh niên thành phố. Những công trình, những cây cầu, những nụ cười sẻ chia… chính là minh chứng sống động cho lý tưởng bất biến: “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên”, khẳng định sức trẻ, nhiệt huyết và trách nhiệm của tuổi trẻ Thành phố Hồ Chí Minh với cộng đồng và xã hội.