Sinh thời, Nhà báo Thép Mới đã viết bài “Khi Tân Trào nhập vào Hà Nội”. Ông khẳng định: Sức mạnh nhân dân là nền tảng với đóng góp to lớn về sức người, sức của. Nền tảng ấy được củng cố, phát huy, tiếp tục nối dài trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ và xây dựng Tổ quốc.

Những câu chuyện về toàn dân kháng chiến là bài học kinh nghiệm quý báu về huy động sức dân, lý giải vì sao “Dân là gốc”, là cội nguồn sức mạnh, là tư tưởng xuyên suốt trong đường lối của Đảng, là tư tưởng xuyên suốt trong quá trình dựng nước, giữ nước và tiến trình của cách mạng Việt Nam từ sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công.

Nhờ xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc rộng rãi và mạnh mẽ, khi thời cơ đến, theo Lệnh Tổng khởi nghĩa của Đảng, đáp lời kêu gọi của Hồ Chí Minh: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta... Chúng ta không thể chậm trễ toàn dân Việt Nam đã kịp thời cùng đứng lên giành lại độc lập.

Chính quyền cách mạng “không đồng minh, không tiền, hầu như không vũ khí”, chỉ có sự ủng hộ của nhân dân, cùng lúc phải chống cả “giặc đói”, giặc dốt” và giặc ngoại xâm, nhưng đã đứng vững trước tất cả các âm mưu của kẻ thù. Toàn dân tộc đoàn kết, thống nhất dưới sự lãnh đạo của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tất cả đều hướng tới mục tiêu dân tộc độc lập, tự chủ, tự cường.

Chính quyền cách mạng “không đồng minh, không tiền, hầu như không vũ khí”, chỉ có sự ủng hộ của nhân dân, cùng lúc phải chống cả “giặc đói”, giặc dốt” và giặc ngoại xâm, nhưng đã đứng vững trước tất cả các âm mưu của kẻ thù.

Trong những năm, tháng vận mệnh dân tộc nguy nan, Dân tộc trên hết - Tổ quốc trên hết đã trở thành khẩu hiệu tập hợp đoàn kết toàn dân. Lòng dân đồng thuận đã cùng xây dựng và bảo vệ thành công Chính quyền cách mạng.

Ngay từ trước ngày nổ súng toàn quốc kháng chiến, Đảng ta đã tiên liệu bản chất thực dân không thay đổi, và xác định kháng chiến là tất yếu. Hội nghị Trung ương lần thứ 4 (12/1946) đã đề ra tư tưởng chủ đạo cho toàn cuộc kháng chiến: Trường kỳ, toàn dân, toàn diện. Vì vậy, chỉ ít ngày sau khi toàn quốc kháng chiến bùng nổ, lời hiệu triệu được lan rộng khắp cả nước: “Mỗi người dân là một chiến sĩ. Mỗi làng xóm là một pháo đài”.

Chiến tranh cách mạng không thể thắng bằng đơn độc lực lượng vũ trang, mà phải trở thành chiến tranh của toàn dân, dựa vào dân mà chiến đấu, từ dân mà lớn mạnh.

Dưới làn bom đạn, người dân vẫn tỏa ra chiến trường với những đôi vai trần, đôi chân đất, những chiếc xe đạp thồ oằn gánh đạn dược, gạo muối. Dân công hỏa tuyến - một lực lượng kỳ vĩ chưa từng có trong lịch sử chiến tranh hiện đại đã làm nên kỳ tích. Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, hàng chục vạn dân công, hàng chục nghìn xe đạp thồ, hàng chục nghìn ngựa thồ, thuyền nan, bè tre… đã vượt rừng, băng suối, mở đường tiếp viện cho tiền tuyến.

Một chiếc xe đạp thồ có thể chở 200-300kg hàng. Một chiếc đòn gánh có thể vượt trăm cây số, vì nó được đặt trên vai của những người mẹ, người chị - họ không mang súng, nhưng họ mang cả Tổ quốc trong trái tim, trong hành trình âm thầm mà vĩ đại ấy.

Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, cùng với các địa phương khác trong cả nước, Nghệ An là hậu phương vững chắc, tiếp viện cho chiến trường. Thực hiện lệnh tổng động viên phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ, chỉ trong ngày Mùng 1 Tết Nguyên đán Giáp Ngọ (ngày 3/2/1954), đã có 32.000 dân công tỉnh Nghệ An, cùng hàng nghìn tân binh, thanh niên xung phong, quân giới đã nô nức lên đường ra tiền tuyến. Tháng 2/1954, đã có 5.438 thanh niên Nghệ An hăng hái tham gia nhập ngũ và còn huy động 6.600 dân công, đóng góp hơn 1,5 triệu ngày công để mở các tuyến đường ra trận. Cùng với quân và dân cả nước, quân dân Nghệ An đã có đóng góp quan trọng, làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ "Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu".

Ông Phạm Văn Hòa, ở phường Vinh Phú (tỉnh Nghệ An), năm nay 89 tuổi, nhớ lại: Tháng 10/1953, lúc đấy tôi mới 17 tuổi đã xung phong đi Thanh niên xung phong tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ theo thư kêu gọi của Bác Hồ. Cứ ngày nghỉ, đêm đi, Đại đội Thanh niên xung phong C294 của ông Hòa hành quân từ Nghệ An lên Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu rồi đến Tuần Giáo (tỉnh Điện Biên) tròn 40 ngày. Đêm núi rừng Tây Bắc, từng đoàn dân công hỏa tuyến, thanh niên xung phong đi như trẩy hội với “chị gánh, anh thồ” lương thực, vũ khí, đạn dược phục vụ chiến trường Điện Biên phủ.

Khi tới huyện Mường La (tỉnh Sơn La), ông Hòa cùng một số anh em được ngủ trong một căn nhà đơn sơ của đồng bào Thái. Khi đỡ ba lô cho chàng trai trẻ, thấy vai áo bị rách, mẹ mới nói: “Bộ đội ơi, êm phụng!” nghĩa là “Bộ đội ơi, mẹ vá!”. Tình cảm của bà mẹ người Thái dành cho ông Hòa như là của những bà bủ, bà bầm, của những Bà mẹ Việt Nam Anh hùng đối với người con của mình. Được đón nhận tình cảm của những người mẹ đặc biệt Mường La là nguồn động lực để những người như ông Hòa cố gắng hoàn thành suất sắc nhiệm vụ được giao.

Trong suốt chiến dịch Điện Biên phủ, ông Hòa cùng đồng đội của mình tham gia nhiều mặt trận; trong đó, phải kể đến việc làm đường, đếm bom nổ chậm tại đỉnh đèo Pha Đin, san lấp hố bom để thông xe đưa hàng ra mặt trận... 71 năm đã trôi qua với bao kỷ niệm oanh liệt, ông Hòa vẫn nhớ như in vần thơ viết tặng người mẹ Mường La năm xưa: “Áo vá xong con mặc vào thấy ấm/Lòng xốn xao thương mẹ quá đi hoài/Tây Bắc, Điện Biên, Na Sản, Mường La/Có những mẹ già trái tim nhân ái…”.  

Sau Hiệp định Geneva, tháng 7/1954, đối diện với âm mưu chia cắt Việt Nam lâu dài, biến miền nam Việt Nam thành thuộc địa kiểu mới của Mỹ, nhân dân Việt Nam buộc phải đi tiếp chặng đường 21 năm đấu tranh kiên cường, lần lượt đánh bại các chiến lược chiến tranh của Mỹ và Chính quyền tay sai, giải phóng miền nam, thống nhất đất nước.

Ý chí quyết tâm chiến đấu bảo vệ độc lập, tự do của toàn dân Việt Nam một lần nữa được thổi bùng mạnh mẽ, cô đọng trong chân lý được Chủ tịch Hồ Chí Minh khái quát: “Không có gì quý hơn độc lập tự do”. Hàng triệu thanh niên đã “xẻ dọc Trường Sơn” đi cứu nước qua Con đường Hồ Chí Minh huyền thoại - con đường chiến lược nối liền nam-bắc được mở bằng bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam.

Hậu phương lớn miền bắc tự bảo vệ mình trước cuộc chiến tranh phá hoại của không quân và hải quân Mỹ đồng thời dồn sức chi viện cho tiền tuyến lớn miền nam - “Tất cả vì miền nam ruột thịt”, “Tất cả cho tiến tuyến”, “Tất cả để chiến thắng”. Quân và dân miền nam anh dũng kiên cường chiến đấu đánh bại tất cả các âm mưu chiến tranh, các chiến thuật và phương tiện, khí tài hiện đại của Mỹ.

Ngày 27/1/1973, Mỹ phải ký Hiệp định Paris, chấm dứt sự hiện diện của quân đội Mỹ ở miền nam Việt Nam. Cho đến 11 giờ 30 phút ngày 30/4/1975, ý chí quyết tâm chiến đấu hy sinh thống nhất đất nước của nhân dân Việt Nam đã hoàn toàn chiến thắng.

Dẫn chúng tôi đi giữa buôn Akô Dhông lộng gió, Nghệ nhân Y Bhiông Niê, 87 tuổi, nguyên cán bộ Ban Tuyên huấn Tỉnh ủy Đắk Lắk, hiện sinh sống ở buôn Akô Dhông, phường Buôn Ma Thuột tự hào, cho biết: “Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, tôi làm công tác Tuyên huấn nên được đến rất nhiều buôn làng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Thời điểm ấy, chiến tranh diễn ra rất ác liệt, nhiều buôn làng đồng bào Ê Đê bị bom đạn giặc Mỹ tàn phá, cày xới, đời sống của đồng bào hết sức khó khăn, gian khổ, nhưng khi tôi đến buôn làng nào tuyên truyền, vận động, bà con đều bày tỏ sự căm phẫn trước tội ác của Mỹ, Ngụy và luôn tin tưởng vào Đảng, vào cách mạng và tin vào ngày thắng lợi nên ra sức thi đua lao động, sản xuất, cung cấp lương thực cho cán bộ, bộ đội đánh giặc”.

“Lúc bấy giờ, giao thông đi lại còn khó khăn và thiếu phương tiện vận chuyển lương thực, vũ khí nên chúng ta đã sử dụng voi để vận tải đạn dược, vũ khí và lương thực phục vụ kháng chiến cho đến ngày thắng lợi cuối cùng”, ông Y Bhiông Niê nhấn mạnh.

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn căn dặn cán bộ, chiến sĩ: “Trung với nước, Hiếu với dân”, phải luôn “Dựa vào dân” vì “Có dân là có tất cả”. Tư tưởng đó được vận dụng trong quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội nhân dân Việt Nam - đội quân cách mạng từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, dựa vào sự ủng hộ của nhân dân để lớn mạnh.

Quân đội nhân dân Việt Nam - đội quân cách mạng từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, dựa vào sự ủng hộ của nhân dân để lớn mạnh.

Chúng ta đánh địch trên mọi mặt trận: quân sự, chính trị, ngoại giao, kinh tế, văn hóa; đánh địch trên ba vùng chiến lược: rừng núi, nông thôn, thành thị; đánh địch bằng ba mũi giáp công: chính trị, quân sự và binh vận; kết hợp/phối hợp ba lực lượng: bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích; kết hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại để chiến thắng. Sức mạnh chiến đấu của lực lượng vũ trang được hợp thành/làm nên bởi sức mạnh của cả dân tộc.

Thế trận Chiến tranh nhân dân Việt Nam hiện đại vẫn được xây dựng trên nền tảng lòng yêu nước nồng nàn, truyền thống đánh giặc kiên cường và mưu trí của toàn dân, với ý chí “Không có gì quý hơn độc lập tự do” nhưng với tư duy vượt trước “lo giữ nước từ lúc nước chưa nguy”, “phát huy “thế trận lòng dân” trong nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc”.

------------------------

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, chiến thắng Điện Biên Phủ, kháng chiến chống Mỹ cứu nước - đều là biểu hiện rực rỡ của chân lý: “Lòng dân là thành lũy vững chắc nhất của quốc gia”. Kháng chiến thắng lợi, đất nước bước sang trang mới, nhưng bài học ấy không bao giờ cũ. “Dân là gốc” trở thành phương châm hành động, là kim chỉ nam trong mọi chủ trương, đường lối của Đảng. Bởi chỉ khi vì dân, do dân, dựa vào dân, thì cách mạng mới đạt đến thắng lợi vẻ vang.