NHU CẦU LỚN, ÁP LỰC NHIỀU CHIỀU

Theo Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, tổng nguồn thu ngân sách trong giai đoạn 2026–2030 dự kiến đạt hơn 4,7 triệu tỷ đồng. Tuy nhiên, nguồn có thể cân đối cho đầu tư phát triển từ ngân sách địa phương chỉ vào khoảng 975 nghìn tỷ đồng, tức mới đáp ứng 34,4% yêu cầu vốn đầu tư công.

Cân đối nguồn vốn 2026-2030

Đơn vị: Nghìn tỷ đồng

34,4%
Đáp ứng
Nhu cầu ngân sách địa phương
2.833 nghìn tỷ
Khả năng cân đối ● Có sẵn
975 nghìn tỷ
Phần thiếu hụt ● Thiếu
1.858 nghìn tỷ
💡 Phân tích dòng vốn

Nguồn ngân sách địa phương cần bố trí 2.833 nghìn tỷ đồng. Thành phố chỉ có khả năng cân đối 975 nghìn tỷ đồng (đạt 34,4%), dẫn đến thiếu hụt 1.858 nghìn tỷ đồng cần tìm nguồn bổ sung từ ngân sách trung ương, trái phiếu chính phủ hoặc PPP.

Nguồn: Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh

Khu phức hợp thông minh Lotte Eco Smart City Thủ Thiêm.

Khu phức hợp thông minh Lotte Eco Smart City Thủ Thiêm.

Nguồn thu chủ yếu được dự báo đến từ đấu giá đất và khai thác quỹ đất tại nhiều khu vực trọng điểm:

Khu đô thị mới Thủ Thiêm: khoảng 204 nghìn tỷ đồng
Các khu đất tại thành phố Thủ Đức (cũ): khoảng 164,800 tỷ đồng
Quỹ đất vùng phụ cận các dự án: khoảng 99,200 tỷ đồng
Bán đấu giá đất công, trụ sở, nhà đất sự nghiệp: khoảng 64,299 tỷ đồng

Song ngay cả khi những nguồn thu này được tối ưu hóa, tổng mức huy động vẫn chưa theo kịp yêu cầu vốn của một siêu đô thị đang bước vào thời kỳ tái cấu trúc mạnh mẽ. Đây thực sự là thách thức lớn, đòi hỏi Thành phố phải có các giải pháp đột phá, đặc thù đặc biệt để huy động các nguồn lực bù đắp.

KHÔNG GIAN PHÁT TRIỂN MỚI, KỲ VỌNG MỚI

Sau hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa–Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh sở hữu lợi thế đặc biệt: nguồn nhân lực chất lượng cao, hệ thống cảng biển–logistics mạnh, các khu công nghiệp lớn, dư địa đất đai rộng và khả năng thu hút vốn quốc tế vượt trội. Đây là cột mốc chưa từng có trong lịch sử phát triển đô thị Việt Nam.

Trung tâm hành chính Vũng Tàu.

Trung tâm hành chính Vũng Tàu.

Không gian phát triển được mở rộng tạo ra nhiều lợi thế:

• Thị trường lao động và tiêu thụ lớn nhất cả nước
• Hạ tầng kết nối cảng biển–sân bay–logistics hàng đầu vùng Đông Nam Á
• Chuỗi cung ứng rộng hơn, tạo cơ hội hình thành các cụm công nghiệp–dịch vụ mới
• Khả năng thu hút dòng vốn quốc tế mạnh mẽ hơn với quy mô vùng đô thị hóa cao

Trong bối cảnh đó, Thành phố Hồ Chí Minh xác định giai đoạn 2026–2030 là thời kỳ tăng tốc, tận dụng xu thế chuyển đổi xanh, kinh tế số, khoa học–công nghệ và năng lực hội nhập quốc tế để bứt phá.

Tầm nhìn mới

Thành phố Hồ Chí Minh

"Siêu đô thị quốc tế của Đông Nam Á"

🏙️

Đô thị thông minh, xanh và sáng tạo

🌐

Trung tâm tài chính-thương mại-logistics-công nghệ cao

🌱

Ứng dụng mạnh kinh tế số, kinh tế xanh

🚀

Điểm đến của nhân tài và cộng đồng khởi nghiệp châu Á

Mục tiêu phát triển cụ thể

📈
Tăng trưởng GRDP bình quân
10% /năm
💰
GRDP bình quân đầu người
14.000 - 15.000 USD
💻
Tỷ trọng Kinh tế số
> 30% GRDP
⚙️
Đóng góp của TFP
55 - 60% vào tăng trưởng
🏗️
Đầu tư xã hội
35 - 40% GRDP
🔬
Chi cho R&D
2 - 3% GRDP (tối thiểu)
🏆
Xếp hạng Startup toàn cầu
TOP 100 Trung tâm khởi nghiệp
Năng suất lao động
7,5 - 8% tăng trưởng/năm
🏢
Kinh tế tư nhân đóng góp
65 - 70% GRDP
50 - 60% Thu ngân sách

Để đạt được những mục tiêu trên, nguồn lực tài chính không chỉ cần đủ, mà phải được huy động thông minh, linh hoạt và theo những cơ chế đặc thù phù hợp với đô thị có quy mô kinh tế lớn nhất cả nước.

NHIỀU GIẢI PHÁP ĐỘT PHÁ

Để tập trung hoàn thành kế hoạch tài chính giai đoạn 2026-2030, Thành phố đề ra một số giải pháp chủ yếu như sau:

• Nâng cao quản lý ngân sách–Nuôi dưỡng và mở rộng nguồn thu
• Nâng cao tính linh hoạt và chặt chẽ trong lập kế hoạch ngân sách
• Gỡ vướng thủ tục, hỗ trợ tối đa hoạt động sản xuất–kinh doanh
• Quản lý hiệu quả nguồn thu từ doanh nghiệp lớn, thuế vãng lai
• Tạo môi trường kinh doanh an toàn, minh bạch, bền vững

Thạc sĩ
Cao Minh Nghĩa
Phó trưởng Phòng Nghiên cứu phát triển kinh tế,
Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh
Nguồn thu từ kinh tế ngoài quốc doanh và FDI chiếm tới 88,5% tổng thu, tốc độ tăng rất cao. Thành phố cần đối thoại thường xuyên, tháo gỡ ngay các vướng mắc, xây dựng hạ tầng công nghiệp hiện đại để thu hút mạnh vốn đầu tư trong và ngoài nước.

Thành phố Hồ Chí Minh cũng sẽ vận dụng tối đa cơ chế đặc thù của Nghị quyết 98 mở ra nhiều công cụ tài chính quan trọng như:

1. Phát hành trái phiếu chính quyền địa phương

• Hạn mức được nâng cao hơn quy định chung
• Huy động nguồn vốn lớn, dài hạn
• Ưu tiên cho các dự án hạ tầng trọng điểm có tác động lan tỏa

2. Thí điểm phí và lệ phí mới

• Điều chỉnh cơ chế thu phù hợp đặc thù đô thị siêu lớn
• Khai thác tốt hơn giá trị hạ tầng, dịch vụ đô thị

3. Đa dạng hóa hình thức huy động vốn

• PPP, đặc biệt trong hạ tầng giao thông và hạ tầng số
• Huy động nguồn lực tư nhân giảm áp lực lên ngân sách

Nút giao Mỹ Yên thuộc địa phận Tây Ninh đang được thi công khẩn trương.

Nút giao Mỹ Yên thuộc địa phận Tây Ninh đang được thi công khẩn trương.

TỐI ƯU HÓA CÁC TRỤ CỘT NGUỒN THU LỚN

Sau hợp nhất, Thành phố sở hữu không gian kết nối cảng–logistics mạnh nhất nước với Cái Mép–Thị Vải, hệ thống ICD của Bình Dương, mạng lưới giao thương lớn của vùng Đông Nam Bộ. Đây là nguồn thu cực lớn, song song đó, các nguồn thu từ đất đai, từ quỹ nhà tái định cư và phí hạ tầng… được coi là trụ cột của ngân sách cần được tối ưu hoá.

Cảng Cái Mép.

Cảng Cái Mép.

Xuất nhập khẩu với dư địa rất lớn từ hệ thống cảng biển và công nghiệp được dự báo chiếm 20,6% tổng thu ngân sách, Thành phố đặt mục tiêu:

• Đầu tư hạ tầng logistics đồng bộ
• Hiện đại hóa và số hóa thủ tục hải quan
• Giảm 30% thời gian xử lý thủ tục

Khu phức hợp thông minh Lotte Eco Smart City Thủ Thiêm.

Khu phức hợp thông minh Lotte Eco Smart City Thủ Thiêm.

Một nguồn thu quan trọng nữa là từ đất đai, dự kiến chiếm khoảng 17,93% tổng thu ngân sách. Để tăng nguồn thu này, Thành phố đặt ra các nhiệm vụ trọng tâm:

• Khắc phục vướng mắc trong đấu giá đất công
• Đẩy mạnh đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư
• Điều chỉnh Quy hoạch Thành phố giai đoạn 2026–2030
• Xây dựng Bảng giá đất hằng năm từ 2026

Nguồn nhà ở tái định cư cũng được xem là nguồn lực còn nhiều dư địa. Hiện Thành phố quản lý 4.982 căn hộ và nền đất tái định cư. Những năm gần đây, nguồn thu từ bán căn hộ này tăng mạnh và được xem là “tài sản tĩnh nhưng tạo động lực nhanh”.

Nhà tái định cư trên đất vàng Thủ Thiêm.

Nhà tái định cư trên đất vàng Thủ Thiêm.

Ngoài ra, những năm qua, nguồn thu từ phí sử dụng hạ tầng đã được sử dụng hiệu quả góp phần tăng cường đầu tư hạ tầng giao thông, giảm ùn tắc, nâng cao năng lực logistics mang lại hiệu quả và nâng cao năng lực cạnh tranh của Thành phố nên Sở Xây dựng kiến nghị Thành phố xem xét tiếp tục triển khai và mở rộng phạm vi nguồn thu này trong giai đoạn 2026-2030. Thành phố định hướng:

• Tháo gỡ pháp lý, đẩy nhanh tiến độ bán–cho thuê
• Bảo trì–nâng cấp chất lượng quỹ nhà
• Chuyển đổi mục đích sử dụng phù hợp
• Tăng nguồn thu từ phí sử dụng hạ tầng

Một trong những cơ chế hợp tác để giảm gánh nặng ngân sách là đẩy mạnh hợp tác các mô hình PPP mới theo Nghị quyết 98 cũng sẽ được Thành phố áp dụng, đặc biệt ở các lĩnh vực hạ tầng giao thông, y tế-giáo dục, hạ tầng số và phát triển các trung tâm logistics.

Cảng Cái Mép.

Cảng Cái Mép.

Các dự án PPP được kỳ vọng sẽ giúp Thành phố giảm áp lực ngân sách, tăng tốc triển khai hạ tầng, thu hút vốn tư nhân và quốc tế, lan toả phát triển kinh tế đô thị.

Nút giao Mỹ Yên thuộc đoạn tuyến Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh qua Tây Ninh, là điểm kết nối chiến lược giữa ba tuyến cao tốc: Thành phố Hồ Chí Minh–Trung Lương, Bến Lức–Long Thành và Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh.

Nút giao Mỹ Yên thuộc đoạn tuyến Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh qua Tây Ninh, là điểm kết nối chiến lược giữa ba tuyến cao tốc: Thành phố Hồ Chí Minh–Trung Lương, Bến Lức–Long Thành và Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh.

Song song đó, việc hiện đại hoá quản trị, tạo nền tảng tăng thu bền vững cũng sẽ được chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh tích cực áp dụng. Ở khâu cải cách hành chính, sẽ loại bỏ tối đa các thủ tục chồng chéo, triển khai cơ chế “một cửa số”, chuẩn hóa dữ liệu đất đai, thuế, đăng ký kinh doanh, và giảm chi phí thời gian cho doanh nghiệp và người dân

Công tác chuyển đổi số trong quản lý thu-chi như, tích hợp dữ liệu thuế-tài chính–đất đai, tăng tính minh bạch trong quản lý ngân sách, nâng cao khả năng dự báo thu–chi trung hạn, cũng sẽ được đưa vào đời sống.

Nhằm hướng tới tài chính đô thị bền vững, tạo niềm tin và môi trường đầu tư chất lượng. Thành phố Hồ Chí Minh xác định, các doanh nghiệp nội địa, FDI, các định chế tài chính quốc tế đều là một phần quan trọng của “hệ sinh thái nguồn lực” cho Thành phố. Do đó chính quyền Thành phố sẽ tập trung gia tăng chất lượng đối thoại công–tư. Lắng nghe và tìm cách tháo gỡ khó khăn vượt thẩm quyền thông qua kiến nghị Trung ương. Không chỉ vậy, Thành phố cam kết cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, nâng cao năng lực đội ngũ công chức tài chính, thuế, đất đai, quy hoạch.

"Để hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách, các sở, ngành phải nỗ lực cao nhất. Thành phố tập trung hỗ trợ doanh nghiệp, kích thích tiêu dùng, khơi thông nguồn lực xã hội, tăng tốc giải ngân đầu tư công năm 2025 để tạo đà tăng trưởng mạnh mẽ cho giai đoạn 2026–2030".

Ông NGUYỄN VĂN DŨNG

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh

Thành phố Hồ Chí Minh đang đứng trước cơ hội vàng để chuyển đổi thành đô thị quốc tế hàng đầu Đông Nam Á. Nhưng để biến tầm nhìn thành hiện thực, Thành phố phải giải bài toán nguồn lực bằng các giải pháp mang tính đột phá, sáng tạo và phù hợp với đặc thù một siêu đô thị.

Cơ chế đặc thù từ Nghị quyết 98, khai thác hiệu quả nguồn thu đất đai, đẩy mạnh xuất nhập khẩu, mở rộng dư địa PPP, phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, hiện đại hóa quản trị thu ngân sách-tất cả sẽ hình thành một bệ đỡ tài chính vững chắc.

Với cách tiếp cận mới, quyết tâm chính trị lớn và sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, Thành phố Hồ Chí Minh hoàn toàn có khả năng vượt qua khoảng trống tài chính, tạo đột phá về nguồn lực để trở thành trung tâm kinh tế–tài chính–sáng tạo mang tầm châu Á trong thập kỷ tới.

Chỉ đạo sản xuất: Lê Nam Tư
Tổ chức sản xuất: Tùng Quang
Nội dung: Quang Quý, Hoàng Liêm, Tất Đạt
Ảnh: Tùng Anh, Thế Anh
Trình bày: Tùng Anh