Điều khiến công chúng quan tâm nhất là sự thay đổi của khán giả Việt với dòng phim chiến tranh cách mạng, khi trước đây, những bộ phim theo đề tài này vốn chỉ được công chiếu trong những dịp lễ tết, kỷ niệm rồi lại cất kho.

Một yếu tố mà ai cũng thấy rõ là những dịp kỷ niệm lớn trong năm 2025 là cú “kích hoạt” lớn nhất để người xem đi theo đường dây cảm xúc của tình yêu nước, lòng tự hào dân tộc và đón nhận những tác phẩm điện ảnh với đề tài yêu nước một cách rộng mở nhất. Hai bộ phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” và “Mưa đỏ” đều tận dụng được “thiên thời” là dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước và 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 để thu hút khán giả.

Tuy nhiên, bản thân mỗi bộ phim cũng có những sự thay đổi.

Nói về vấn đề này, Cục trưởng Điện ảnh Trần Cường cho rằng, sự thay đổi này đến từ hai phía: các nhà làm phim và cả trong tư duy của khán giả. Trong suốt một thời gian dài, phim chiến tranh cách mạng chưa chú trọng nhiều đến yếu tố thị trường. Tuy nhiên, sự xuất hiện của những tác phẩm như “Đào, Phở và Piano”, “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” và gần đây là “Mưa đỏ” đã đánh dấu một bước chuyển mình trong tư duy làm phim.

Các nhà làm phim đã tìm được cách dung hòa giữa giá trị lịch sử và ngôn ngữ điện ảnh hiện đại, mang đến những tác phẩm điện ảnh giàu cảm xúc với chất lượng nghệ thuật được nâng cao.

Các bộ phim được đầu tư với ngân sách lớn, có sự tham gia chuyên nghiệp của các nhà phát hành ngay từ đầu, chú trọng hơn vào yếu tố kỹ thuật, bối cảnh chân thật, âm nhạc và diễn xuất. Điều này giúp tác phẩm không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn có giá trị nghệ thuật cao, quảng bá tốt.

Bên cạnh đó, thay vì chỉ dựa vào các kênh truyền thông truyền thống, các bộ phim còn thành công nhờ hiệu ứng lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Sự "săn lùng vé" của khán giả trẻ đối với “Đào, Phở và Piano” là một minh chứng rõ ràng.

Về phía khán giả, Cục trưởng Trần Cường cho rằng, khán giả cũng đã có sự chuyển biến trong nhận thức. Thế hệ trẻ ngày nay, không trải qua chiến tranh, có nhu cầu tìm hiểu về lịch sử dân tộc một cách chân thực và mới mẻ. Họ không chỉ muốn xem phim giải trí mà còn mong muốn những tác phẩm có chiều sâu, mang lại cảm xúc và niềm tự hào dân tộc.

Thành công của những bộ phim này cho thấy, khán giả Việt đặc biệt là thế hệ trẻ không hề thờ ơ mà luôn sẵn sàng đón nhận và đồng hành cùng dòng phim chiến tranh cách mạng. Dù đề tài về dân tộc và Tổ quốc luôn thu hút sự quan tâm, nhưng chính cách thể hiện chân thực hơn, "đời" hơn đã tạo nên sự khác biệt.

Điều đó cho thấy, sự thành công của dòng phim chiến tranh cách mạng gần đây là kết quả của sự thay đổi đồng bộ: có sự đầu tư vốn lớn, chú trọng vào cảm xúc và nghệ thuật, cho đến sự phát triển của công nghệ và truyền thông, sự chuyên nghiệp trong việc phát hành phim cùng với đó là sự thay đổi trong tâm lý và nhu cầu tìm hiểu lịch sử của khán giả, đặc biệt là giới trẻ.

Điều dễ nhận thấy nhất là thời điểm ra rạp vào đúng hai ngày kỷ niệm lớn đã góp phần không nhỏ vào thành công của “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” và “Mưa đỏ”. Vậy, nếu tách riêng, phim lịch sử, chiến tranh cách mạng Việt Nam đã đủ sức cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường thương mại hay chưa?

Phân tích về điều này, Cục trưởng Điện ảnh Trần Cường cho rằng, việc ra mắt vào các dịp lễ lớn của đất nước giúp các bộ phim tạo hiệu ứng cộng hưởng về cảm xúc và truyền thông. Những thời điểm này, ký ức hào hùng của dân tộc được khơi dậy, tạo ra một "mảnh đất màu mỡ" cho phim chiến tranh.

Tuy nhiên, ông cho rằng yếu tố quyết định đến thành công vẫn là chất lượng tác phẩm. Một kịch bản chất lượng, giàu cảm xúc, hình ảnh ấn tượng, âm nhạc lôi cuốn và diễn xuất thuyết phục mới là chìa khóa để thu hút khán giả đến rạp. Các bộ phim thành công không đi theo lối mòn mà tập trung vào những câu chuyện dung dị về thân phận con người trong bối cảnh chiến tranh được tái hiện một cách chân thật. Thông điệp về giá trị của hòa bình, tình yêu đất nước và sự hy sinh được truyền tải trong nhiều chi tiết nhỏ nhưng đầy ý nghĩa, chạm đến trái tim người xem. Bên cạnh sự đầu tư công phu về bối cảnh và kỹ thuật, cả hai bộ phim đều có ngôn ngữ điện ảnh chuyên nghiệp và diễn xuất ấn tượng. 

Cục trưởng khẳng định, đặc thù của làm phim về đề tài chiến tranh là khó, đòi hỏi sự đầu tư lớn về tài chính. “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” và “Mưa đỏ” được đầu tư với kinh phí lớn, vượt xa con số các nhà làm phim thương mại hiện nay. Thành công của hai bộ phim này là minh chứng rõ ràng cho thấy, phim chiến tranh Việt Nam hoàn toàn có thể bước ra khỏi phạm vi “giá trị lịch sử, nghệ thuật”, thu hút đông đảo công chúng.

Để có được kết quả đó, ngoài yếu tố chất lượng nghệ thuật, các nhà sản xuất còn chú trọng đầu tư bài bản vào khâu phát hành, với sự tham gia của các đơn vị phát hành chuyên nghiệp ngay từ đầu - điều mà trước đây phim đề tài chiến tranh hầu như chưa làm được.

Gần đây, sự suy giảm doanh thu của một số bộ phim Việt cho thấy thị hiếu khán giả đang có sự thay đổi, hướng đến những tác phẩm có giá trị nhân văn và nghệ thuật sâu sắc hơn. Đặc biệt, nhiều khán giả trẻ bắt đầu quan tâm và có nhu cầu tìm hiểu về lịch sử dân tộc thông qua các sản phẩm văn hóa chất lượng. Đây là tín hiệu tích cực cho dòng phim lịch sử, chiến tranh trong tương lai.

Để những tác phẩm tương tự không chỉ là hiện tượng nhất thời, mà khơi thông thành dòng chảy bền vững trong ngành điện ảnh Việt, Cục trưởng Trần Cường cho biết, ở góc độ quản lý, Cục Điện ảnh xác định thành công của hai bộ phim vừa qua là một “cơ hội vàng”, cần được chuyển hóa thành những chiến lược cụ thể để bảo đảm dòng phim chiến tranh, cách mạng phát triển bền vững. Trước hết, Cục sẽ tiếp tục đưa dòng phim này vào nhóm ưu tiên trong trong việc định hướng sản xuất với nhóm phim sử dụng ngân sách nhà nước.

Trên cơ sở đó, việc đặt hàng và đầu tư từ ngân sách nhà nước sẽ được triển khai theo hướng chọn lọc, đồng thời khuyến khích xã hội hóa và hợp tác công - tư nhằm huy động thêm nhiều nguồn lực cho sản xuất. Cùng với quá trình đầu tư, Cục cũng chú trọng đến khâu quảng bá và phát hành, để phim chiến tranh không chỉ xuất hiện trong các dịp lễ kỷ niệm, mà trở thành một dòng chảy thường xuyên trong đời sống điện ảnh Việt. Đặc biệt, cần gắn kết chặt chẽ dòng phim này với giáo dục lịch sử, văn hóa và quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới.

Cục trưởng Trần Cường khẳng định, với sự kết hợp đồng bộ giữa chính sách, nguồn lực và chiến lược phát triển, dòng phim chiến tranh, cách mạng sẽ không chỉ dừng ở hiện tượng, mà thực sự trở thành thế mạnh, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của điện ảnh Việt Nam như một ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn.

Từ trước đến nay, phim về chiến tranh cách mạng luôn là một trụ cột quan trọng trong dòng chảy điện ảnh Việt Nam. Đây không chỉ đơn thuần là những tác phẩm nghệ thuật, mà còn là những “tư liệu sống” góp phần lưu giữ ký ức dân tộc, khắc họa tinh thần quật cường và khát vọng hòa bình của người Việt Nam qua nhiều thế hệ.

Cục trưởng cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, khán giả trẻ có rất nhiều lựa chọn giải trí đa dạng nhưng điều đó không làm phai mờ vị thế của dòng phim chiến tranh cách mạng. Trái lại, nó đặt ra yêu cầu: chúng ta phải biết cách làm mới và kể lại câu chuyện lịch sử bằng ngôn ngữ điện ảnh sáng tạo, gần gũi, chạm đến cảm xúc, đồng thời mang hơi thở của thời đại.

Từ góc độ quản lý, Cục trưởng Trần Cường cho rằng, nếu được đầu tư đúng mức từ kịch bản, nghệ thuật dàn dựng, công nghệ kỹ xảo cho đến cách thức phát hành, quảng bá, dòng phim chiến tranh cách mạng không chỉ tiếp nối được tình cảm của khán giả trung niên, mà còn có thể trở thành nguồn cảm hứng, niềm tự hào cho lớp khán giả trẻ. Những thành công gần đây từ các bộ phim “Đào, Phở và Piano”, “Địa đạo”, “Mưa đỏ” cho thấy khán giả trẻ hoàn toàn sẵn sàng đón nhận, miễn là bộ phim truyền tải thông điệp nhân văn sâu sắc, hình thức thể hiện hấp dẫn và tinh thần sáng tạo hiện đại.

Có thể nói, vị thế của dòng phim chiến tranh không hề suy giảm, mà đang chuyển dịch sang một hướng tiếp cận mới: vừa giữ vai trò giáo dục truyền thống, vừa khẳng định bản sắc và sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam trong thời kỳ hội nhập. Đây là trách nhiệm nhưng đồng thời cũng là cơ hội để điện ảnh Việt khẳng định tầm vóc của mình trong lòng công chúng hôm nay.

Nếu như “Đào, Phở và Piano” là phim Nhà nước đặt hàng hoàn toàn, thì “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” và “Mưa đỏ” đã có sự thay đổi trong cơ cấu sản xuất. “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” được một doanh nghiệp bỏ vốn đầu tư, còn “Mưa đỏ” do Điện ảnh Quân đội nhân dân đầu tư sản xuất, còn khâu phát hành là hợp tác với một đơn vị tư nhân.

Ở góc độ thu hút nguồn lực sáng tạo, Cục trưởng Điện ảnh Trần Cường đánh giá, “Mưa đỏ” không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là tín hiệu tích cực cho sự phát triển công nghiệp điện ảnh Việt Nam. Bộ phim cho thấy khi có sự kết hợp của nhiều thành phần: từ cơ quan Nhà nước, đơn vị sản xuất chuyên trách, đến các nhà phát hành, sự hỗ trợ của các đơn vị tư nhân trong việc truyền thông, quảng bá và hệ thống rạp chiếu thương mại, một tác phẩm điện ảnh có thể vươn tới đỉnh cao nghệ thuật, kết tinh giá trị tư tưởng và chạm tới chuẩn mực chất lượng, trở thành minh chứng sống động cho khả năng chinh phục khán giả lẫn thị trường

Theo Cục trưởng Trần Cường, điều quan trọng là cách huy động và phối hợp nguồn lực. Nếu trước kia phim chiến tranh, cách mạng thường bị gắn với khuôn khổ hẹp, thì nay, nhờ sự liên kết công - tư, các tác phẩm như “Mưa đỏ” đã chứng minh rằng phim nhiệm vụ chính trị hoàn toàn có thể trở thành “bom tấn” được khán giả săn đón. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy khi điện ảnh Nhà nước và tư nhân cùng đồng hành, cùng chia sẻ thế mạnh, chúng ta có thể vừa hoàn thành nhiệm vụ chính trị, vừa tạo ra sản phẩm có sức hút thị trường.

Đề tài phim lịch sử, chiến tranh cách mạng luôn là nguồn cảm hứng bất tận của các nhà làm phim, nhưng việc sản xuất phim thuộc thể loại này luôn là thách thức khi cần đến không chỉ nguồn vốn lớn, mà còn đòi hỏi cao cả về nhân lực, kỹ thuật, tư duy làm phim phải đổi mới, đồng thời có sự kết hợp giữa nhiều đơn vị trong nhiều khâu sản xuất.

Chính vì thế, để phát triển dòng phim này, cơ quan quản lý cần có sự tháo gỡ, hỗ trợ về chính sách để thúc đẩy sáng tạo. Thực tế cho thấy, nếu không có sự hỗ trợ chính sách đủ mạnh, rất khó để duy trì những dự án lớn như “Mưa đỏ” hay “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”. “Mưa đỏ” có sự hỗ trợ rất lớn từ Bộ Quốc phòng ở rất nhiều khâu, từ tư vấn, định hướng cho đến hỗ trợ trang thiết bị vũ khí, khí tài… Còn “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối” cũng nhận được sự hỗ trợ rất lớn từ Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh trong suốt quá trình sản xuất phim.

Cục trưởng Điện ảnh Trần Cường cho rằng, ở góc độ quản lý, cần tháo gỡ đồng bộ ở ba khía cạnh.
Thứ nhất, cần ưu tiên việc đặt hàng, lựa chọn kịch bản chiến tranh, cách mạng có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao.
Thứ hai, khuyến khích hợp tác công - tư, bởi chỉ khi Nhà nước đồng hành cùng doanh nghiệp, các đơn vị phát hành và các nền tảng truyền thông thì phim chiến tranh mới có cơ hội bước ra thị trường, đến gần hơn với khán giả.
Thứ ba, chú trọng đào tạo nhân lực và ứng dụng công nghệ hiện đại vì chất lượng hình ảnh, kỹ xảo và hiệu ứng thị giác chính là cầu nối đưa lịch sử đến gần hơn với công chúng trẻ.

Hiện nay, dự thảo Nghị định về phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị đang được xây dựng và lấy ý kiến góp ý để hoàn thiện. Đây là một tín hiệu rất tích cực, mở ra khuôn khổ pháp lý mới cho việc khuyến khích sáng tạo, tăng cường cơ chế xã hội hóa và tạo điều kiện thuận lợi hơn để phim chính trị, lịch sử có thể hòa vào dòng chảy điện ảnh thương mại. Nhờ vậy, điện ảnh Việt Nam tiếp tục thêm nhiều tác phẩm có tầm vóc, tiếp nối thành công của Mưa đỏ và Địa đạo và khẳng định vị thế của phim chiến tranh, cách mạng như một trong những thế mạnh đặc trưng của điện ảnh nước nhà.

Với sự thay đổi tư duy từ các nhà làm phim đến khán giả, sự vào cuộc của cơ quan quản lý, từ những hạt nhân như “Mưa đỏ”, “Đào, Phở và Piano” và “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”, khán giả mong chờ điện ảnh Việt sẽ dần hình thành một dòng chảy bền vững, đóng góp quan trọng cho mục tiêu xây dựng công nghiệp văn hóa - công nghiệp điện ảnh quốc gia.