Hồi sinh bền vững

Như vậy, đến nay sông Tô Lịch chính thức có hai nguồn nước bổ cập, góp phần “hồi sinh” dòng sông, trong đó phải kể đến vai trò rất quan trọng của Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, “trái tim” dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá. Dự án là công trình trọng điểm của thành phố Hà Nội, nhằm cải thiện môi trường sống, hệ sinh thái tự nhiên và điều kiện vệ sinh tại các khu đô thị trung tâm của lưu vực sông Tô Lịch, tả ngạn sông Nhuệ, lưu vực sông Lừ, tương đương diện tích gần 5.000ha, bằng việc đầu tư phát triển hệ thống thoát nước để thu gom, xử lý lượng nước thải, với hạng mục chính là xây dựng Nhà máy xử lý nước thải công suất 270.000m³/ngày, đêm tại phường Thanh Liệt và hệ thống cống thu gom, cống bao, hệ thống cống đấu nối.

Điều đáng chú ý là cả hai hạng mục quan trọng này đều do các nhà thầu uy tín của Nhật Bản thực hiện.
Cụ thể, Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá được áp dụng công nghệ bùn hoạt tính AO truyền thống, với trang thiết bị hiện đại, thân thiện môi trường, phù hợp với các điều kiện kinh tế, xã hội của Việt Nam và rất thuận lợi trong quá trình vận hành, bảo dưỡng nhà máy. Nước thải đi qua hệ thống lọc rác và khu vực lắng cát trước khi được hệ thống máy bơm đặt âm dưới đất 16m bơm lên các bể lọc cao tải để xử lý thô. Sau đó, nước được chuyển qua bể lắng thứ cấp xử lý bùn hoạt tính, thu gom bùn và làm trong nước. Sau khi được lắng bùn, nước được chuyển qua các bể hoạt tính.

Tại đây, các chất bẩn trong nước sẽ trở thành “thức ăn” cho các vi sinh, tạo thành những bông cặn lắng xuống đáy, làm giảm lượng chất thải hữu cơ (BOD) và các thành phần ô nhiễm trong nước thải (COD) ra khỏi nước. Tiếp đến, nước sẽ chuyển sang chu trình xử lý hóa chất, làm sạch nước đạt tiêu chuẩn loại B, trước khi được thải ra môi trường. Toàn bộ chu trình xử lý nước thải khoảng 16 giờ.

Còn tại hạng mục tuyến ống thu gom nước thải dọc sông Tô Lịch với quy mô hơn 21km đường ống kích thước từ 315mm-2.200mm, trong đó, gần 13km tuyến ống, được áp dụng công nghệ khoan kích ngầm lần đầu tiên áp dụng tại Hà Nội.

Theo thiết kế, ống sẽ được đặt từ cao (-2 đến -5m so với mặt đất) đến thấp (-16 đến -17m) và sâu nhất là khi về Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá.

Đường ống cũng được thiết kế có đường kính từ nhỏ đến lớn, nơi ống được đặt cao nhất sẽ có đường kính nhỏ, giúp nước thải tự chảy về nhà máy, giảm chi phí vận hành trong quá trình hoạt động do không cần sử dụng bơm.

Theo đại diện các nhà thầu, Nhật Bản cũng từng phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm nguồn nước trong thời kỳ tăng trưởng kinh tế, cho nên có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực thoát nước, xử lý nước thải. Các kinh nghiệm này được áp dụng tại dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá. Các công ty Nhật Bản cũng áp dụng kỹ thuật tiên tiến của Nhật Bản là “hệ thống lọc nhanh” để xử lý biến động lớn về lưu lượng nước khi trời mưa. Khi mưa lớn, nước sẽ không đi theo quy trình bình thường mà đi qua bể lọc cao tải và đi ra môi trường.

Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá được sử dụng công nghệ bùn hoạt tính truyền thống đang được sử dụng rộng rãi trên thế giới, mang đến tính an toàn của công trình và chi phí vận hành thấp. Nước thải được xử lý bằng công nghệ sinh học hiếu khí, qua đó các sinh vật sẽ tiêu hóa các chất hữu cơ trả lại nguồn nước sạch, công nghệ này đang được ứng dụng hầu hết ở các nhà máy Nhật Bản. Khi nước thải ra có thể nhìn thấy cá bơi lội, thậm chí cá có thể ăn những vi sinh có lợi trong nước.

Cùng với đó, phương pháp thi công không đào hở, hay còn gọi là khoan kích ngầm đã được áp dụng để đặt đường ống thoát nước giúp giảm thiểu ảnh hưởng đến giao thông đô thị. Bộ tiêu chuẩn kỹ thuật công nghệ khoan kích ngầm dành cho Việt Nam đầu tiên được áp dụng trong xây dựng vào năm 2014 và các nội dung tiêu chuẩn này đã được chỉnh sửa hoàn thiện nhiều lần, đến nay đã hoàn thiện phiên bản 7.

Mới đây, phát biểu tại lễ khánh thành Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Nguyễn Trọng Đông cho biết: Những năm qua, Hà Nội đã tập trung triển khai nhiều giải pháp, huy động tối đa nguồn lực để đầu tư, hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị, nhất là trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Điển hình là Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá sử dụng công nghệ tiên tiến, an toàn và hiện đại, được thiết kế, thi công và giám sát nghiêm ngặt bởi các nhà thầu, tư vấn Nhật Bản. Nhà máy đi vào hoạt động góp phần hoàn thành mục tiêu nâng tỷ lệ nước thải đô thị được xử lý trên 50% theo Chương trình số 03-CTr/TU ngày 17/3/2021 của Thành ủy Hà Nội.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội khẳng định, thành công của dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá là tiền đề để thành phố nhân rộng cho các dự án xử lý nước thải trên địa bàn thành phố, sớm xây dựng Thủ đô ngày càng xanh, sạch, đẹp.