Tại sự kiện Giới thiệu sản phẩm OCOP gắn với văn hoá các tỉnh Nam bộ diễn ra mới đây tại Hà Nội, gian trưng bày của HTX Nông sản Khe Sanh là một trong những gian trưng bày hút khách nhất khi các sản phẩm cà-phê với bao bì in hình cô gái Vân Kiều được đem ra quảng bá.

Cầm trên tay hộp cà-phê ấn tượng ấy, chị Nguyễn Thị Hằng - Giám đốc Hợp tác xã nông sản Khe Sanh chia sẻ, năm 2021, khi ông Hồ Văn Rén - người con của đồng bào Vân Kiều cùng 49 hộ dân tại thôn Bụt Việt bắt tay với HTX Nông sản Khe Sanh, không nhiều người tin rằng nơi đây có thể làm nên một cuộc đổi thay thực sự. Thói quen canh tác lâu đời, phụ thuộc vào phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật đã ăn sâu, còn khái niệm “hữu cơ” vẫn còn xa lạ với phần đông người dân. Nhưng đất vẫn còn màu mỡ, người vẫn còn niềm tin.

Và thế là 41ha cà-phê Arabica Catimor bắt đầu được trồng theo quy trình hữu cơ: không hóa chất, không thuốc diệt cỏ, không hái quả xanh, và tuyệt đối truy xuất nguồn gốc. Đó không chỉ là sự thay đổi về kỹ thuật, mà là một bước chuyển tư duy sâu sắc từ canh tác truyền thống sang sản xuất nông nghiệp sạch, bền vững.

Thói quen canh tác lâu đời, phụ thuộc vào phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật đã ăn sâu, còn khái niệm “hữu cơ” vẫn còn xa lạ với phần đông người dân. Nhưng đất vẫn còn màu mỡ, người vẫn còn niềm tin.

Chị Nguyễn Thị Hằng
Giám đốc Hợp tác xã nông sản Khe Sanh

Chị Hằng cho hay, từ thời điểm đó đến nay, HTX Nông sản Khe Sanh đã triển khai mô hình chuỗi sản xuất cà-phê khép kín, từ khâu trồng trọt, chăm sóc, thu hái đến chế biến và đóng gói sản phẩm. Mô hình này không chỉ đảm bảo chất lượng đồng đều cho sản phẩm mà còn tạo dựng được hệ sinh thái sản xuất bền vững. 

Trong quá trình tổ chức sản xuất, HTX đã thiết lập mối liên kết chặt chẽ với 8 tổ nhóm tại địa phương, đây là những hạt nhân quan trọng giúp mở rộng vùng nguyên liệu và duy trì tiêu chuẩn canh tác sạch. Đáng chú ý, các thành viên của cả 8 tổ nhóm đều là chị em phụ nữ dân tộc Vân Kiều - một cộng đồng thiểu số sinh sống lâu đời ở khu vực miền núi phía Tây tỉnh Quảng Trị.

“Việc tham gia vào chuỗi giá trị cà-phê không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định, cải thiện đời sống cho người dân bản địa, mà còn tạo cơ hội để phụ nữ Vân Kiều khẳng định vai trò, vị thế của mình trong phát triển kinh tế gia đình và đóng góp tích cực cho sự đổi thay của cộng đồng. Đây chính là một trong những giá trị nhân văn cốt lõi mà Hợp tác xã luôn theo đuổi trong hành trình phát triển”, chị Hằng chia sẻ.

HTX Nông sản Khe Sanh trở thành hạt nhân kết nối, vừa là người tổ chức sản xuất, vừa là đơn vị hướng dẫn kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm, vừa đồng hành nâng cao năng lực cho từng hộ dân. HTX chia các hộ thành 8 tổ nhóm, tổ chức đào tạo định kỳ, kiểm tra chất lượng vườn cây, theo dõi tiến độ mùa vụ. Đồng thời, HTX cũng chủ động đầu tư hơn 2 tỷ đồng để xây dựng nhà máy sản xuất phân vi sinh từ vỏ cà-phê, cung ứng cho bà con với giá rẻ hơn thị trường 20%, lại còn hỗ trợ thêm 50% chi phí - một bước đi đầy tính chia sẻ.

Cà-phê Khe Sanh được trồng trên vùng đất đỏ bazan, ở độ cao trung bình 500-600m, khí hậu ôn hòa, nhiệt độ chênh lệch ngày đêm lớn. tạo điều kiện lý tưởng cho giống Arabica phát triển. Dưới tán rừng nguyên sinh, từng hạt cà-phê được chắt chiu nuôi dưỡng bằng chính mạch nguồn của đất.

Khi trái cà-phê chín đỏ, bà con không vội thu hoạch đại trà. Họ chọn từng chùm quả đúng độ, phơi nắng đều tay, ủ hạt đúng nhiệt độ. Nhờ kỹ thuật chế biến ướt hiện đại kết hợp phương pháp truyền thống, cà-phê Khe Sanh giữ được vị chua thanh tự nhiên, hậu ngọt kéo dài, hương thơm thanh thoát, nhẹ nhàng. Đây là đặc trưng không lẫn vào đâu được của Arabica vùng Trường Sơn.

Đó không còn là sản phẩm nông nghiệp đơn thuần, mà là kết tinh của thiên nhiên, văn hóa và tinh thần đổi mới của đồng bào miền biên viễn.

Bên cạnh đó, chị Nguyễn Thị Hằng cũng cho hay, sản phẩm cà-phê Khe Sanh không chỉ chú trọng đến chất lượng mà còn được thiết kế bao bì mang đậm dấu ấn văn hóa bản địa, thể hiện rõ nét bản sắc của đồng bào dân tộc Vân Kiều, những người trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất.

Trên bao bì sản phẩm, hình ảnh người con gái Pa Cô - Vân Kiều trong trang phục truyền thống được khắc họa đầy tinh tế, không chỉ là biểu tượng của vẻ đẹp mộc mạc, chân phương mà còn là đại diện cho tinh thần cần cù, gắn bó với núi rừng và đất đai quê hương.

Thiết kế này không chỉ giúp nhận diện thương hiệu một cách độc đáo mà còn là lời tri ân sâu sắc của Hợp tác xã đối với cộng đồng người Vân Kiều, những người đang góp phần gìn giữ và lan tỏa giá trị văn hóa bản địa thông qua từng hạt cà-phê Khe Sanh.