Từ một nền điện ảnh non trẻ, khai sinh trong khói lửa chiến tranh, Điện ảnh Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh có nhiều đóng góp tích cực cho nền văn học nghệ thuật nước nhà và từng bước khẳng định vị thế trên trường quốc tế.

Ngày nay, khi nhiều tác phẩm Việt đã vươn tầm thế giới và ghi dấu ấn tại các liên hoan phim danh giá, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để điện ảnh Việt tiếp tục phát huy bản sắc, đồng thời trở thành một ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn, giàu tiềm năng trong kỷ nguyên mới?

Để hiểu rõ hơn điều này, nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945-19/8/2025) và Quốc khánh 2/9, phóng viên Báo Nhân Dân đã có cuộc trò chuyện cùng Cục trưởng Cục Điện ảnh (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) Đặng Trần Cường để cùng nhìn lại chặng đường vẻ vang của điện ảnh Việt Nam và định hướng phát triển trong thời gian tới.

Phóng viên: Xin đồng chí cho biết, trải qua quá trình hình thành và phát triển, Điện ảnh Việt Nam đã đồng hành cùng dân tộc như thế nào, và vai trò của nó đã được thể hiện ra sao trong từng giai đoạn lịch sử của đất nước?

Cục trưởng Cục Điện ảnh Đặng Trần Cường: Điện ảnh Việt Nam ra đời từ trong khói lửa cách mạng, luôn gắn bó mật thiết với vận mệnh của dân tộc ta. Ngay từ những ngày đầu, điện ảnh đã không chỉ là một loại hình nghệ thuật, mà còn là một công cụ mạnh mẽ phục vụ cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước.

Suốt hai cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc, từ kháng chiến chống Pháp đến kháng chiến chống Mỹ, điện ảnh đã thể hiện rõ vai trò là một "vũ khí tinh thần" vô cùng sắc bén. Những bộ phim truyện, phim tài liệu không chỉ góp phần cổ vũ mạnh mẽ tinh thần của quân và dân ta trên khắp các chiến trường, mà còn giúp ghi lại một cách chân thực và sinh động những khoảnh khắc hào hùng của cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc. Chúng ta có thể thấy rõ điều đó qua những tác phẩm đã đi vào lòng người, trở thành biểu tượng của một thời kỳ lịch sử bi tráng nhưng đầy anh dũng. Điện ảnh đã giúp thế hệ sau hiểu rõ hơn về những hy sinh, cống hiến của cha ông, đồng thời khơi dậy lòng yêu nước và tự hào dân tộc.

Sau khi đất nước giành được độc lập, hòa bình được lập lại, vai trò của điện ảnh không hề suy giảm mà tiếp tục được phát huy trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Điện ảnh đã phản ánh kịp thời và sâu sắc công cuộc xây dựng, đổi mới đất nước, những thành tựu kinh tế, xã hội, cũng như những thách thức mà toàn dân tộc phải đối mặt. Thông qua các tác phẩm, điện ảnh tiếp tục khơi dậy niềm tin, niềm tự hào dân tộc trong công cuộc kiến thiết đất nước, hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn.

Có thể nói một cách khái quát, điện ảnh Việt Nam vừa là một "chứng nhân" ghi lại mọi thăng trầm của lịch sử, vừa là một "người bạn đồng hành" kiên định trên hành trình dài vì độc lập, tự do và hạnh phúc của nhân dân. Trong dòng chảy hơn 70 năm phát triển, ngành điện ảnh Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh, vượt qua nhiều khó khăn và thử thách. Chúng ta đã đạt được nhiều đóng góp tích cực không chỉ cho riêng nền văn học nghệ thuật Việt Nam, mà còn xác lập nên vị thế của một nền điện ảnh tiến bộ, nhân văn trên trường quốc tế. Từ chỗ từng có lúc phải loay hoay tìm lời giải cho bài toán cân bằng giữa thị trường và chất lượng, giờ đây, nhiều tác phẩm của điện ảnh Việt đã thực sự vươn tầm thế giới, ghi dấu ấn đáng tự hào tại các liên hoan phim danh giá. Điều này cho thấy sự trưởng thành vượt bậc và tiềm năng to lớn của điện ảnh nước nhà.

Phóng viên: Những thành tựu đó thật đáng tự hào, vậy trong giai đoạn hội nhập hiện nay, điện ảnh đã đóng góp như thế nào vào nền kinh tế đất nước? Và Cục trưởng có thể điểm tên một số tác phẩm điện ảnh mang dấu ấn đặc biệt qua các thời kỳ, những bộ phim đã góp phần làm nên sức sống của điện ảnh Việt Nam?

Cục trưởng Cục Điện ảnh Đặng Trần Cường: Đúng vậy, trong giai đoạn hội nhập sâu rộng ngày nay, điện ảnh không chỉ đơn thuần làm giàu đời sống tinh thần, mà còn đóng góp hết sức thiết thực vào sự phát triển của nền kinh tế. Điện ảnh đã dần khẳng định không chỉ là nghệ thuật mà còn là một ngành công nghiệp văn hóa đầy tiềm năng trong cơ cấu phát triển kinh tế sáng tạo của đất nước.

Riêng trong năm 2024, doanh thu từ phim chiếu rạp đã đạt một con số rất ấn tượng, trên 5.200 tỷ đồng. Mức doanh thu này không chỉ thể hiện sức hút của điện ảnh đối với công chúng, mà còn góp phần quan trọng vào việc tạo công ăn việc làm, thúc đẩy sự phát triển của các ngành dịch vụ, du lịch và quảng cáo. Điều này cho thấy điện ảnh đang ngày càng trở thành một động lực kinh tế quan trọng, đóng góp vào sự tăng trưởng chung của quốc gia.

Về những tác phẩm mang dấu ấn, thực sự có rất nhiều bộ phim đã trở thành biểu tượng qua từng giai đoạn và in sâu vào lòng công chúng. Mỗi tác phẩm đều mang một sứ mệnh và ý nghĩa riêng, góp phần định hình nên diện mạo của điện ảnh Việt Nam.

Thời kỳ kháng chiến: Chúng ta không thể không nhắc đến những bộ phim kinh điển như “Chung một dòng sông” - tác phẩm điện ảnh đầu tiên của cách mạng Việt Nam, hay “Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" - một bộ phim khắc họa sâu sắc cuộc sống và chiến đấu của người dân ở vùng giới tuyến. Những bộ phim này đã phản ánh chân thực cuộc sống trong chiến tranh và tinh thần đấu tranh anh dũng của nhân dân.

Thời kỳ hậu chiến: Sau khi đất nước thống nhất, điện ảnh tiếp tục với những tác phẩm đầy cảm xúc và chiều sâu nhân văn. Nổi bật là “Bao giờ cho đến tháng Mười” của đạo diễn Đặng Nhật Minh, một trong những tác phẩm được đánh giá cao trong lịch sử điện ảnh Việt Nam, khắc họa nỗi đau và sự hy sinh của người phụ nữ trong chiến tranh. Cùng với đó là “Cánh đồng hoang”, miêu tả cuộc sống của người dân miền nam trong chiến tranh và lòng yêu nước. Ngoài ra còn có “Em bé Hà Nội” - một tác phẩm xúc động về sự mất mát và kiên cường của trẻ thơ trong bom đạn…

Thời kỳ đổi mới: Đây là giai đoạn điện ảnh Việt Nam mở cửa và đa dạng hóa về nội dung. Chúng ta có “Mùa len trâu”, một tác phẩm mang đậm bản sắc văn hóa vùng sông nước, đạt nhiều giải thưởng quốc tế. Hay “Áo lụa Hà Đông”, một câu chuyện tình yêu và sự hy sinh trong bối cảnh lịch sử đầy biến động. Gần đây hơn, “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh”, một bộ phim đầy chất thơ, đã tạo nên cơn sốt và gợi lại ký ức tuổi thơ cho nhiều khán giả.

Đặc biệt trong những năm gần đây, điện ảnh Việt Nam chứng kiến sự bùng nổ của nhiều thể loại và phong cách mới, với các bộ phim như “Hai Phượng” - một tác phẩm hành động gây tiếng vang lớn, cùng với đó là “Mắt biếc” - một câu chuyện tình yêu lãng mạn hay “Địa đạo”, “Mưa đỏ” và nhiều tác phẩm khác…

Những tác phẩm kể trên cùng với rất nhiều bộ phim khác, không chỉ đạt được thành công về mặt nghệ thuật mà còn khẳng định một cách mạnh mẽ sức sống mãnh liệt và khả năng hội nhập quốc tế của điện ảnh Việt Nam. Chúng là minh chứng cho sự sáng tạo không ngừng và tinh thần vươn lên của những người làm điện ảnh nước nhà.

Phóng viên: Trong kỷ nguyên mới, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và sự cạnh tranh toàn cầu, để điện ảnh Việt Nam có thể thực sự phát triển thành một nền công nghiệp hiện đại, giàu bản sắc dân tộc, theo đồng chí, chúng ta cần phải tập trung vào những giải pháp trọng tâm nào?

Cục trưởng Cục Điện ảnh Đặng Trần Cường: Để điện ảnh Việt Nam không chỉ giữ vững mà còn phát triển thành một ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn, có khả năng cạnh tranh và vươn tầm thế giới, chúng ta cần triển khai một cách đồng bộ và quyết liệt ba nhóm giải pháp chính. Đây là những trụ cột để xây dựng một nền điện ảnh vững mạnh từ gốc rễ đến ngọn.

Thứ nhất, về thể chế - chính sách: Đây là nền tảng pháp lý và hành lang quan trọng nhất. Chúng ta cần tiếp tục hoàn thiện một cách toàn diện Luật Điện ảnh 2022 và các Nghị định, Thông tư hướng dẫn thi hành luật. Mục tiêu là tạo ra một hành lang pháp lý thật sự minh bạch, rõ ràng, đồng thời có tính khuyến khích cao đối với hoạt động sáng tạo nghệ thuật và thu hút đầu tư vào ngành. Một hệ thống pháp luật chặt chẽ nhưng linh hoạt sẽ giúp giải quyết những nút thắt hiện có, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà làm phim, nhà sản xuất và các nhà đầu tư trong nước cũng như quốc tế. Nó cũng sẽ góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên, thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường điện ảnh.

Thứ hai, về hạ tầng-công nghệ: Trong kỷ nguyên số, đầu tư vào hạ tầng và công nghệ là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh. Chúng ta cần đầu tư mạnh mẽ vào việc xây dựng và nâng cấp các trung tâm kỹ thuật số hiện đại, các kho lưu trữ phim đạt chuẩn quốc tế, và đặc biệt là các trường quay hiện đại với trang thiết bị tiên tiến. Bên cạnh đó, việc ứng dụng mạnh mẽ trí tuệ nhân tạo (AI) và các công nghệ số khác vào tất cả các khâu của quá trình sản xuất, hậu kỳ và phát hành phim là điều không thể thiếu. Công nghệ không chỉ giúp nâng cao chất lượng hình ảnh, âm thanh, hiệu ứng, mà còn tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm chi phí và mở rộng kênh phân phối, tiếp cận khán giả rộng hơn.

Thứ ba, về nguồn nhân lực-bản sắc: Con người là yếu tố trung tâm của mọi sự phát triển, và bản sắc là linh hồn của mỗi tác phẩm. Chúng ta cần tập trung vào việc đào tạo một thế hệ làm phim trẻ có chuyên môn cao, chuyên nghiệp, và có khả năng hội nhập quốc tế. Họ không chỉ cần giỏi về kỹ thuật, về kể chuyện, mà còn phải có tầm nhìn rộng mở, nắm bắt được xu thế điện ảnh toàn cầu. Tuy nhiên, điều cốt lõi là trong mọi tác phẩm, họ phải luôn giữ gìn và phát huy được bản sắc văn hóa Việt Nam. Bản sắc dân tộc không chỉ là một nét riêng mà còn chính là sức mạnh cạnh tranh đặc biệt, giúp điện ảnh Việt tạo nên sự khác biệt và nổi bật trên bản đồ điện ảnh thế giới. Một tác phẩm dù hiện đại đến đâu, nếu thiếu đi hơi thở, tâm hồn Việt, sẽ khó lòng chạm đến trái tim khán giả trong nước và để lại dấu ấn sâu sắc trên trường quốc tế.

Ba nhóm giải pháp này cần được triển khai một cách đồng bộ, hỗ trợ lẫn nhau để tạo nên một hệ sinh thái điện ảnh vững chắc, hiện đại và đậm đà bản sắc.

Phóng viên: Trong dòng chảy của điện ảnh thế giới, theo đồng chí làm thế nào để điện ảnh Việt tự tin hội nhập cùng thế giới?

Cục trưởng Cục Điện ảnh Đặng Trần Cường: Đây là một câu hỏi rất quan trọng, bởi lẽ, trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc khẳng định bản sắc dân tộc không chỉ là trách nhiệm mà còn là sức mạnh cạnh tranh then chốt để điện ảnh Việt Nam có thể vươn tầm và đứng vững trên trường quốc tế.

Theo tôi, Điện ảnh Việt Nam cần bước ra thế giới bằng những tác phẩm vừa mang đậm tinh thần dân tộc, vừa đạt chuẩn mực quốc tế về chất lượng sản xuất, kịch bản, diễn xuất và kỹ thuật. Điều này đòi hỏi một chiến lược tổng thể và sự nỗ lực không ngừng.

Để đạt được mục tiêu này, chúng ta cần thực hiện một số giải pháp chiến lược cụ thể:

Thứ nhất là tăng cường quảng bá và kết nối quốc tế: Chúng ta phải chủ động tăng cường quảng bá hình ảnh điện ảnh Việt Nam ra thế giới thông qua nhiều kênh khác nhau. Đồng thời, cần kết nối chặt chẽ hơn nữa với các liên hoan phim quốc tế danh giá, các thị trường phim lớn, và các tổ chức điện ảnh toàn cầu. Tham gia các sự kiện này không chỉ là cơ hội để giới thiệu tác phẩm mà còn là dịp để học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, và tìm kiếm đối tác.

Thứ hai là thúc đẩy hợp tác sản xuất quốc tế: Việc hợp tác sản xuất với các hãng phim lớn trên thế giới là một con đường hiệu quả để nâng cao chất lượng sản phẩm, tiếp cận công nghệ tiên tiến, và mở rộng kênh phân phối. Những dự án hợp tác này không chỉ mang lại nguồn lực tài chính mà còn giúp chúng ta học hỏi được kinh nghiệm quản lý, sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế, và đưa những câu chuyện Việt Nam đến với khán giả toàn cầu một cách chuyên nghiệp hơn.

Thứ ba là xây dựng chiến lược phát hành toàn cầu: Để một bộ phim Việt thực sự "bước ra thế giới", chúng ta cần có một chiến lược phát hành rõ ràng và bài bản trên quy mô toàn cầu. Điều này bao gồm việc hợp tác với các nhà phân phối quốc tế, tận dụng các nền tảng kỹ thuật số và streaming, cũng như xây dựng các chiến dịch marketing phù hợp với từng thị trường.

Quan trọng hơn hết, yếu tố cốt lõi để điện ảnh Việt Nam khẳng định vị thế chính là nội dung và cách kể chuyện. Mỗi bộ phim của chúng ta phải kể được những câu chuyện Việt Nam một cách thật sự hấp dẫn, nhân văn và dễ chia sẻ với nhân loại. Đó có thể là những câu chuyện về lịch sử hào hùng, về cuộc sống đời thường, về tình yêu, về con người Việt Nam với những giá trị truyền thống tốt đẹp, những khát vọng vươn lên. Khi những câu chuyện này được kể một cách chân thực, đầy cảm xúc và chạm đến trái tim khán giả ở mọi nền văn hóa, thì đó chính là lúc bản sắc Việt Nam sẽ trở thành sức mạnh cạnh tranh lớn nhất.

Khi chúng ta làm được điều đó, tôi tin rằng điện ảnh Việt Nam không chỉ khẳng định được vị thế của mình mà còn thực sự vươn tầm thế giới, trở thành một phần quan trọng và được công nhận trong dòng chảy điện ảnh toàn cầu.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!

Tổ chức sản xuất: NAM ĐÔNG
Trình bày : KIM THOA
Ảnh: Cục Điện ảnh cung cấp
Ngày xuất bản : 31/8/2025