Cũng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định, nhìn lại những thành tựu trên lĩnh vực xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng, đặc biệt là trong 35 năm đổi mới gần đây, chúng ta có quyền tự hào về những đóng góp to lớn của nền văn hóa vào sự nghiệp cứu quốc và kiến quốc.

Những thành tựu nổi bật cần khẳng định là nhận thức về văn hóa ngày càng toàn diện và sâu sắc hơn trên các lĩnh vực, các loại hình; các sản phẩm văn hóa ngày càng đa dạng, phong phú, đáp ứng yêu cầu mới, nhiều mặt của xã hội. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống và di sản văn hóa của dân tộc được kế thừa, bảo tồn và phát triển. Văn hóa trong chính trị và trong kinh tế bước đầu được coi trọng và phát huy hiệu quả, tích cực.

Công nghiệp văn hóa và thị trường văn hóa có bước khởi sắc. Hoạt động giao lưu, hợp tác và hội nhập quốc tế có bước phát triển mới. Xây dựng con người Việt Nam đang từng bước trở thành trung tâm của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Việc đấu tranh, phê phán, đẩy lùi cái xấu, cái ác, cái lạc hậu, chống các quan điểm, hành vi sai trái gây tác hại đến văn hóa, lối sống được chú trọng.

Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa

Nhiều tấm gương sáng trong phong trào thi đua yêu nước, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đã được biểu dương, lan tỏa vào đời sống xã hội, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với sự nghiệp xây dựng nền văn hóa nói riêng, xây dựng và phát triển đất nước nói chung.

Giai đoạn hiện nay, chỉ tính riêng trong năm 2024, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) đã có nhiều dấu ấn tích cực: Du lịch quốc tế ước đạt 17,5 triệu lượt, tổng thu đạt khoảng 840 nghìn tỷ đồng, tăng 23,8%. Chỉ số hạnh phúc của Việt Nam được nâng lên, xếp thứ 54 (tăng 29 bậc so với năm 2020), và Chỉ số phát triển con người (HDI) cải thiện rõ rệt…

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2024 của ngành VH-TT&DL vào tháng 12/2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính ghi nhận ngành VH-TT&DL đã “chuyển đổi mạnh mẽ tư duy từ “làm văn hóa” sang “quản lý Nhà nước về văn hóa””.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng nhấn mạnh tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, chúng ta cũng cần nhìn thẳng vào những hạn chế, tồn tại, bất cập, yếu kém trên lĩnh vực văn hóa, tìm ra nguyên nhân và giải pháp để khắc phục.

Theo đó, hạn chế, yếu kém nổi bật được nhắc lại nhiều lần lâu nay là văn hóa chưa được các cấp, các ngành nhận thức một cách sâu sắc và chưa được quan tâm một cách đầy đủ tương xứng với kinh tế và chính trị; chưa thật sự trở thành nguồn lực, động lực nội sinh của sự phát triển bền vững đất nước. Vai trò của văn hóa trong xây dựng con người chưa được xác định đúng tầm, còn có chiều hướng nặng về chức năng giải trí.

Phát triển các lĩnh vực văn hóa chưa đồng bộ, còn phiến diện, nặng về hình thức, chưa đi vào chiều sâu, thực chất. Thiếu những tác phẩm văn hóa, văn học, nghệ thuật lớn, tầm cỡ, phản ánh được tầm vóc của sự nghiệp đổi mới, có tác dụng tích cực đối với việc xây dựng đất nước, xây dựng con người.

Môi trường văn hóa vẫn bị ô nhiễm bởi các tệ nạn xã hội, tham nhũng, tiêu cực. Sự chênh lệch về hưởng thụ văn hóa giữa các vùng, các miền còn lớn. Đời sống văn hóa ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới và hải đảo còn không ít khó khăn. Nhiều di sản văn hóa quý báu của dân tộc có nguy cơ bị xuống cấp, mai một, thậm chí bị tiêu vong.

Cùng với đó, đầu tư cho văn hóa chưa đúng mức, còn dàn trải, hiệu quả chưa cao… Chất lượng và số lượng đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác văn hóa chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển văn hóa trong thời kỳ mới. Công tác giới thiệu, quảng bá văn hóa Việt Nam ra nước ngoài chưa mạnh; tiếp nhận tinh hoa văn hóa nhân loại còn hạn chế; chưa coi trọng đúng mức và có biện pháp tích cực để giữ gìn, bảo vệ và phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp, đặc sắc của dân tộc…

Trong bài phát biểu tại buổi gặp mặt đại biểu văn nghệ sĩ cuối tháng 12/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, bên cạnh thành tựu, thẳng thắn nhìn nhận, so với thời kỳ kháng chiến kiến quốc, hoạt động văn học nghệ thuật trong giai đoạn đổi mới đất nước đang có phần chững lại, kém khí thế nhiệt huyết; thiếu vắng những tác phẩm có sức khái quát nghệ thuật cao, có năng lực hiệu triệu, lay động, cổ vũ, khích lệ toàn dân, toàn quân muôn người như một, chung sức, đồng lòng, quyết tâm thực hiện các chủ trương chiến lược của Đảng, Nhà nước.

Trong bối cảnh đó, việc đầu tư xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa giai đoạn 2025-2035 do Chính phủ đề xuất (Bộ VH-TT&DL được giao chủ trì) được xem là hết sức cần thiết.

Đại biểu Khang Thị Mào (Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai) bày tỏ: “Qua nghiên cứu Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035, tôi nhất trí cao với sự cần thiết xây dựng và triển khai thực hiện chương trình, phù hợp với chủ trương của Đảng cũng như chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là thể hiện tính ưu việt, nhân văn của chế độ xã hội chủ nghĩa”.

Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035 được đề xuất là một bước đi chiến lược, nhằm cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước. Đây được kỳ vọng sẽ là chương trình mục tiêu quốc gia đặc biệt quan trọng nhằm tăng cường nguồn lực đầu tư trực tiếp, đáp ứng yêu cầu triển khai các nhiệm vụ cấp bách, có trọng tâm, trọng điểm về phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thể hiện khát vọng lớn lao về sự phát triển cường thịnh, vững bền của văn hóa đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.

 

Ngày xuất bản: 14/7/2025
Tổ chức: Bùi Nam Đông
Nội dung và trình bày: Vũ Quang Cảnh, Thùy Dương, Nhị Thu
Ảnh: Báo Nhân Dân, VOV, Tạp chí Điện tử Văn hóa Nghệ thuật.