TỪ TIỀM NĂNG RỘNG MỞ...
Thành phố Hồ Chí Minh sau sáp nhập với Bà Rịa-Vũng Tàu và Bình Dương, tổng diện tích tự nhiên đạt gần 9.820 km2, với tổng chiều dài bờ biển khoảng 110km, sở hữu các cụm cảng biển lớn và tiếp cận trực tiếp được các tuyến hàng hải quốc tế, rất thuận lợi để trở thành trung tâm logistics biển hàng đầu Đông Nam Á.
Hệ thống cảng biển tại Thành phố Hồ Chí Minh được đầu tư với cơ sở hạ tầng hiện đại, đồng bộ, trang thiết bị xếp dỡ công suất cao, đạt tiêu chuẩn cấp khu vực và quốc tế, thời gian giải phóng tàu nhanh, vốn được xem là hệ thống cảng biển phát triển nhất cả nước, nay càng lớn mạnh hơn.
Trước đây, Thành phố Hồ Chí Minh đã có cảng Tân Cảng-Cát Lái là một trong những cảng container lớn và hiện đại nhất Việt Nam, là đầu mối giao thương trọng yếu của miền Nam và cả nước, đóng vai trò quan trọng trong việc luân chuyển hàng hóa giữa Việt Nam và thị trường quốc tế.
Cảng Tân Cảng-Cát Lái có diện tích cảng hơn 160ha, tiếp nhận được tàu container có trọng tải từ 30.000-50.000 tấn, thiết bị xếp dỡ và công nghệ quản lý tiên tiến, chiếm khoảng 40%–50% tổng sản lượng hàng container thông qua các cảng biển phía Nam.
Nay, có thêm Cảng Cái Mép-Thị Vải được xem là cảng nước sâu lớn nhất nước ta, có khả năng đón được những tàu biển có trọng tải thuộc hạng lớn nhất thế giới (lên tới 240.000 tấn) vào làm hàng, năng lực mà ít cảng biển ở châu Á đạt được. Cụm cảng này gồm nhiều cảng container quốc tế như Gemalink, cảng CMIT, TCIT, TCCT, cảng SP-PSA, cảng SITV... với gần 50 tuyến tàu container quốc tế hoạt động hằng tuần, tăng 11 tuyến so với năm 2024.
Với khoảng cách chỉ từ 50km (đường sông) đến 80km (đường bộ), cụm cảng Cái Mép-Thị Vải rất thuận tiện trong việc kết nối với các trung tâm sản xuất công nghiệp trong vùng Đông Nam Bộ. Hiện nay, cụm cảng Cái Mép-Thị Vải có gần 50 tuyến tàu container quốc tế hoạt động hằng tuần, tăng 11 tuyến so với năm 2024. Các tuyến này kết nối Việt Nam với châu Mỹ, châu Âu, Địa Trung Hải, Trung Đông và nội Á; góp phần rút ngắn hành trình, tiết kiệm thời gian, giảm giá cước. Hàng hóa từ Cái Mép-Thị Vải đi tới các nước trên thế giới nhanh và dễ dàng hơn. Điều này sẽ giúp gia tăng đáng kể sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.
Ngày 30/5 vừa qua, tuyến vận tải nội địa Mekong Express đã đi vào hoạt động, kết nối cảng Cái Cui ở thành phố Cần Thơ, trung tâm của đồng bằng sông Cửu Long, với cụm cảng Cái Mép-Thị Vải. Tuyến vận tải này đã giúp rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa từ đồng bằng sông Cửu Long đến Cái Mép-Thị Vải từ 48 giờ trước kia xuống còn 15 giờ. Với tuyến vận tải mới này, hàng hóa từ vùng Tây Nam Bộ đi ra thế giới nhanh và dễ dàng hơn.
"Một trong những hạn chế lớn nhất của Thành phố Hồ Chí Minh trước kia là sự cạn kiệt về quỹ đất, khiến việc quy hoạch các trung tâm logistics quy mô lớn, hiện đại trở nên bất khả thi. Việc hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu sẽ giải quyết triệt để bài toán này. Quỹ đất rộng lớn cho phép quy hoạch các siêu trung tâm logistics (logistics mega-hubs)."
Theo ông Nguyễn Hoài Chung
Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Logistics Thành phố Hồ Chí Minh
TẦM NHÌN 2045 – TRUNG TÂM LOGISTICS HÀNG ĐẦU CHÂU Á
Song song với việc phát triển những cụm cảng, hạ tầng sẵn có, mới nhất, lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh đã trình Thủ tướng Chính phủ đề án nghiên cứu xây cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, và đã được Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư. Dự án cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ dài hơn 7 km, có thể tiếp nhận tàu container trọng tải lớn nhất hiện nay 250.000 DWT (24.000 teus). Công trình được nghiên cứu xây ở cù lao Phú Lợi, thuộc cửa sông Cái Mép, tổng vốn 5,45 tỷ USD. Dự án chia làm 7 giai đoạn, trong đó giai đoạn đầu xong năm 2027, hoàn thành toàn bộ cuối năm 2045.
Phối cảnh Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.
Phối cảnh Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.
Theo tính toán sơ bộ của cơ quan chức năng, cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ khi được đầu tư hoàn chỉnh, đạt công suất thiết kế vào năm 2045 sẽ có nguồn thu 34.000-40.000 tỷ đồng mỗi năm.
Không chỉ có vậy, dự thảo Đề án 'Tiếp tục phát triển, hiện đại hóa Cảng cửa ngõ quốc tế Cái Mép-Thị Vải thành cảng quốc tế trung chuyển lớn nhất cả nước, có tầm cỡ khu vực Châu Á và thế giới', một đề án đã được cấp ủy chính quyền Bà Rịa–Vũng Tàu (trước đây) xây dựng từ đầu năm 2023 và trình Thủ tướng Chính phủ hồi tháng 4/2025, cũng đã được lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh tiếp nhận và tiếp tục cập nhật để phù hợp với tình hình thực tế.
Theo tính toán, ở Thành phố Hồ Chí Minh sau sáp nhập, tại các vị trí chiến lược, gần các khu công nghiệp có kết nối thuận tiện với cảng biển, sân bay. Các trung tâm logistics mới sẽ được thiết kế để tích hợp vận tải đa phương thức (đường bộ-đường sắt-đường thủy), giúp giảm tải cho khu vực đô thị lõi, tối ưu hóa chi phí và hình thành các vành đai logistics hiệu quả, tương tự như các mô hình đã thành công trên thế giới. Với những tiềm năng và thuận lợi đó, Thành phố Hồ Chí Minh đặt mục tiêu trở thành trung tâm logistics hàng đầu khu vực châu Á trong những năm tới.
Thành phố Hồ Chí Minh phấn đấu đến năm 2030, tỷ trọng đóng góp của ngành dịch vụ logistics vào GRDP trên 8,5%; tốc độ tăng trưởng doanh thu dịch vụ logistics của doanh nghiệp Thành phố từ 15%-20%/năm; tỷ lệ thuê ngoài dịch vụ logistics đạt trên 60%; góp phần kéo giảm tỷ lệ chi phí logistics cả nước so với GDP quốc gia khoảng 12%–15%, xếp hạng theo chỉ số LPI trên thế giới đạt thứ hạng 45 trở lên.
Uỷ ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh vừa ban hành kế hoạch triển khai thực hiện đầu tư phát triển hạ tầng logistics, nâng công suất bốc dỡ, kho chứa cảng biển, hình thành trung tâm cung ứng dịch vụ logistics tầm cỡ khu vực. Trong đó, từ nay tới năm 2030, Thành phố sẽ tập trung triển khai 7 dự án xây dựng trung tâm logistics.
Định hướng này phù hợp với Nghị quyết 31-NQ/TW giao Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030 là đô thị công nghiệp hiện đại, và đến 2045 là thành phố dịch vụ công nghiệp tầm quốc tế. Lúc này, các cụm cảng-logistics sẽ sử dụng 100% điện từ lưới điện sạch hoặc năng lượng tái tạo, các phương tiện bốc xếp và vận chuyển trong cảng đều chạy điện hoặc nhiên liệu sạch.
Hệ thống quản lý ứng dụng AI toàn diện, phân phối nguồn lực tối ưu, gần như tự động hóa hoàn toàn dưới sự giám sát của con người. Các trung tâm logistics gắn với cảng hoạt động theo mô hình kinh tế tuần hoàn, tái sử dụng mọi phế liệu, nước thải, bảo đảm không gây tác động tiêu cực đối với môi trường.
Để sớm đạt được mục tiêu đó, trong nhiệm kỳ 2025-2030, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ thực hiện nhiều giải pháp. Cụ thể nhất, quy hoạch phát triển các khu mậu dịch-thương mại tự do thế hệ mới, gắn với phát triển các trung tâm logistics thông minh, các cụm cảng trung chuyển quốc tế và sân bay hàng hóa.
Đầu tư nâng cấp, phân công chức năng, chuyển đổi mô hình hệ thống cảng vệ tinh, các cảng dọc sông Sài Gòn và cụm cảng cạn (ICD) tạo thành chuỗi logistics hiệu quả có tính liên vùng. Phát triển cụm cảng-logistics thông minh tại Cái Mép-Thị Vải-Cần Giờ theo mô hình “siêu cảng số” và hệ thống logistics tích hợp-vận hành bằng dữ liệu lớn, phấn đấu trở thành “ngõ giao thông quốc tế hàng đầu Đông Nam Á”.
Phát triển các tổ hợp giao thương tích hợp quy mô lớn (megatrade) kết nối với các khu thương mại tự do; nhằm thúc đẩy hoạt động xuất-nhập khẩu, logistics, dịch vụ kho bãi hiện đại gắn với tổ chức triển lãm, hội chợ và hội nghị quốc tế.
Mục tiêu Logistics Thành phố Hồ Chí Minh đến 2045
Phân bổ các chỉ tiêu chính
Với tất cả những nỗ lực, mục tiêu của Thành phố Hồ Chí Minh khá rõ ràng, đến năm 2045, tỷ trọng đóng góp của ngành dịch vụ logistics vào GRDP trên 12%; tốc độ tăng trưởng doanh thu dịch vụ logistics của doanh nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh từ 10% - 12%/năm; tỷ lệ thuê ngoài dịch vụ logistics trên 70%; góp phần kéo giảm tỷ lệ chi phí logistics cả nước so với GDP quốc gia khoảng 10% – 12%, chỉ số LPI trên thế giới đạt thứ hạng từ 45 trở lên.
Chỉ đạo sản xuất: Lê Nam Tư
Tổ chức sản xuất: Tùng Quang
Nội dung: Hoàng Liêm, Tất Đạt
Ảnh - Video: Thế Anh, Tùng Anh
Trình bày - Đồ họa: Tùng Anh
