Những vùng đất tái sinh sau bão Yagi

Hạnh phúc mới trong những ngôi nhà tái định cư

Tháng 9 năm 2024 các thôn Nậm Tông, Kho Vàng (huyện Bắc Hà), Làng Nủ (huyện Bảo Yên) của tỉnh Lào Cai bị bão Yagi biến thành những bãi sình lầy lạnh lẽo. Cuối năm 2024, Làng Nủ mới đã được hoàn thành trên đồi Sim với 40 căn nhà sàn khang trang, mỗi căn rộng 96m², được xây theo đúng kiến trúc của người Tày. Khu tái định cư Nậm Tông cũng hoàn thiện với 15 ngôi nhà, diện tích trung bình 110m²/ngôi; khu tái định cư Kho Vàng có 35 ngôi nhà, diện tích 60m²/ngôi.

Mỗi khu tái định cư đều có công trình phụ trợ như nhà văn hóa, điểm trường, hệ thống điện, nước. Những luống rau đã lên xanh trong vườn của các hộ. Cây ăn trái, cây cho bóng mát cũng được trồng trên đất mới. Trong khuôn viên các gia đình, trên con đường dọc bản, hoa đã bắt đầu khoe đủ màu sắc.

Chuyển về ở trong nhà mới ở khu tái định cư Làng Nủ, xã Phúc Khánh, chị Nguyễn Thị Sành cùng chồng là Hoàng Đức Lương và cô con gái nhỏ thích nhất gian bếp thoáng đãng, có đầy đủ bàn đá, bếp từ, ấm điện, tủ kệ, chạn bát. Nhìn chồng nấu canh gà, chiên thịt heo, đậu hũ, chị Sành cười: “Đều là đồ tiếp tế của bà ngoại em đấy”. Dẫn khách đi thăm nhà, chị Sành giới thiệu: “Giường, rèm, ti vi, đồng hồ, mạng internet trong nhà em đều được các nhà hảo tâm trang bị. Hôm đóng số nhà, nhìn thấy tấm biển xanh ghi nhà số 6, bên dưới là hàng chữ trắng tên Hoàng Đức Lương, chồng em xúc động lắm”.

Anh Đặng Văn Sáng cùng vợ là Hoàng Thị Mến - ở thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu - phấn khởi: “Khi gia đình mình dọn vào thì nhà đã có sẵn bàn, ghế, giường, tủ, bếp gas. 35 nhà ở đây đều không cần mua sắm thêm gì nhiều. Ở đây an toàn, kiên cố, lại không xa đồi quế của gia đình. Bà con cũng rất an tâm vì các em nhỏ được học ngay tại điểm trường trong thôn”.

 Ở cùng thôn, ông bà Đặng Văn Long - Lý Thị Đối sống trong ngôi nhà số 10. Nhà ông bà không bị lũ cuốn nhưng nằm trong diện có nguy cơ sạt lở cao nên vẫn được chuyển đến khu tái định cư. Trước đó, họ đã hiến đất làm khu tái định cư để giúp các hộ bị mất nhà có được chỗ ở mới an toàn, tiện nghi hơn. Bà Đối kể: “3 con, 2 cháu ngoại của mình đều rất thích ở trong nhà mới này bởi có nhà vệ sinh sạch sẽ, có ti vi, internet. Cuộc sống của gia đình mình tốt hơn hẳn so với trước đây”.

Được vào ở trong ngôi nhà mới khang trang, vợ chồng Lý Seo Khanh - Ma Thị Cồng (thôn Nậm Tông, xã Nậm Lúc) rất hài lòng. Trước đây, anh chị dành dụm mãi mới cất được căn nhà nhỏ, ở chưa được bao lâu thì bị đất đá lấp vùi. Khi biết chính quyền xã cùng các nhà hảo tâm xây dựng nhà cho bà con, anh chị mừng lắm, nhưng không nghĩ nhà mới lại rộng và đẹp đến thế. Đã vậy, khu tái định cư còn có nhà văn hóa thôn cho bà con sinh hoạt, có trường cho trẻ nhỏ đi học.

Sau mất mát, người dân các thôn xích lại gần nhau hơn, cùng giúp nhau gặt lúa, luôn bên nhau những khi tối lửa, tắt đèn. Khi được UBND xã Phúc Khánh tổ chức họp lấy ý kiến, 100% chủ hộ ở thôn Làng Nủ đã đồng thuận gìn giữ kiến trúc, phát triển cảnh quan, cam kết sẽ xây dựng nơi đây thành địa điểm du lịch, để Làng Nủ là làng hạnh phúc, là miền đất đáng sống.

Tại các khu tái định cư xóm Lũng Lỳ (xã Ca Thành), xóm Tổng Ngà (xã Thể Dục), xóm Lũng Súng (xã Yên Lạc) của huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng cuộc sống cũng đang dần trở lại bình thường. Những người còn ở lại cũng đã “gói ghém” những nỗi đau thương mất mát để bắt đầu một cuộc sống mới.

Trong ngôi nhà kiên cố, sạch sẽ, khang trang, mấy đứa cháu nội của bà Triệu Mùi Lai nô đùa, đứa lớn trông chừng đứa bé. Trong 3 đứa trẻ ấy, chỉ có 1 đứa chưa biết nói là còn cha mẹ. 2 đứa lớn hơn - 11 tuổi và 5 tuổi - đều có cả cha lẫn mẹ bị núi lở, vùi chết. Đang chia sẻ niềm vui sắp được về nhà mới bằng tiếng H'Mông, bà Lai bật khóc.

Ông Hoàng Tòn Sao, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Ca Thành, giải thích với chúng tôi: “Bà ấy bảo nhớ vợ chồng đứa con trai đầu. Đi ruộng, đi nương cũng nhớ vì mới mấy tháng trước, mẹ con làm gì cũng có nhau”. Ông cám cảnh: “Con trai thứ hai của bà Lai làm công nhân ở tỉnh Bắc Ninh, lấy vợ cũng là công nhân. Vợ chồng chuyển về quê vợ ở tỉnh Thanh Hóa làm ăn chưa được bao lâu thì nghe tin vợ chồng anh trai mất, để lại 2 con nhỏ, vợ chồng cậu ấy chuyển về đây sống để còn nuôi 2 cháu và động viên mẹ. Chúng tôi cũng thường xuyên thăm hỏi, động viên bà con vượt qua mất mát, hướng về tương lai”.

Ở các khu tái định cư khác, cán bộ địa phương và chính các nạn nhân bão Yagi luôn phải động viên nhau nén đau thương, xây dựng cuộc sống mới. Ngày xảy ra thảm họa, anh Lý Seo Thở - Trưởng thôn Nậm Tông - đang tham gia tìm kiếm, cứu nạn thì ngôi nhà của anh cũng sập, vợ và 2 con anh qua đời. Vượt qua nỗi đau, anh tiếp tục tìm kiếm những người mất tích và động viên bà con tái thiết đời sống và sản xuất. “Tôi rất vui khi thấy cuộc sống mới đang dần hiện lên. Bà con được sống tập trung, gần gũi nhau. Bà con cùng hứa với nhau sẽ cố gắng xây dựng cuộc sống mới tốt đẹp hơn để những người đã khuất được an lòng”.

Thỉnh thoảng, niềm vui trong ngôi nhà mới khang trang, đủ đầy vật dụng hiện đại vẫn đan xen nỗi buồn. Mới mấy tháng trước, chị Nguyễn Thị Sành vẫn còn cha mẹ ruột, con trai, con gái để sum vầy, kế bên là nhà ông bà ngoại. Lũ quét, núi lở khiến chị mất cả cha mẹ ruột lẫn con trai. Sống trong nhà mới, nỗi nhớ cha mẹ, con trai càng da diết. Vợ chồng chị động viên nhau: “Người đi thì cũng đi rồi. Mình ở lại phải sống tốt cả phần của người đã mất”.

Sức mạnh của sự đoàn kết

Từ những ngày đầu tiên khi thiên tai ập đến, hình ảnh những con người ròng rã cứu hộ, chia sẻ từng manh áo, gói lương thực, hay nắm tay nhau động viên giữa nỗi đau, mất mát đã cho thấy giá trị cốt lõi của cộng đồng. Chính sự đồng lòng ấy là nền tảng để khởi tạo một hành trình hồi sinh kỳ diệu.

Nhìn lại lịch sử, người Việt Nam đã nhiều lần đối mặt với thiên tai khắc nghiệt: Từ lũ lụt vùng đồng bằng sông Hồng, hạn hán khốc liệt ở miền trung, đến bão tố ở các tỉnh ven biển và sạt lở ở các tỉnh miền núi… Nhưng trong mọi hoàn cảnh, tình đoàn kết luôn là ánh sáng dẫn đường, giúp người Việt vượt qua những thời khắc khó khăn nhất.

Thế kỷ 20, cơn lũ lịch sử năm 1945 tại miền bắc không chỉ là thảm họa thiên nhiên mà còn “góp phần” đẩy hàng triệu người vào cảnh đói khát. Trong tang thương ấy, phong trào chia sẻ gạo, vận động cứu đói khắp cả nước đã ra đời. Những “hũ gạo cứu đói” không chỉ cứu sống biết bao gia đình mà còn khẳng định một chân lý: Lá lành đùm lá rách, lá rách ít đùm lá rách nhiều - người Việt, dù khó khăn đến đâu cũng không bao giờ bỏ mặc nhau.

Năm 1999, trận đại hồng thủy đã nhấn chìm 20 huyện, thị xã miền Trung; cuốn trôi hàng trăm ngôi làng và cướp đi sinh mạng của gần 600 người. Cả nước khi ấy hướng về miền Trung. Từng chuyến hàng cứu trợ, từng tấm áo, từng đồng tiền từ mọi miền đất nước đã được gửi đến. Những người dân miền trung, dù mất mát đến đâu cũng vẫn kiên cường gượng dậy, từng bước tái thiết cuộc sống với sự đồng hành của cả nước.

Hôm nay, những ngôi làng tái định cư ở Lào Cai, Yên Bái, Cao Bằng tiếp tục kể câu chuyện về tình đoàn kết và ý chí vươn lên của người Việt: Nhà cửa mới với thiết kế chống chịu thiên tai đã được dựng lên. Đường sá bị đất đá chôn vùi đã được khôi phục, nối lại giao thương và vận chuyển hàng hóa. Các đồi quế, ruộng đồng bị lũ phá hủy cũng đang được cải tạo để chuẩn bị cho mùa vụ mới.

Ngay sau khi xảy ra thảm họa, chính quyền địa phương đã phối hợp với các cơ quan trung ương triển khai nhiều biện pháp khẩn cấp; từ hỗ trợ nhu yếu phẩm, sơ tán người dân đến kêu gọi doanh nghiệp và nhà hảo tâm cùng tham gia tái thiết. Để rồi sự hỗ trợ đã chuyển từ giai đoạn cứu trợ sang chung tay, góp sức phục hồi, với mục tiêu dài hạn là các làng bản có thể đứng vững và phát triển; người dân có thể yên tâm gắn bó với nơi chôn nhau cắt rốn.

Nhiều doanh nghiệp lớn đã tham gia cung cấp tài chính và kỹ thuật để xây dựng lại cơ sở hạ tầng. Những nà ở an toàn, trường học kiên cố đã mang lại sự ổn định, vững vàng cho người dân. Bên cạnh đó, các nhà hảo tâm đã đóng góp không chỉ tiền bạc, đồ dùng sinh hoạt, công cụ sản xuất mà còn cả tình cảm khi trực tiếp đến thăm hỏi, hỗ trợ từng gia đình bị ảnh hưởng - thậm chí là cùng bà con sắp xếp, thu vén cho nơi ở mới.

Có lẽ, điều đáng trân trọng nhất là tinh thần tự lực tự cường của bà con vùng lũ lụt, sạt lở. Họ không chỉ nhận sự giúp đỡ mà còn chủ động khôi phục làng bản, quê hương mình. Những ngày sau bão, người dân tập trung sửa lại đường, khôi phục đồng ruộng, giúp nhau ổn định đời sống và dìu nhau vượt qua những mất mát, đau thương. Những căn nhà mới, những vườn rau xanh, những đứa trẻ ríu rít đến trường là minh chứng - rằng mất mát có thể khiến chúng ta ngã quỵ, nhưng chính sự chung sức, chung lòng sẽ giúp chúng ta đứng dậy mạnh mẽ hơn.

Tình đoàn kết không chỉ là bài học từ lịch sử mà còn là kim chỉ nam cho tương lai. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang gia tăng, thiên tai trở nên khó lường và khốc liệt hơn; đòi hỏi chúng ta không chỉ xây dựng cơ sở hạ tầng vững chắc, mà còn phải củng cố tinh thần cộng đồng, nơi mỗi người đều cảm nhận được trách nhiệm và sự sẻ chia.

Những ngôi làng từng tang thương vì sạt lở, lũ dữ đang từng ngày hồi sinh, bắt đầu một cuộc sống mới. Hoa đã nở quanh nhà, nụ cười đã làm dịu lại những gương mặt khổ đau. Hơn bao giờ hết, tinh thần “Mùa lạc” của cố nhà văn Nguyễn Khải như đang hiện hữu trong mọi gia đình: “Sự sống nảy sinh từ cái chết, hạnh phúc hiện hình từ trong những hy sinh, gian khổ, ở đời này không có con đường cùng, chỉ có những ranh giới, điều cốt yếu là phải có sức mạnh để bước qua những ranh giới ấy”.

Câu chuyện của những ngôi làng tái định cư ở các tỉnh miền núi phía bắc hôm nay không chỉ là bài học về khắc phục hậu quả thiên tai, mà còn là lời nhắc nhở: Khi tình đoàn kết được thắp sáng, bất kỳ thử thách nào cũng có thể vượt qua. Từ những đau thương, người Việt Nam đã viết nên những trang sử của sự hồi sinh, khẳng định một điều bất biến: Đoàn kết là sức mạnh.