Gia cảnh vô cùng khó khăn khi người chủ lực kinh tế chính trong nhà là mẹ chỉ mưu sinh bằng bán rau ở chợ, anh em Nguyễn Thành Huy cũng đã nhiều lần đối diện với việc bỏ học để kiếm kế sinh nhai nếu không được nhận đỡ đầu.

Chúng tôi đến nhà Huy (học sinh lớp 12, Trung tâm Giáo dục thường xuyên thành phố Móng Cái) vào lúc chạng vạng tối, 2 anh em Huy đang nấu cơm và tranh thủ học bài. Căn nhà thuê trong ngõ Hồng Phong, phường Ninh Dương, thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh chỉ rộng chừng 20m², lụp xụp, ẩm thấp, chỉ vừa kê 1 giường, 1 phản và 1 bàn học. Huy khá rụt rè, ngượng ngùng khi tiếp xúc người lạ.

Mẹ của Thành Huy, chị Đỗ Thị Vân (41 tuổi) mưu sinh bằng nghề bán rau ở chợ chia sẻ, một mình gánh vác hai con nhỏ, tiền bán rau chỉ đủ rau cháo và thuê nhà nhưng rất bấp bênh. “Nhiều khi con tâm sự muốn có xe đạp đi học vì xa, mà tôi ứa nước mắt vì không mua nổi cho con”, chị Vân nghẹn ngào.  

May mắn từ đầu năm học lớp 10, Nguyễn Thành Huy được Chi đoàn Viện Kiểm sát nhân dân TP Móng Cái đã nhận đỡ đầu cho đến khi học xong trung học phổ thông.

Trong nhật ký của Chi đoàn thanh niên Viện Kiểm sát nhân dân TP Móng Cái, ngày 15/8/2022, Huy trở thành “con nuôi” của cán bộ của Viện với sự hỗ trợ hằng tháng 300.000 đồng để phục vụ việc học tập. 

Viện trưởng Nguyễn Đức Thành cử đồng chí Trương Thị Khánh Ly lên kế hoạch kèm cặp cho Huy học tập văn và tiếng Anh. Bí thư chi đoàn Phạm Văn Thành kèm cặp Huy học môn toán, đặc biệt là phần đại số và giải tích.

Nhận thấy căn nhà thuê còn thiếu thốn đủ thứ, cuối năm 2022, Viện cũng đã tặng gia đình em Huy 1 máy lọc nước, 1 bếp ga và 1 xe đạp với tổng trị giá hơn 12 triệu đồng để giúp cuộc sống gia đình em đỡ vất vả hơn, việc học tập cũng phần nào bớt khó khăn.

Những món quà vật chất và tinh thần quá lớn với Huy ở thời điểm hiện nay giúp cho chàng học sinh lớp 12 tiến bộ hơn, mạnh dạn, tự tin hơn.

“Nếu không có được sự hỗ trợ này, có lẽ Huy sẽ phải nghỉ học sớm để cho em gái đi học”, chị Vân tâm sự.

Theo Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân TP Móng Cái Nguyễn Đức Thành, việc hỗ trợ "con nuôi" là một hoạt động ý nghĩa, thiết thực, góp phần động viên, cỗ vũ tinh thần và hỗ trợ một phần khó khăn để các con tiếp tục nỗ lực rèn luyện và cố gắng học tập trong năm học cuối cấp. Đồng thời, thể hiện tinh thần quan tâm, dành mọi điều tốt đẹp đến trẻ em của Viện Kiểm sát nhân dân TP Móng Cái.

“Hơn 2 năm qua, chúng tôi thường xuyên thăm hỏi, kèm cặp, hướng dẫn học tập và tư vấn, định hướng nghề nghiệp, hỗ trợ khóa học nghề sau khi tốt nghiệp THPT phù hợp với khả năng, sở thích của em Huy để em có công việc ổn định, giúp đỡ gia đình”, anh Nguyễn Đức Thành chia sẻ.

Ngoài Nguyễn Thành Huy, Viện Kiểm sát nhân dân TP còn nhận đỡ đầu cho em Vũ Xuân Thịnh (sinh năm 2005, trú tại khu 3, phường Hải Hòa, TP Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh) là học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại khu 3, phường Hải Hòa, thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.

Gia đình em Thịnh thuộc diện hộ cận nghèo, bố mất sớm, mẹ khuyết tật, hiện đang làm nghề nhặt ve chai, thu nhập không ổn định, không có nhà ở ổn định, phải đi ở nhờ.

Với tinh thần tương thân, tương ái, lá lành đùm lá rách và tích cực hưởng ứng phong trào “Xây dựng nông thôn mới”, thời gian qua, ngoài hỗ trợ về một khoản nhỏ vật chất hằng tháng, Viện Kiểm sát nhân dân thành phố Móng Cái đã phối hợp với các mạnh thường quân trên địa bàn thành phố đến thăm hỏi, động viên và trao tặng cho gia đình em Thịnh các suất quà gồm 1 máy lọc nước, 1 suất học bổng là khóa học tiếng trung tại Trung tâm Viễn Dương, tiền mặt…

“Thịnh có nguyện vọng học tiếng Trung để thuận lợi cho xin việc sau này, chúng tôi cũng đã trao suất học bổng tiếng Trung trị giá hơn 10 triệu đồng để em theo đuổi ước mơ”, Viện trưởng Thành cho hay.

Trong ngôi nhà nhỏ ở thôn Sơn Hải, xã Nam Sơn, huyện Ba Chẽ, Lê Yến Nhi - học sinh Trường phổ thông dân tộc nội trú Nam Sơn, có hoàn cảnh vô cùng đáng thương. Ngôi nhà nhỏ ọp ẹp, tạm bợ, nắng xiên qua cả mái vào giữa căn phòng, mẹ Yến Nhi mắc khuyết tật từ bé, sinh liền 3 người con, chồng bỏ đi. Cuộc sống khó khăn khiến cô bé dân tộc Dao học lớp 8 chỉ bé như học sinh lớp 5.

Hai năm trước, Yến Nhi được cán bộ kiểm sát Phòng 1, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Ninh nhận đỡ đầu. Viện Phó Viện Kiểm sát nhân tỉnh Nguyễn Mai Thúy tâm sự, mỗi lần đến thăm các cháu ở trường dân tộc nội trú thấy rất thương cảm.

“Các cháu người đen nhẻm, gầy quắt queo, chi phí mỗi tháng chưa đến 500 nghìn đồng cả ăn uống, sinh hoạt không thể đủ. Vì thế, chúng tôi đã lựa chọn đỡ đầu cho các cháu có hoàn cảnh, mồ côi bố mẹ ở với người thân, bố mẹ khuyết tật, hoàn cảnh neo đơn. Có những gia đình nghèo khó, sau khi giúp đỡ, cuộc sống của họ đã đổi khác và luôn gắn kết với chúng tôi như là thành viên của gia đình mình”.

Hướng tới hỗ trợ một cách bền vững, không chỉ bằng một khoản tiền cố định hằng tháng, với gia đình Lê Yến Nhi, các cán bộ Phòng 1, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Ninh cũng đã vận động được thêm các nguồn tài trợ để hỗ trợ gia đình Nhi lợp tôn, sơn lại khang trang, mua ga gối chăn đệm cho cô bé.

Mới đây, các cô chú cũng quyên góp mua cho Nhi xe đạp để cô bé có phương tiện về nhà vào cuối tuần.

Cũng có thời gian Nhi bị tâm lý mặc cảm do bị bạn bè trêu khi được nhận đỡ đầu. Nhưng sau đó, các cô chú đã xuống tận nơi, động viên Nhi để cháu yên tâm học tập. Nhờ đó, cô bé đã ổn định tâm lý và có kết quả học vượt bậc.

“Nhìn cô bé vui tươi trở lại, cuối tuần vui vẻ trong căn nhà nhỏ với mẹ và các em, chúng tôi cũng thấy ấm lòng. Cô bé cũng có nhiều ước mơ, học giỏi, chúng tôi sẽ hỗ trợ để Nhi có được một tương lai tốt đẹp, có nghề nghiệp để nuôi sống bản thân, giúp đỡ mẹ nuôi các em và giúp đỡ con em ngay chính bản làng mình”, Phó Viện trưởng Nguyễn Mai Thúy tâm sự.

Ngoài cháu Triệu Hồng Vân, Viện cũng đỡ đầu cho cháu Lý Thị Huyền Linh (thôn Tân Ốc 1, xã Đồng Sơn, TP Hạ Long, học sinh lớp 8). Linh sinh ra trong gia đình khó khăn, đông anh chị em nên bố mẹ đã cho cháu Linh cho gia đình khác nuôi dưỡng từ nhỏ.

“Việc đỡ đầu học tập và định hướng nghề nghiệp cho 2 cháu Linh và Vân được thực hiện thường xuyên, liên tục, thực chất, đa dạng dưới nhiều hình thức, như: vào ngày Tết cổ truyền dân tộc, dịp lễ 30/4, 1/5 và khai giảng năm học mới, Viện Kiểm sát nhân dân TP Hạ Long đã tổ chức các buổi thăm hỏi, động viên các cháu cả về tinh thần và vật chất, mua sắm quần áo, đồ dùng cá nhân trao; tặng quà nhân dịp Tết cổ truyền dân tộc cho gia đình các cháu với tổng trị giá 14 triệu đồng”, chị Đoan cho hay.

Sau thời gian khai giảng năm học mới 2022, Vân và Linh tâm sự với chị Đoan về ước muốn học tiếng Anh, để sau này trở thành cô giáo dạy tiếng Anh cho chính người dân ở vùng sâu, vùng xa, cho người dân tộc Dao mình. Vì thế, công đoàn cơ quan cũng đã tổ chức phát động quyên góp toàn thể cán bộ, công chức, người lao động trong đơn vị cơ quan để trao tặng các cháu 2 suất học bổng Khóa đào tạo tiếng Anh online tại Trung tâm Anh ngữ ILa Hạ Long với tổng giá trị 15 triệu đồng vào ngày 12/10/2022.

“Hai con nuôi của chúng tôi bày tỏ quyết tâm cố gắng học tập cũng như mong ước sau này được trở thành những cô giáo dạy tiếng Anh, được cống hiến cho chính ngôi trường nơi mình đã học tập và trưởng thành, đó là điều rất trân quý và chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ các cháu để các cháu trưởng thành tại quê hương, cống hiến cho quê hương mình”, chị Đoan xúc động nói.

Xuất phát từ ý tưởng có rất nhiều công nhân vùng mỏ là người dân miền ngược xuống, trong khi đó, con em của mảnh đất Quảng Ninh lại không có nghề nghiệp, đặc biệt là con em dân tộc thiểu số chỉ biết sống vào nghề trồng keo, thu nhập rất thấp, vì thế, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Ninh Lương Phúc Sơn đã nghĩ tới ý tưởng nhận nuôi các cháu đang học phổ thông, đặc biệt là con em dân tộc, ở vùng sâu, vùng xa cho tới khi hết phổ thông, định hướng học nghề để các em có thể thoát nghèo bền vững. Viện cam kết khi các em ra trường sẽ tạo dựng được nghề nghiệp để có thể nuôi gia đình.

Đây là một hướng đi hỗ trợ xây dựng nông thôn mới một cách lâu dài, bền vững. Ngay sau khi Viện trưởng trăn trở, tìm tòi ra một hướng đi lâu dài, tập thể lãnh đạo viện đồng tình ủng hộ nhất trí và triển khai đến các cán bộ chủ chốt, đến toàn thể cán bộ viên chức 2 cấp.

Với phương châm hành động “gắn kết, thực chất, chiều sâu và lâu dài”, ngành kiểm sát tỉnh đổi mới cách tham gia, nhận đỡ đầu các hộ gia đình, học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Viện làm việc với một số phòng, ban, UBND một số xã của huyện miền núi để rà soát, lựa chọn các học sinh THCS, THPT có hoàn cảnh khó khăn để nhận giúp đỡ, đỡ đầu trong học tập, định hướng nghề nghiệp.

Điểm đặc biệt của mô hình là thời hạn hỗ trợ được thực hiện cho đến khi các em đủ 18 tuổi và ổn định nghề nghiệp. Để việc đỡ đầu, giúp đỡ thực chất, hiệu quả, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh ban hành quyết định phân công cụ thể cho các đơn vị, cá nhân, triển khai thực hiện các hoạt động giúp đỡ.

“Khi phát động Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, hỗ trợ người dân bản địa học nghề, trở về quê hương để cống hiến, cán bộ trong viện hưởng ứng nhiệt tình. Người đóng góp bằng sức, đi trực tiếp hỗ trợ các cháu, người đóng góp ngày lương, người nào có mối quan hệ có thể vận động mạnh thường quân viện trợ”, Phó Viện trưởng Nguyễn Mai Thúy cho hay.

Theo bà Nguyễn Mai Thúy, việc lựa chọn các em để đỡ đầu được khảo sát kỹ lưỡng và nhận được sự đồng lòng của toàn bộ cán bộ trong ngành: “Việc đỡ đầu các bé phải thực hiện lâu dài cho tới khi trưởng thành và định hướng nghề nghiệp cho các cháu nên chúng tôi rất quan tâm đến chất lượng hỗ trợ các cháu, không thể làm đại trà”.

Việc làm hay trong hỗ trợ xây dựng nông thôn mới một cách bền vững của ngành kiểm sát tỉnh Quảng Ninh đã được lãnh đạo địa phương, nhà trường và gia đình đánh giá rất cao và mong muốn lan tỏa hơn nữa.

Không chỉ đồng hành cùng các em trên con đường học tập, các đơn vị, cá nhân được phân công đỡ đầu thường xuyên quan tâm, nắm bắt tình hình, động viên, giúp đỡ gia đình và học sinh được đỡ đầu, gắn trách nhiệm cụ thể để triển khai hoạt động giúp đỡ.

Mỗi địa phương có cách làm khác nhau, nhưng đều tập trung vào hỗ trợ về cơ sở vật chất và tinh thần như vốn mua sắm giống, giới thiệu việc làm, thường xuyên theo dõi, động viên, giúp đỡ các em về học tập, định hướng nghề nghiệp... cho tới khi các có công việc, nghề nghiệp ổn định.

Đến nay, Viện Kiểm sát nhân dân 2 cấp tỉnh Quảng Ninh đã nhận đỡ đầu cho 23 học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại Ba Chẽ, Bình Liêu, Đông Triều, Uông Bí, Hoành Bồ, Móng Cái.. Trong đó, em lớn tuổi nhất hiện đang học lớp 12, bé nhỏ tuổi nhất hiện mới học mầm non.

Nhờ cách làm hay này, năm 2023 vừa qua, Chi đoàn Thanh niên Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã cùng đồng hành với Viện kiểm sát tỉnh Quảng Ninh nhận đỡ đầu cho một bé và một mạnh thường quân tại Hà Nội cũng hỗ trợ một em, nâng tổng số lên 25 cháu được nhận đỡ đầu.

Đến nay, Viện Kiểm sát nhân dân 2 cấp tỉnh Quảng Ninh đã nhận đỡ đầu cho 25 cháu, trong đó, cháu lớn nhất hiện đang học lớp 12, cháu bé nhất đang học mầm non. Hầu hết các cháu đều là người dân tộc thiểu số, có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, mồ côi cha hoặc mẹ ở vùng sâu, vùng xa.

Cùng với đó, đơn vị tiếp tục tham gia thực hiện tốt nhiệm vụ giúp đỡ xây dựng nông thôn mới đối với một số huyện, xã trên các địa bàn vùng núi, khó khăn về kinh tế-xã hội. Điển hình như trao tặng kinh phí 100 triệu đồng xây dựng 10 giếng khoan nước sạch cho các hộ dân tại thôn Lang Cang, xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ. Đây là một trong những địa phương đang trong quá trình về đích xây dựng nông thôn mới.

Với những cán bộ kiểm sát, khi nhận đỡ đầu các em nhỏ, chỉ mong các em có được kiến thức, nghề nghiệp ổn định, quay trở về địa phương cống hiến xây dựng tại quê hương mình một cách bền vững và tự nuôi sống bản thân thật tốt. Còn rất nhiều hoàn cảnh khó khăn, cần có sự chung tay của xã hội để giúp các em học tập, lập nghiệp trên chính quê hương mình.

“Con gái nuôi” của Phòng 1 - cháu Trình Thị Lan (sinh năm 2009) nhà ở xã Đồn, Ba Chẽ có hoàn cảnh đáng thương - là trường hợp mà Phó Viện trưởng Nguyễn Mai Thúy và cán bộ Phòng 1 vẫn đau đáu. Ngôi nhà dựng tạm, giá trị nhất là vài ghế nhựa cũ, không có đồ sinh hoạt tối thiểu, mẹ không còn, bố bị khuyết tật về trí tuệ, Lan phải tự vực dậy.

“Nhìn cháu chúng tôi rất thương cảm và đang cố gắng hỗ trợ xây dựng nhà cho gia đình cháu. Chúng tôi đang vận động cán bộ và mạnh thường quân để sớm cho Lan có được một mái nhà không dột nát”, chị Thúy tâm sự.