Nguyên Bình là huyện khó khăn bậc nhất của tỉnh Cao Bằng. Ở đó có những cảnh sắc hùng vĩ nhưng đầy khắc nghiệt. Ở đó, đất mẹ đã nuôi dưỡng những người con kiên cường đối diện với thiên nhiên dữ dội. Đó cũng là nơi Hoàng Tòn Sao đã dành cả tâm huyết của tuổi thanh xuân để thay đổi cuộc sống của cộng đồng mình.
24 TUỔI LÀM CHỦ TỊCH ỦY BAN NHÂN DÂN XÃ

Hoàng Tòn Sao (sinh năm 1985) sinh ra trong một gia đình người Dao đỏ, tại một ngôi làng nhỏ của xã Bình Lãng, huyện Thông Nông, tỉnh Cao Bằng. Năm 7 tuổi, Tòn Sao theo cha mẹ chuyển đến sinh sống ở xã Hoa Thám, huyện Nguyên Bình. Cha mẹ Sao, cũng như bao người dân trong vùng, chỉ biết làm nương rẫy, sống dựa vào những gì núi rừng ban tặng.
Khi còn nhỏ, Sao đã phải đi bộ hàng chục cây số qua đồi núi cheo leo để đến lớp học. Trong tâm hồn cậu bé ngày ấy, chính hình ảnh người thân, xóm giềng quanh năm lam lũ trên nương, đối mặt với đói nghèo và thiên tai - đã thắp lên trong cậu một khát vọng: thay đổi cuộc sống nơi đây.
Nhưng con đường mà Sao đi không hề dễ dàng. Trong cộng đồng người Dao, quan niệm truyền thống ăn sâu vào từng góc đời sống. Cha mẹ Sao từng muốn anh lập gia đình từ khi mới 13, 14 tuổi, như bao thế hệ trước. Nhưng Sao kiên quyết từ chối. Cậu tin rằng chỉ có học hành mới giúp mình và gia đình thoát khỏi vòng luẩn quẩn của đói nghèo.
Ngày bé, Sao học nội trú xa nhà. Cha mẹ anh không biết chữ, từng phản đối gay gắt khi thấy con mình quá chú tâm vào chuyện học mà chậm lo “việc lớn”. Nhưng mỗi lần trở về làng, anh lại khéo léo thuyết phục họ bằng chính những việc làm cụ thể, như giúp người dân trong bản hoàn thành thủ tục giấy tờ, tìm hiểu và giải thích cho bà con các chính sách hỗ trợ. Dần dần, mọi người bắt đầu nhìn Sao bằng con mắt khác: Không chỉ là một thanh niên “cứng đầu”, mà là người mang lại những điều tốt đẹp.
Tòn Sao kiên trì học hết Trung học phổ thông rồi trở thành cán bộ xã Hoa Thám. Anh Sao đã chứng minh được năng lực bằng chính những hành động thiết thực.
Chủ tịch Hoàng Tòn Sao (áo đen) chỉ về nơi sạt lở tại xóm Lũng Lỳ, xã Ca Thành.
Chủ tịch Hoàng Tòn Sao (áo đen) chỉ về nơi sạt lở tại xóm Lũng Lỳ, xã Ca Thành.

Tòn Sao kiên trì học hết Trung học phổ thông rồi trở thành cán bộ xã Hoa Thám. Anh Sao đã chứng minh được năng lực bằng chính những hành động thiết thực. Anh kể: “Những năm đầu làm việc, bà con không tin tưởng tôi, bảo rằng cái đầu vắt ra sữa thì làm được gì. Bà con còn bảo “Người Dao đỏ sao làm được việc của người Dao Tiền”? Nhưng tôi nghĩ, mình là người lãnh đạo, không chỉ nói mà phải làm để bà con thấy”.
Và anh đã làm. Từ việc giải quyết chế độ cho người cao tuổi chỉ trong một tháng - điều mà nhiều thế hệ lãnh đạo trước đó chưa từng làm được - đến việc hoàn thiện các dự án xây dựng nhà văn hóa, trường học, và đường giao thông, anh đều đặt tất cả tâm huyết vào đó.
Khi đối mặt với những hộ dân không đồng ý nhường đất để làm đường, anh không ngần ngại đến tận nhà, thuyết phục từng người. Có khi họp đến gần nửa đêm, anh vẫn kiên trì phân tích, chia sẻ, để cuối cùng bà con đồng ý với dự án vì nhận thấy cái tâm vì cộng đồng của anh.
Đó cũng là lý do bà con xã Hoa Thám tin tưởng bầu anh làm Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, khi anh mới 21 tuổi. 3 năm sau, bà con tiếp tục tín nhiệm, bầu anh làm Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Hoa Thám.
HÀNH TRÌNH KHÔNG HỒI KẾT

Miệt mài với bà con xã Hoa Thám gần 20 năm, năm 2021, anh Sao chuyển công tác đến xã Ca Thành-xã khó khăn nhất của huyện khó khăn. Vừa quen với đất và người ở địa phương mới thì anh Sao cùng bà con xã Ca Thành phải đối mặt với thảm họa - bão Yagi đã để lại những vết thương sâu hoắm cho vùng đất này: 128 hộ dân phải di dời, hàng chục ngôi nhà bị cuốn trôi, nhiều gia đình mất người thân.
Khi nghe tin về vụ sạt lở, Hoàng Tòn Sao không giấu được sự bàng hoàng. Anh bật khóc. Anh nhớ lại khoảnh khắc nhận được cuộc gọi - lúc 6 giờ sáng: “Nghe trưởng xóm báo, tôi sững sờ không biết phải làm gì. Mất một lúc lâu sau tôi mới trấn tĩnh lại được để báo cáo tình hình lên cấp trên”. Chật vật lắm mới vào được hiện trường, anh lại khóc cùng bà con, cùng chia sẻ những nỗi đau không thể nguôi ngoai.
Suốt những ngày sau đó, anh gần như không ngủ, dẫn đầu các đoàn công tác đi kiểm tra địa bàn, vận động người dân nhường đất tái định cư. Anh nói với bà con: “Mất mát là điều không ai mong muốn, nhưng chúng ta phải đứng dậy, vì những người ở lại, vì cả tương lai của con cháu chúng ta”.
Để thuyết phục người dân nhường đất, anh không chỉ vận động bằng lý lẽ mà còn bằng chính sự chân thành. Anh kể: “Có người nói thẳng là không bán đất, không nhường đâu. Tôi đành ngồi bên họ cả ngày, phân tích cái lợi cho bà con mất nhà, cái tình giữa người với người - nếu được họ nhường đất. Dần dần, họ cũng hiểu và đồng ý”.
Là một người lãnh đạo, Sao hiểu rõ rằng muốn thay đổi cuộc sống, trước tiên phải thay đổi tư duy. Ở vùng núi, hủ tục tảo hôn là vấn nạn. Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Hoàng Tòn Sao không chỉ vận động chính quyền mà còn kiên trì đến từng nhà để trò chuyện, giải thích.
Thậm chí, anh từng bị nói là phá làng, phá bản vì chống lại phong tục xưa. Nhưng anh không bỏ cuộc. Anh bảo với họ: Nếu không để con cái học hành, đời chúng sẽ khổ như đời ông bà, cha mẹ chúng.
Không chỉ vậy, Chủ tịch Sao còn khuyến khích bà con thay đổi cách làm ăn. Ngày công tác ở xã Hoa Thám, anh đã vận động người dân trồng quế - loại cây mang lại giá trị kinh tế cao nhưng chưa được chú trọng.
“Muốn bà con tin, mình phải làm trước”, anh nói.
Anh bắt đầu trồng thử quế trên chính đất nhà mình. Kết quả vượt mong đợi đã khiến cả bản thay đổi suy nghĩ. Đến nay, hơn 1.000ha đất ở Hoa Thám đã phủ xanh cây quế, mang lại thu nhập ổn định cho hàng trăm hộ gia đình.
Không gian sống ở Hoa Thám ngày càng đổi thay. Những con đường đất đỏ trước kia giờ được thay bằng những lối bê tông, giúp trẻ em đến trường dễ dàng hơn.
Ở Ca Thành, các lớp học tạm bợ được dựng lên ngay sau trận bão, bảo đảm không em nhỏ nào bị gián đoạn việc học. Khu tái định cư cho các hộ mất nhà cửa cũng đã khánh thành. Dẫu vậy, những khó khăn vẫn còn đó. Trong các cuộc họp dân, bà con thường hỏi: “Đồng chí Sao ơi, đất chỗ nào là an toàn nhất?” Và anh luôn phải thú thật: “Tôi không dám khẳng định, vì cả xã đều là đất đồi núi, chỗ nào cũng tiềm ẩn nguy cơ sạt lở”.
Dẫu những thử thách vẫn còn chồng chất, Hoàng Tòn Sao không hề nản lòng. Anh luôn động viên, nhắc nhở bà con: “Cái gì đã qua thì cứ để nó qua. Chúng ta phải sống, phải làm ăn, phải nhìn về phía trước”.
Với Hoàng Tòn Sao, làm lãnh đạo không chỉ là ban hành quyết định mà còn là sống giữa lòng nhân dân, nghe họ nói, hiểu họ nghĩ, và làm mọi điều để mang lại cho họ một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Hơn 20 năm cống hiến, từ một cán bộ trẻ bị nghi ngờ năng lực đến một người lãnh đạo được yêu mến, hành trình của “anh chủ tịch” Hoàng Tòn Sao là câu chuyện của lòng quyết tâm, sự kiên trì và tinh thần không bao giờ bỏ cuộc. Anh nói: “Tôi không nghĩ mình làm được nhiều đến vậy. Nhưng chỉ cần nhìn thấy bà con bớt khổ, tôi hiểu rằng mọi nỗ lực đều được đáp đền”.
Mới cùng công tác trong thời gian không dài, nhưng Bí thư Đảng ủy xã Ca Thành Trương Kim Sơn luôn khâm phục Chủ tịch UBND xã Hoàng Tòn Sao: “Một trong những đức tính đáng quý của đồng chí Hoàng Tòn Sao là sự năng nổ, nhiệt tình trong công việc. Đợt sạt lở năm 2024, cùng đồng chí Sao trực tiếp chỉ đạo bà con xóm Lũng Lỳ khắc phục hậu quả sau bão lũ, tôi mới thấy hết được sự gần dân và sát dân của chủ tịch Hoàng Tòn Sao”.

Ông Sơn chia sẻ: “Trong công tác khắc phục hậu quả sau bão khó khăn lớn nhất đó là tìm được đất xây dựng khu tái định cư mới cho bà con. Có những gia đình nhất định không chịu nhường đất để xây khu tái định cư vì bản thân gia đình họ cũng bị thiệt hại và mất một phần đất do bão lũ gây ra. Những trường hợp đó không thể dùng biện pháp mạnh đồng chí Sao đã đến từng nhà, gặp từng người để động viên, phân tích giảng giải và khơi gợi tinh thần tương thân tương ái trong làng trong xã để vận động người dân chia sẻ đất. Nhiều người vì nể nên mới sẵn sàng nhường đất. Nhờ vậy mà những ngôi nhà tái định cư ở xóm Lũng Lỳ nhanh chóng được xây dựng để bà con kịp chuyển về sinh sống trước Tết Nguyên đán”.
“Đồng chí Sao cũng là một trong những cán bộ không chỉ giỏi về chuyên môn mà còn giỏi cả về công nghệ. Do điều kiện địa lý nên Ca Thành không nhiều cán bộ thông thạo về tin học đồng chí Tòn Sao cầm tay chỉ việc cho từng cán bộ cấp dưới. Thậm chí có những công văn, giấy tờ cần gấp cán bộ cấp dưới không xử lý được anh ấy cũng không nề hà làm giúp. Có lẽ vì thế nên anh em trong cơ quan không chỉ cảm mến mà còn rất nể phục chủ tịch xã”, Bí thư Đảng bộ xã Ca Thành chia sẻ thêm.
Những vườn trúc nay đã cao lớn xanh tốt có sự đóng góp tích cực của Chủ tịch xã Hoàng Tòn Sao.
Những vườn trúc nay đã cao lớn xanh tốt có sự đóng góp tích cực của Chủ tịch xã Hoàng Tòn Sao.
Đánh giá về Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Ca Thành Hoàng Tòn Sao, ông Mã Văn Vịnh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Nguyên Bình nói: “Đồng chí Hoàng Tòn Sao không chỉ là một cán bộ trẻ nhiệt huyết của địa phương mà còn là một trong những cán bộ có trình độ, năng lực tốt. Dù chuyển công tác từ xã Hoa Thám - nơi có điều kiện kinh tế tốt hơn đến Ca Thành - một trong những vùng khó khăn nhất của huyện nhưng đồng chí Sao không ngại khó, ngại khổ, sẵn sàng nhận nhiệm vụ”.
“Công tác ở địa phương khác đồng chí Sao gặp nhiều khó khăn như sự khác biệt về điều kiện tự nhiên, ngôn ngữ, địa bàn… nhưng đồng chí Sao đã khắc phục được khoảng cách đó để cùng ăn, cùng ở cùng làm với nhân dân và nhanh chóng nhận được sự tin yêu, tín nhiệm của bà con xã Ca Thành. Đây cũng là một trong những cán bộ nguồn của địa phương đang đào tạo và bồi dưỡng để phát triển cao hơn trong thời gian tới”, ông Vịnh chia sẻ.
Ngày xuất bản: 2/2/2025
Thực hiện: Hồng Vân - Thanh Trà
Trình bày: Diệc Dương