Xứng đáng với vai trò xét chọn

Nhìn lại công tác phong tặng giải thưởng văn học nghệ thuật những năm qua, có thể thấy, bên cạnh ý nghĩa tích cực, thể hiện sự ghi nhận động viên, khích lệ của đất nước, xã hội và nhân dân đối với những đóng góp to lớn của các văn nghệ sĩ xuất sắc trên mặt trận văn hóa, văn nghệ vẫn tồn tại và phát sinh những vấn đề mới về cách thức xét chọn.
0:00 / 0:00
0:00

Đó cũng là những đòi hỏi tất yếu của thực tiễn nhằm làm tốt hơn nữa việc tôn vinh tài năng, tâm huyết và đóng góp của văn nghệ sĩ. Và như vậy, việc điều chỉnh, hoàn thiện các quy định xét tặng vẫn tiếp tục cần được thực hiện thường xuyên, trên cơ sở thực tế, từ những kiến nghị, nguyện vọng của giới nghề, các nhà quản lý và quan trọng nữa là cả công chúng.

Một trong những điều đáng lưu ý hiện nay là công tác xét chọn từ cấp cơ sở. Ở đây là các cơ quan, đơn vị nơi các tác giả, đồng tác giả được đề cử đang hoặc đã từng công tác; hoặc các hội văn học, nghệ thuật địa phương hay hội chuyên ngành mà các tác giả, đồng tác giả đó là hội viên, tham gia sinh hoạt. Có một vấn đề tồn tại là mỗi dịp triển khai làm hồ sơ, số lượng đề cử từ cấp cơ sở lên là khá đông đảo, và qua quá trình xét chọn ở các hội đồng cấp trên, các hồ sơ “rơi rụng” khá nhiều. Dường như có một sự dễ dãi, “lỏng tay” nào đó trong sự xét chọn, đề cử từ cơ sở. Trong khi, ở ngay “vòng ngoài” này đã phải rất chặt chẽ. Để từ đó mới có cơ sở đề xuất lên ngành văn hóa, các ban, ngành chức năng một cách sâu sắc, như một sự tư vấn “đúng” và “trúng”, bảo đảm cho kết quả công nhận, tôn vinh được khoa học, chuẩn chỉnh ở mức cao nhất.

Muốn như vậy, luôn cần nêu cao định hướng của Đảng, Nhà nước trong việc xét chọn, tôn vinh, phải thật sáng suốt, công tâm, căn cứ từ chất lượng cao của tác phẩm công trình, sức sống của tác phẩm công trình, đã được khẳng định trong lòng công chúng, cùng với uy tín, phẩm chất của các tác giả. Đó là những tiêu chí rất quan trọng, tuy khó đong đếm thật cụ thể, nhưng hoàn toàn có thể dựa trên sự nghiên cứu, ghi nhận qua đánh giá của xã hội, giới nghề, bạn đọc, khán thính giả, nhân dân. Các giải thưởng của các hội nghề, bộ, ngành, địa phương… dành cho các tác phẩm trước đó, như các điều kiện cần thiết, thì cũng cần có sự đánh giá kỹ càng trong bối cảnh hiện tại về sức sống của tác phẩm sau khi giành giải. Bởi có thực tế là sau khi được vinh danh ở một số kỳ xét giải hay cuộc thi, thì có khi tác phẩm thiếu sức lan tỏa, thuyết phục đối với người trong nghề và trở nên chìm lắng trước xã hội.

Các cơ quan, đơn vị, hội nghề là những nhân tố quan trọng triển khai chính sách văn hóa, văn nghệ. Chính vì thế, càng phải ý thức về tầm quan trọng, vai trò, nâng cao trách nhiệm của các nhân tố này trong quá trình thực hiện chính sách tôn vinh tài năng văn học, nghệ thuật của đất nước.