Trong thời gian qua, tại địa bàn tỉnh Long An, lực lượng chức năng liên tiếp bắt giữ hàng chục tấn đường nhập lậu. Ngày 5/7, Đội Cảnh sát kinh tế Công an huyện Vĩnh Hưng (Long An) khi đang làm nhiệm vụ tuần tra đến địa phận xã Thái Bình Trung phát hiện tài xế Kim Văn Sơn (53 tuổi), ngụ ấp Giồng Trà Dên, xã Tân Thạnh, huyện Tân Châu, tỉnh An Giang và tài xế Lâm Quan (38 tuổi), ngụ ấp Bình Châu, xã Tuyên Bình, huyện Vĩnh Hưng đang điều khiển hai ô-tô tải, trên xe chở hàng trăm bao đường cát Thái Lan, không có hóa đơn, chứng từ liên quan. Qua làm việc, tài xế khai nhận chở thuê cho một người phụ nữ đã mua 427 bao đường cát Thái Lan có trọng lượng 21.350kg ở xã Thái Bình Trung, huyện Vĩnh Hưng đi tiêu thụ.
Trước đó, ngày 24/5, Đội Quản lý thị trường số 2 - Cục Quản lý thị trường Long An đã mật phục trên tuyến đường kênh T3, thuộc địa bàn xã Hưng Thạnh, huyện Tân Hưng, và ngăn chặn hai xe ô-tô tải vận chuyển đường cát do nước ngoài sản xuất. Qua kiểm đếm, hai ô-tô tải vận chuyển 150 bao đường cát (loại 50kg/bao), tương đương 7.500kg. Toàn bộ số đường cát này có nhãn bằng tiếng nước ngoài. Qua một số vụ việc có thể thấy, đường lậu chủ yếu tập trung ở những tỉnh có đường biên và khi vào Việt Nam, đường lậu được phối với đường trong nước hoặc đổi bao bì, nhãn mác nhằm biến thành đường nội địa.
Phương thức, thủ đoạn của các đối tượng buôn lậu đường là lợi dụng sơ hở của lực lượng chức năng khi tuần tra, kiểm soát, thuê một số cư dân địa phương mang, vác hàng hóa qua biên giới, sau đó nhanh chóng tập kết đưa lên xe ô-tô vận chuyển vào nội địa tiêu thụ. Quá trình vận chuyển, đối tượng thuê người canh đường, cảnh giới rất chặt chẽ. Người dân khu vực biên giới còn hạn chế về trình độ và nhận thức, đời sống khó khăn, cơ hội việc làm ít, thu nhập từ sản xuất nông nghiệp truyền thống không cao, từ đó dễ dàng bị lôi kéo, lợi dụng để tham gia, tiếp tay cho các đối tượng buôn lậu.
Tình trạng buôn lậu đường không chỉ vi phạm pháp luật, làm ảnh hưởng tới nguồn thu ngân sách của nhà nước mà còn khiến cho đường sản xuất trong nước khó tiêu thụ, lượng tồn kho, chi phí tài chính tăng đến mức doanh nghiệp phải bán dưới giá thành. Cho đến nay, vụ mía đã kết thúc nhưng rất nhiều nhà máy đang tồn kho, đường không thể bán được và còn đang thiếu nợ tiền mía nguyên liệu của nông dân.
Về nguồn gốc và quy mô đường nhập lậu, theo đánh giá của các cơ quan chức năng, bên cạnh những vụ buôn lậu số lượng lớn của các doanh nghiệp mà lực lượng chức năng đã phát hiện thì các đối tượng thường chia nhỏ khối lượng, đóng bao đường nhập lậu giả mạo là đường Việt Nam từ bên kia biên giới rồi sử dụng giấy tờ hợp pháp tuồn sâu vào thị trường trong nước; xóa hết các thông tin trên bao bì đựng đường để cơ quan chức năng không xác định được nguồn gốc xuất xứ.
Trước thực trạng này, lực lượng chức năng đang triển khai quyết liệt nhiều giải pháp để ngăn chặn kịp thời các hành vi buôn lậu đường. Theo Trung tá Nguyễn Văn Hội, Đồn trưởng Biên phòng Sông Trăng (huyện Tân Hưng, Long An) cho biết, UBND các cấp, bộ đội biên phòng, hải quan, công an, quản lý thị trường sẽ phối hợp, thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia; tập trung vào các biện pháp mang tính đặc thù như nghiệp vụ, kinh tế, khoa học-kỹ thuật…
Phát động phong trào quần chúng tham gia tố giác tội phạm, cam kết không bao che, tiếp tay cho các đối tượng vận chuyển đường, thuốc lá ngoại nhập lậu. Bên cạnh đó, tăng cường hợp tác quốc tế giữa Bộ đội Biên phòng Việt Nam với lực lượng bảo vệ biên giới các nước trong việc phòng, chống buôn lậu đường và thuốc lá qua biên giới.
Mới đây Văn phòng Chính phủ đã có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh, Trưởng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia về việc tăng cường công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại đối với mặt hàng đường cát.
Theo đó, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công an, Ban Chỉ đạo 389 các tỉnh, thành phố làm rõ những thông tin phản ánh của Hiệp hội Mía đường Việt Nam, đấu tranh triệt phá các đường dây buôn lậu, vận chuyển trái phép mặt hàng đường cát qua biên giới để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Đồng thời, Phó Thủ tướng yêu cầu tăng cường tuần tra, kiểm soát khu vực biên giới cửa khẩu, thị trường nội địa để kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại đối với mặt hàng này ■
Ngành mía đường Việt Nam bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu không khắc phục được hiện tượng gian lận thương mại đường nhập lậu. Niên vụ sản xuất 2021-2022, sản lượng đường mía của Việt Nam chỉ đạt 700.000 tấn, mức thấp nhất trong vòng 19 năm qua. Hiện chỉ còn 25/41 nhà máy đường hoạt động, 16 nhà máy đã phải đóng cửa. Trong 25 nhà máy còn hoạt động, 17 nhà máy bị thua lỗ (chiếm gần 70%).
Nguồn: Hiệp hội Mía đường Việt Nam
Việc nhập lậu đường cát qua biên giới là vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, tùy theo số lượng, giá trị của số đường cát được mua bán, tàng trữ và vận chuyển trái phép qua biên giới mà người vi phạm có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Về xử phạt hành chính thì căn cứ Nghị định 128/2020/NÐ-CP ngày 19/10/2020 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan; Nghị định số 98/2020/NÐ-CP ngày 26/8/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Về xử lý hình sự thì căn cứ các Ðiều 188, Ðiều 189 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) để xử lý theo quy định.
Luật sư NGUYỄN MINH KHÁNH
(Công ty Luật Khởi Minh, TP Đà Nẵng)
