Ca sĩ Nguyệt Ca:

“Dự án của chúng tôi giúp gỡ một nút thắt...”

Nguyệt Ca (ảnh nhỏ) - một ca sĩ quen thuộc trong cộng đồng yêu nhạc Trịnh cùng ba người bạn, cả ở trong và ngoài nước, mỗi người một nơi, trong mùa giãn cách vì dịch Covid-19. Họ cùng thực hiện hai dự án âm nhạc song ngữ: Dự án âm nhạc thiếu nhi song ngữ Việt - Anh và dự án Nhạc Trịnh Công Sơn song ngữ Việt - Anh.

Các thí sinh và huấn luyện viên trong đêm chung kết The Voice Kids 2017. Ảnh: PT
Các thí sinh và huấn luyện viên trong đêm chung kết The Voice Kids 2017. Ảnh: PT
“Dự án của chúng tôi giúp gỡ một nút thắt...” -0 

Tấm vé trở về tuổi thơ

- Dự án Nhạc thiếu nhi song ngữ (BSK) được bắt đầu như thế nào? 

- Tôi có người bạn là Vũ Chung, một nhân viên ngân hàng, nhưng có niềm đam mê dịch các bài hát tiếng Việt sang tiếng Anh. Chúng tôi chơi với nhau từ thời câu lạc bộ Những người yêu nhạc Trịnh từ năm 2002. Khi có con, Chung chuyển sang dịch nhạc thiếu nhi tặng con và có gửi tôi để xin góp ý dưới góc độ của một người dạy tiếng Anh và biết hát. Trong số đó có hai ca khúc Cho con và Cánh én tuổi thơ. 

Từ năm 2018 đến 2020, tôi đem hai ca khúc đã được chuyển ngữ này đi biểu diễn giao lưu ở một số trường học và hội thảo về giáo dục, được hưởng ứng nồng nhiệt. Cuối năm 2020, tôi thu âm ca khúc song ngữ đầu tiên - Cho con, để làm món quà tặng sinh nhật cho con trai của mình, không ngờ lại được bạn bè trên mạng rất yêu thích. Đặc biệt, ca khúc thứ hai Cánh én tuổi thơ ra mắt như một món quà Tết đã được rất nhiều người chuyền tay nhau, khiến tôi và Chung quyết định biến nó thành một dự án dài hơi và đặt tên là BSK. 

Từ ca khúc thứ ba Chỉ có một trên đời, dự án có thêm một thành viên là Hồng Đinh - một người mẹ, cô giáo dạy tiểu học ở Mỹ và là tác giả của hai cuốn sách được yêu thích “Học kiểu Mỹ tại nhà” và “Học STEM kiểu Mỹ tại nhà”. Phần chuyển ngữ do Vũ Chung và Hồng Đinh thực hiện.

Mới đây, Nguyễn Thoại Tú Chi - một bà mẹ trẻ 33 tuổi, đồng thời là một người làm công việc thiết kế tự do đang sinh sống ở TP Hồ Chí Minh xin gia nhập nhóm, đảm nhận toàn bộ phần đồ họa và video kể từ ca khúc thứ năm Tuổi đời mênh mông. 

Hiện, dự án đã ra mắt năm ca khúc gồm Cánh én tuổi thơ (nhạc sĩ Phạm Tuyên); Cho con (nhạc Phạm Trọng Cầu, thơ Tuấn Dũng); Chỉ có một trên đời, Trái đất này là của chúng mình (Trương Quang Lục); Tuổi đời mênh mông (Trịnh Công Sơn) và Đi học (nhạc Bùi Đình Thảo, thơ Hoàng Minh Chính) vừa phát hành vào ngày khai giảng, 5/9.

- Rõ ràng, di sản âm nhạc thiếu nhi Việt Nam rất phong phú; ngoài yếu tố bản phối đã cũ, theo chị, còn lý do nào để trẻ em hôm nay không tiếp cận được kho âm nhạc ấy?

- Tôi nghĩ, lý do lớn nhất là các phụ huynh hiện nay chưa hình thành thói quen bồi đắp tâm hồn cho con trẻ, đặc biệt là âm nhạc bằng các kênh nghe nhìn phù hợp. Đôi khi, cha mẹ cũng nghe nhạc không lành mạnh, rồi các cháu bắt chước theo. Trẻ em không phải không thích các ca khúc thiếu nhi hay nhưng các em không được định hướng, uốn nắn, giới thiệu. Chưa kể, việc giáo dục âm nhạc trong nhà trường cũng có nhiều vấn đề. Môn âm nhạc bị xem nhẹ, là môn phụ, thậm chí bị cắt tiết để nhường chỗ cho các môn học khác. Trên các phương tiện truyền thông đại chúng, tính giải trí cao hơn tính giáo dục, miễn sao càng nhiều view càng tốt. Các gameshow thiếu nhi lại nặng về cuộc đua thành tích. Trong khi đó, ở các cuộc thi âm nhạc, nặng về trưng trổ giọng hát, mang tính thi thố hơn là giới thiệu những bài hát hay. 

- Dự án dành cho thiếu nhi nhưng người thể hiện lại là Nguyệt Ca - một người lớn. Sao dự án không sử dụng chính tiếng hát của các em, có lẽ sẽ dễ tiếp cận lứa tuổi này hơn?

- Thật ra, dự án này muốn chinh phục cha mẹ trước. Cha mẹ nghe mà thích, sẽ giới thiệu cho các con nghe. Khi dự án ra mắt, chúng tôi nhận được nhiều phản hồi rằng, họ cảm giác “có một tấm vé trở về tuổi thơ”, “lâu lắm rồi không được nghe những bài hát như thế, với cách hát như thế”...

Bên cạnh phần lời tiếng Việt, dự án có thêm phần lời tiếng Anh do Vũ Chung và Đinh Thu Hồng chuyển ngữ, làm cho trẻ thời nay thích bài hát đó một cách dễ dàng hơn. Và từ đầu, chúng tôi cũng định hướng bản nào cũng đi kèm bản karaoke. Mục đích để lan tỏa các ca khúc, động viên các phụ huynh cho con tập hát, quay clip rồi gửi về để đăng tải trên các kênh truyền thông của dự án để khuấy động phong trào. 

Tiếng Việt đẹp quá

- Sau khi công bố ca khúc thứ năm (Tuổi đời mênh mông) của dự án thứ nhất, từ tháng 7, nhóm bắt đầu thực hiện thêm dự án thứ hai, phát triển song song với dự án trước đó, là Trịnh Công Sơn song ngữ Việt - Anh. Vì sao là nhạc sĩ Trịnh Công Sơn mà không phải là nhạc sĩ khác?

- Vũ Chung và tôi đều mê nhạc Trịnh từ rất lâu rồi. Ca từ Trịnh Công Sơn được xem là thử thách với những người thích ngôn ngữ. Hiểu lời nhạc viết bằng tiếng Việt đã không hề dễ, dịch từ tiếng Việt ra tiếng Anh để mọi người có thể hiểu được, càng khó hơn. Chúng tôi cảm thấy thích thú với thử thách ấy và muốn chinh phục nó. Chúng tôi cũng rất thích nhiều tác giả khác, như Thanh Tùng, Trần Tiến… song, để làm một dự án dài hơi, với nhiều tác giả thì hiện tại chưa làm được.

- Dự án âm nhạc thiếu nhi song ngữ dành cho các em nhỏ, còn dự án nhạc Trịnh Công Sơn, nhóm dự án hướng tới đối tượng nào?

- Bên cạnh fan nhạc Trịnh, chúng tôi muốn chinh phục các khán giả trẻ, từ 20 - 30 tuổi. Nhạc Trịnh là di sản văn hóa. Để ý dòng chảy âm nhạc, tôi thấy, trước đây 10 - 15 năm, ca sĩ nào hình như cũng phải ra ít nhất một đĩa nhạc Trịnh. Ngoài những cái tên quen thuộc trong dòng nhạc này, còn có những nghệ sĩ trẻ muốn thử sức mình. Họ xem việc làm mới nhạc Trịnh là cơ hội để thử thách bản thân. Mấy năm nay, càng ngày càng ít. Nếu có, cũng chỉ ra 1 - 2 single cho vui chứ ít người làm nghiêm chỉnh, có kế hoạch.

Ở dự án này, chúng tôi chọn một lối thể hiện trung tính, không già, cũng không quá trẻ, để có thể phổ rộng được đối tượng khán giả của mình.  

- Ngoài yếu tố giải trí, hai dự án đều có tính giáo dục (không chỉ giáo dục âm nhạc, còn giáo dục ngôn ngữ…)...

- Khi thực hiện dự án này, chúng tôi đề ra một nguyên tắc đó là luôn bám sát bản dịch. Khi hát lên, vẫn giữ được tinh thần đó là một tác phẩm nghệ thuật. Có những người chuyển ngữ nhưng lời không hát nổi. Với hai dự án này, nếu người nghe là người thích ngôn ngữ, sẽ học được cách chuyển ngữ, biết thêm được những cụm từ hay. Nếu có thời gian, chúng tôi sẽ ra các clip dạy hát, giải nghĩa cách dịch. Hiện, ra thêm một sản phẩm, Vũ Chung sẽ viết một bài trên fanpage dự án để giải thích về cách dịch, vì sao chọn từ này từ kia… 

- Là một trong những người thực hiện dự án này, khi nghe tiếng Việt vang lên qua một thứ ngôn ngữ khác, cảm giác của chị ra sao?

- Trước hết là tự hào. Tiếng Việt đẹp quá. Nhưng có lẽ, sẽ có những người có cảm xúc đặc biệt hơn, đó là những người sống xa quê lâu ngày. Khi dự án khởi phát, chúng tôi nhận được rất nhiều phản hồi của những phụ huynh có con đang sống ở nước ngoài. Họ đang băn khoăn làm sao dạy con kết nối với nguồn cội của mình, hiểu văn hóa Việt Nam, biết tiếng Việt. Thì dự án của chúng tôi đã gỡ cái nút thắt đó.

- Có không ít dự án âm nhạc dành cho thiếu nhi rất thú vị nhưng không đi được đường dài. Để tránh rơi vào cảnh “mang con bỏ chợ”, anh chị có kế hoạch gì? Dự án có xin được tài trợ không?

- Hiện, chúng tôi có nhận được một vài tài trợ nhỏ lẻ từ cộng đồng; nhưng phần chính vẫn là mọi người “xúm” vào làm miễn phí. Đúng kiểu ai có gì dùng nấy.  
 
Theo cách vận hành hiện tại, số lượng ra cũng không quá dày, lại chọn bám vào các sự kiện quan trọng hoặc ngày lễ để ra mắt, chi phí sản xuất không lớn (khoảng 2 triệu đồng/ca khúc) nên chúng tôi xác định, nếu không xin được tài trợ thì sẽ bỏ tiền túi ra. Hoặc kêu gọi sự đóng góp nho nhỏ từ cộng đồng quen biết trên mạng xã hội. Có người gợi ý, sao không bật nút kiếm tiền trên YouTube? Nhưng chúng tôi nghĩ, làm thế, có khi không còn vui nữa. Đây hoàn toàn là dự án phi lợi nhuận, dành cho cộng đồng.

- Xin cảm ơn chị về cuộc trò chuyện.