Phát triển nhà ở xã hội

Mặc dù thị trường có nhu cầu rất lớn, nhưng thời gian qua, nguồn cung nhà ở xã hội (NOXH) hạn chế, trong khi giá nhà ở thương mại liên tục tăng cao, đẩy giấc mơ cải thiện chỗ ở của những người thu nhập thấp ngày càng xa.

Khu nhà ở xã hội Bamboo Garden tại huyện Quốc Oai. Ảnh: HÀ THU
Khu nhà ở xã hội Bamboo Garden tại huyện Quốc Oai. Ảnh: HÀ THU

Giai đoạn 2016 - 2020, TP Hà Nội đặt mục tiêu xây dựng khoảng 6,2 triệu m2 sàn NOXH, đến nay thành phố đã triển khai được 62 dự án, gồm 59 dự án NOXH và ba dự án nhà ở thương mại có dành diện tích sàn NOXH, tương đương hơn bốn triệu m2 sàn. Ngoài ra, thành phố quyết định chủ trương đầu tư bảy dự án NOXH. Việc thiếu hụt dự án NOXH giá rẻ, trong khi thị trường khan hiếm các căn hộ có giá bán dưới 25 triệu đồng/m2 dẫn đến suất mua NOXH bị rao bán để trục lợi. Điển hình, tại dự án khu NOXH Thượng Thanh (quận Long Biên), dù chủ đầu tư đang triển khai dự án, chưa mở bán và có giá bán chính thức, nhưng theo tính toán của nhiều người, giá bán NOXH tại đây sẽ rẻ hơn căn hộ thương mại khoảng 40% đến 50% nhờ hưởng các chính sách ưu đãi về đất đai. Lợi dụng thông tin này, nhiều cò mồi đã khẳng định có quan hệ trực tiếp với chủ đầu tư để mua nhà. Khách hàng có nhu cầu mua lại suất mua NOXH phải chi thêm chênh lệch vài trăm triệu đồng… Tuy nhiên, theo khẳng định của đại diện chủ đầu tư dự án, những thông tin nêu trên là giả mạo. Các thông tin chính thức về dự án theo quy định sẽ được đăng công khai trên trang thông tin của Sở Xây dựng, các phương tiện thông tin đại chúng chính thống và chủ đầu tư. Đối tượng mua NOXH là những người có thu nhập thấp, với nhiều quy định chặt chẽ về tiêu chuẩn và phải trải qua quá trình chấm điểm, bốc thăm nếu số lượng người đăng ký nhiều hơn số lượng căn hộ bán ra. Rao bán suất mua NOXH là vi phạm pháp luật.

Không ít dự án NOXH được đầu tư xây dựng từ nhiều năm trước đến nay lại vắng người mua do hạ tầng đi kèm còn hạn chế, nằm ở những khu vực xa trung tâm. Điển hình như tại dự án Tổ hợp NOXH và dịch vụ thương mại AZ Thăng Long, tại thôn Lai Xá, xã Kim Chung (huyện Hoài Đức), có tổng số 911 căn NOXH để bán, trải qua 19 lần mở bán vẫn còn 141 căn hộ; số NOXH cho thuê là 321 căn hộ mới chỉ cho thuê được 23 căn hộ, còn lại 298 căn hộ. Số căn hộ bán, cho thuê còn "ế" nêu trên đang được chủ đầu tư thông báo mở bán lần thứ 20, nhưng vẫn không có nhiều khách hàng mặn mà. Hay, tại dự án NOXH Bamboo Garden tại khu đô thị Quốc Oai, huyện Quốc Oai, với 346 căn hộ để bán, 86 căn hộ cho thuê, trải qua 22 đợt mở bán vẫn còn năm căn hộ chưa có khách thuê.

Theo đại diện Sở Xây dựng Hà Nội, kế hoạch phát triển NOXH giai đoạn 2021 - 2025 đầu tư xây dựng mới khoảng năm triệu m2 sàn, bao gồm cả nhà ở cho công nhân và hơn hai triệu m2 sàn nhà giai đoạn 2016 - 2020 còn thiếu, đòi hỏi nguồn vốn đầu tư rất lớn.

Để phát triển NOXH, ngày 1-4-2021, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 49/2021/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20-10-2015 về phát triển và quản lý NOXH. Theo Nghị định số 100, dự án dưới 10 ha đất, chủ đầu tư được lựa chọn hình thức nộp bằng tiền tương đương giá trị quỹ đất 20% theo giá đất mà chủ đầu tư thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước, dẫn đến nhiều chủ đầu tư nộp tiền tương đương giá trị quỹ đất 20% khiến quỹ đất phát triển NOXH bị thu hẹp. Nghị định số 49 quy định các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị có quy mô sử dụng đất từ 2 ha đất trở lên tại các đô thị loại đặc biệt và loại I hoặc từ 5 ha đất trở lên tại đô thị loại II, loại III phải dành 20% diện tích quỹ đất để xây dựng NOXH và cũng không còn quy định nộp tiền hoặc chuyển giao quỹ nhà ở tương đương giá trị quỹ đất 20% để phát triển NOXH, sẽ tạo thêm nhiều quỹ đất để phát triển NOXH. Nghị định mới cũng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người mua NOXH khi quy định mức vốn cho vay tối đa bằng 80% giá trị hợp đồng mua, thuê mua nhà; thời hạn vay vốn ưu đãi mua NOXH tối đa 25 năm, tăng thêm mười năm so quy định cũ.

UBND thành phố Hà Nội vừa giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp các sở Quy hoạch - Kiến trúc, Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, đơn vị liên quan, tổng hợp kiểm tra, rà soát, tham mưu, dự thảo văn bản của Ban Cán sự đảng UBND thành phố báo cáo Thường trực Thành ủy, Ban Thường vụ Thành ủy các nội dung liên quan đến trách nhiệm, nghĩa vụ phát triển NOXH theo quy định pháp luật trên địa bàn thành phố. Báo cáo cần làm rõ tình hình, kết quả thực hiện công tác phát triển NOXH giai đoạn 2016 - 2021; rà soát, thống kê đầy đủ quỹ đất quy định là 20% và quỹ đất NOXH độc lập mà chủ đầu tư các dự án đầu tư phát triển nhà ở thương mại, dự án đầu tư phát triển đô thị trên địa bàn thành phố có trách nhiệm phải bố trí và dự án NOXH; tình hình triển khai thực hiện cơ chế thí điểm năm khu NOXH tập trung; các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai; kiến nghị phát triển NOXH trên địa bàn thành phố.