Hậu Covid-19, tỷ lệ bệnh nhân rối loạn giấc ngủ gia tăng

Gia tăng bệnh nhân rối loạn giấc ngủ

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, trước đây, một phòng khám chuyên ngành tâm thần tiếp nhận khoảng 30-50 bệnh nhân.

Hiện tại, sau đại dịch Covid-19, số lượng bệnh nhân tới khám tăng tới hàng trăm bệnh nhân/ngày. Bệnh nhân chủ yếu phàn nàn rối loạn giấc ngủ sau Covid-19, chiếm tỷ lệ 70-80%.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thị Bích Ngọc, Viện Sức khỏe tâm thần cho biết, trường hợp điển hình gần đây nhập viện là bệnh nhân nữ, 46 tuổi, quê Thanh Hóa vào viện vì mất ngủ, lo lắng sau khi nhiễm Covid-19.

Trong quá trình mắc SARS-CoV-2 bệnh nhân chỉ có các triệu chứng ho, đau họng. Bệnh nhân vẫn sinh hoạt được bình thường và khỏi Covid-19 sau 10 ngày.

Sau nhiễm SARS-CoV-2 khoảng 1,5 tháng (cách vào viện 2 tuần), bệnh nhân có biểu hiện mất ngủ, xuất hiện tự nhiên.

“Ban đầu bệnh nhân có biểu hiện khó đi vào giấc ngủ, bệnh nhân lên giường ngủ lúc 22 giờ như bình thường nhưng sau đó khoảng 2 tiếng bệnh nhân mới ngủ được, bệnh nhân thức dậy sớm hơn bình thường 3 tiếng. Một đêm bệnh nhân ngủ được 3 tiếng. Ngày hôm sau bệnh nhân mệt mỏi, bệnh nhân vẫn đi làm việc nhưng không đạt được hiệu quả như bình thường”, bác sĩ Ngọc cho biết.

Đặc biệt, các biểu hiện mất ngủ của bệnh nhân ngày một tăng dần, bệnh nhân đêm ngủ chập chờn, phải thức dậy giữa đêm 3-4 lần, sau đó mỗi lần 20-30 phút bệnh nhân mới ngủ lại được, có những đêm bệnh nhân thức trắng.

Ban ngày bệnh nhân cảm thấy không tỉnh táo để làm việc, có những hôm bệnh nhân không làm được việc, bệnh nhân cảm thấy rất khó chịu, lo lắng về việc mất ngủ của mình, thỉnh thoảng bệnh nhân có cơn hồi hộp đánh trống ngực, run tay chân, vã mồ hồi, người mệt mỏi, cảm giác choáng váng, ù tai, buồn nôn, ăn uống kém ngon miệng. Bệnh nhân không sử dụng biện pháp gì để cải thiện giấc ngủ của mình.

Các biểu hiện kéo dài 2 tuần bệnh nhân đi khám và điều trị tại viện tỉnh Thanh Hóa, triệu chứng không thuyên giảm bệnh nhân đến khám tại viện sức khỏe tâm thần.

Trường hợp này, ngoài được điều trị bằng hóa dược, bệnh nhân được mở rộng kiến thức về cách vệ sinh giấc ngủ, nâng cao thể trạng, đề phòng biến chứng biểu hiện rối loạn giấc ngủ và đã hồi phục giấc ngủ lại như xưa sau 3 ngày điều trị.

Rối loạn giấc ngủ liên quan thế nào đến Covid-19?

Thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa 2 Đoàn Thị Huệ, Viện Sức khỏe Tâm thần cho biết, mất ngủ là sự suy giảm số lượng và/hoặc chất lương giấc ngủ. Đây là một triệu chứng hay gặp ở thời kỳ sau nhiễm Covid 19.

Các nghiên cứu chỉ ra cơ chế gây tình trạng rối loạn giấc ngủ sau nhiễm Covid- 19 nói chung là do tình trạng viêm thần kinh và sự gián đoạn của hàng rào máu não.

Tình trạng viêm thần kinh được xác định bởi phản ứng tăng các chất trung gian gây viêm như: các cytokine; chemokine (TNFα; interleukin 1β, IL-6, IL-17A) và protein phản ứng C. Đồng thời làm tăng chất trung gian viêm nguồn gốc miễn dịch như cyclooxigenase 2 (COX 2), NOS, ET-1, VEGF, IGF-1 và các tế bào miễn dịch.

Trong đó, các cytokine đóng vai trò chủ đạo trong việc phá vỡ hàng rào máu não gây tổn thương viêm hệ thống thần kinh trung ương, ảnh hưởng đến khả năng dẫn truyền thần kinh.

“Mối liên quan giữa giấc ngủ và nhiễm SARS-CoV-2 là hai chiều. Giấc ngủ đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh miễn dịch tế bào cũng như dịch thể và thiếu ngủ có thể làm giảm phản ứng miễn dịch càng làm trầm trọng hơn triệu chứng Covid-19”, bác sĩ Huệ nói.

Cần làm gì khi bị rối loạn giấc ngủ

Theo bác sĩ Dũng, khi có rối loạn giấc ngủ, người dân nên có sự tư vấn của chuyên khoa để bảo đảm được điều trị tốt nhất. Nếu chưa đến được cơ sở chuyên khoa thì cần tự chăm sóc bản thân như bảo đảm đủ lượng vitamin, calo hàng ngày, luyện tập thể dục hàng ngày, bù đủ nước, điện giải và cần phải quan tâm đến vệ sinh giấc ngủ.

Đặc biệt, người dân không tự ý sử dụng các loại thuốc bổ, tự mua thuốc điều trị hay dùng thuốc nam. "Người bị mệt cả cơ thể và trí não nhưng nếu cứ dùng thuốc tuần hoàn để nâng cao sức khỏe sẽ càng làm cho người bệnh luôn tỉnh táo, càng mất ngủ", bác sĩ Dũng khuyến cáo. 

Liên quan đến vệ sinh giấc ngủ, Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Hà, Phó phòng Tâm lý lâm sàng cho biết, những người gặp rối loạn giấc ngủ cần quan tâm đến môi trường ngủ sạch sẽ thông thoáng, lựa chọn trang phục rộng rãi thoải mái bảo đảm lưu thông khí huyết cho cơ thể. Căn phòng càng giản tiện các thiết bị, đồ dùng càng tốt. 

Bệnh nhân nên tạo nhịp sinh học đi học vào một giờ cố định, bảo đảm không gian yên tĩnh hoặc có thể nghe nhạc nhẹ khi ngủ. Ngoài ra, người bệnh có thể kết hợp ngâm chân bằng nước ấm, dược liệu, hoặc tập thể dục nhẹ nhàng trước khi ngủ. 

Trước khi đi ngủ nên tránh tiếng ồn mạnh, sử dụng chất kích thích hay tập thể dục quá nặng, ăn nhiều đồ dầu mỡ. Nên tránh việc suy nghĩ quá nhiều về công việc trong ngày, tập trung nhiều hơn vào thực tại để duy trì giấc ngủ tốt hơn. 

Theo kết quả nghiên cứu mới nhất năm 2021 của Anh, Mỹ trên 236.379 người trưởng thành mắc Covid-19 trong 6 tháng cho thấy mất ngủ là 1 trong 14 hậu quả thường gặp của mắc Covid-19 về  các vấn đề tâm thần và thần kinh

Năm 2021, một kết quả nghiên cứu tại Ai Cập trên 500 người trưởng thành sau nhiễm Covid-19 thấy có khoảng 32% mất ngủ lâm sàng, tỷ lệ mất ngủ cao trong giai đoạn hồi phục sau nhiễm Covid-19.

2021 tại Banglades, nghiên cứu trên 400 bệnh nhân nhập viện tại Bệnh viện Đại học Y Dhaka được theo dõi trong 2 tháng cho thấy, 35% người tham gia nghiên cứu (n = 113) vẫn gặp các triệu chứng rối loạn giấc ngủ.