Tháo gỡ khó khăn trong công tác dân số tuyến cơ sở

NDO -

Sau khi ba tỉnh, thành phố: Hà Nội, Gia Lai và Quảng Trị thực hiện thí điểm Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS - KHHGÐ) trực thuộc UBND cấp huyện quản lý, đến nay đã có 10 tỉnh, thành phố chuyển đổi sang mô hình này.

Diễu hành cổ động thực hiện chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình ở quận Thủ Ðức (TP Hồ Chí Minh).
Diễu hành cổ động thực hiện chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình ở quận Thủ Ðức (TP Hồ Chí Minh).

Việc chuyển đổi mô hình quản lý này đã bước đầu tháo gỡ được những khó khăn cho công tác DS - KHHGÐ tại tuyến huyện và xã.

Những khó khăn cần khắc phục

Vụ trưởng Tổ chức - Cán bộ, Tổng cục DS - KHHGÐ Lương Thế Khanh cho biết: Theo báo cáo của các tỉnh, thành phố thực hiện theo Thông tư 05/2008/TT-BYT, viên chức DS - KHHGÐ làm việc tại trạm y tế được trưởng trạm phân công quá nhiều việc chuyên môn về y tế, do đó không có thời gian dành cho công tác dân số, không có thời gian đi cơ sở mà phải trực ở nhà làm kế toán, phụ khám, chữa bệnh, hành chính... Một số nơi, trưởng trạm y tế xã không cho viên chức dân số đi họp, tập huấn ở huyện vì lý do kinh phí; bên cạnh đó một số viên chức được đào tạo chuyên môn y tế không thích làm công tác dân số, cho nên xao nhãng công việc. Ở một số nơi khác, do không có quy chế phối hợp giữa các đơn vị y tế trên địa bàn huyện hoặc có quy chế nhưng chưa được kiểm tra uốn nắn kịp thời, dẫn đến mối quan hệ công tác giữa trung tâm DS - KHHGÐ và trung tâm y tế trên địa bàn huyện còn bất cập.

 Chia sẻ những vướng mắc tại địa phương, Phó Chi cục trưởng DS - KHHGÐ tỉnh Bắc Ninh Nguyễn Thị Thanh Hà cho biết: Tại Bắc Ninh, việc tuyển dụng  cán bộ chuyên trách (CBCT) dân số làm viên chức trạm y tế xã do Sở Nội vụ thực hiện, nhưng ký hợp đồng lao động là Trung tâm DS - KHHGÐ, trả lương là Trung tâm y tế huyện, hướng dẫn các hoạt động chuyên môn là Trung tâm DS - KHHGÐ. Chính vì quản lý kiểu đó, cho nên cuối năm khi xét thi đua - khen thưởng thì trạm y tế "bỏ quên" CBCT dân số vì số cán bộ này chỉ có lương chứ không có khoản hành chính nào theo lương cả. Nếu có được xét thưởng thì cũng không có khoản nào để chi thưởng. Bên cạnh đó, có những hoạt động tham mưu tại xã thì CBCT phải báo cáo với trưởng trạm y tế, để trưởng trạm báo cáo UBND xã, cho nên các hoạt động về dân số sẽ kém hiệu quả. Khắc phục tình trạng đó, Bắc Ninh thành lập Ban Chỉ đạo công tác DS - KHHGÐ cấp xã do chủ tịch hoặc phó chủ tịch UBND xã làm trưởng ban, phó trưởng ban là trưởng trạm y tế và phó trưởng ban thường trực là CBCT dân số. Nhờ đó CBCT sẽ tham mưu trực tiếp cho lãnh đạo UBND xã về công tác dân số. Cùng chia sẻ về những khó khăn, bất cập, Chi cục trưởng DS - KHHGÐ tỉnh Hậu Giang Trần Thị Lài cho biết, CBCT dân số ở đây khi chuyển về làm viên chức ở trạm y tế cũng gặp nhiều khó khăn. Chính vì vậy, các trung tâm DS - KHHGÐ ở Hậu Giang cũng có "mơ ước" được chuyển về trực thuộc sự quản lý của UBND huyện.

Chuyển đổi từ thực tế

Thời gian qua, một số tỉnh thấy mô hình tổ chức cấp huyện và xã theo Thông tư 05/2008/TT-BYT có những bất cập đã đề nghị Tổng cục DS - KHHGÐ có ý kiến với địa phương. Tổng cục cũng đã có văn bản hướng dẫn để chuyển Trung tâm DS - KHHGÐ trực thuộc UBND huyện và chuyển cán bộ DS - KHHGÐ xã về Trung tâm DS - KHHGÐ huyện quản lý, biệt phái làm việc tại UBND xã. Việc nhiều tỉnh đang có nhu cầu và chuyển sang mô hình nói trên cho thấy rõ một  xu hướng xuất phát từ thực tế tình hình thực hiện công tác DS - KHHGÐ ở cơ sở. Mô hình tổ chức cấp huyện và xã theo Thông tư 05/2008/TT-BYT không phù hợp đã được thực tiễn kiểm nghiệm, nhưng việc thay đổi thông qua văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh hiện nay chưa thực hiện được. Do muốn sửa đổi Thông tư 03/2008/TTLT-BYT-BNV và Thông tư 05/2008/TT-BYT cần chờ sự thay đổi Nghị định 13/2008/NÐ-CP và Nghị định 14/2008/NÐ-CP; do đó, các địa phương có nhu cầu thay đổi mô hình quản lý cấp huyện và xã chủ động xây dựng phương án trình HÐND, UBND quyết định. Trong số 50 tỉnh giao chỉ tiêu biên chế làm công tác DS -KHHGÐ cho xã, đến nay có mười tỉnh, thành phố là Phú Thọ, Hà Nội, Hải Dương, Gia Lai, Bình Phước, Hà Tĩnh, Ðà Nẵng, Thái Bình, Quảng Trị và Bắc Giang đưa Trung tâm DS - KHHGÐ về UBND cấp huyện quản lý.

Cùng chia sẻ về tổ chức bộ máy ở địa phương, lãnh đạo một số Chi cục DS - KHHGÐ bày tỏ mong muốn bộ máy tổ chức được ổn định và có được sự thuận lợi như các tỉnh đã triển khai mô hình mới. Lãnh đạo các chi cục cũng cho rằng, việc để Trung tâm DS - KHHGÐ trực thuộc UBND huyện là hợp lý, vì công tác DS - KHHGÐ mang tính xã hội hóa cao, cần có sự chỉ đạo của UBND huyện và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị địa phương. Hiện nay, một số địa phương khác như: Quảng Ninh, Bắc Ninh, Hậu Giang... cũng đang trình UBND tỉnh hoặc có phương án học tập các địa phương đã thực hiện mô hình mới.

Tuy nhiên một số tỉnh như Hà Nam, Sơn La, Lào Cai... hiện tổ chức bộ máy đã thực hiện theo Thông tư 05/2008/TT-BYT và hoạt động đã ổn định, thuận lợi, ít gặp phải những khó khăn bất cập như nhiều tỉnh khác. TS Dương Quốc Trọng, Tổng cục trưởng DS - KHHGÐ cho rằng: Mô hình nào phù hợp với địa phương và phát huy hiệu quả nhất thì thực hiện mô hình đó. Trong quá trình triển khai công tác DS - KHHGÐ, nếu có khó khăn, bất cập cần có sự chuyển đổi và nhận được sự ủng hộ cao của lãnh đạo UBND các cấp trong việc mong muốn được nhận và quản lý Trung tâm DS - KHHGÐ tuyến huyện như 10 tỉnh nói trên. Việc chuyển đổi mô hình đưa Trung tâm DS - KHHGÐ trực thuộc UBND huyện nhằm khắc phục những khó khăn, đồng thời cũng thể hiện sự sáng tạo, uyển chuyển của các địa phương trong việc thực hiện công tác dân số; góp phần vào sự thành công của công tác DS - KHHGÐ cũng như hoàn thành nhiệm vụ mà Nhà nước giao.