Thủ tướng chủ trì Hội nghị về công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật

NDO -

Sáng 24-11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị của Chính phủ về công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật.

Thủ tướng chủ trì Hội nghị về công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật

Cùng dự có các Phó Thủ tướng Chính phủ Trương Hòa Bình, Phạm Bình Minh và Trịnh Đình Dũng; Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu; đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành, cơ quan T.Ư; đầu cầu trực tuyến các địa phương.

Trong giai đoạn 2016 - 2020, hệ thống pháp luật nước ta tiếp tục được hoàn thiện cả về số lượng và chất lượng. Giai đoạn này tập trung thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, nâng cao chất lượng các văn bản quy phạm pháp luật, nhiều văn bản được sửa đổi, bổ sung một cách toàn diện để phù hợp tình hình mới, nhất là triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013. Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh do Chính phủ đề xuất đã thể hiện rõ thứ tự ưu tiên đối với một số lĩnh vực trọng điểm có ý nghĩa then chốt để tập trung nguồn lực thực hiện.

Trong giai đoạn này, Chính phủ đã trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành: 112 văn bản (71 luật, hai pháp lệnh, 22 nghị quyết của Quốc hội, 17 nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội), giảm tám văn bản so giai đoạn 2011 - 2015; Chính phủ ban hành 745 nghị định, tăng 24 nghị định so giai đoạn 2011 - 2015 (721 văn bản), Thủ tướng Chính phủ ban hành 232 quyết định, giảm 129 quyết định so giai đoạn 2011 - 2015 (361 văn bản); các bộ, cơ quan ngang bộ ban hành 2.422 thông tư, 110 thông tư liên tịch, giảm 201 văn bản so giai đoạn 2011 - 2015 (2.733 văn bản); ở địa phương ban hành tổng số 92.799 văn bản gồm: 16.341 văn bản cấp tỉnh, tăng 2.552 văn bản so giai đoạn 2011 - 2015 (13.789 văn bản); 12.427 văn bản cấp huyện, giảm 18.320 văn bản so giai đoạn 2011 - 2015 (20.747 văn bản); 64.031 văn bản cấp xã, giảm 131.083 văn bản so giai đoạn 2011 - 2015 (195.114 văn bản).

Thủ tướng chủ trì Hội nghị của Chính phủ về công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật -0

Toàn cảnh hội nghị.

Kết quả nêu trên trong công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật giai đoạn 2016 - 2020 cho thấy, số lượng văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giảm so giai đoạn 2011 - 2015. Điều đó thể hiện chuyển dần theo hướng chỉnh tinh hệ thống pháp luật, hoàn thiện và nâng cao chất lượng các luật, pháp lệnh, nghị định đáp ứng nhu cầu của đời sống kinh tế xã hội.

Riêng đối với văn bản quy phạm pháp luật của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ tăng so giai đoạn trước cho thấy trách nhiệm, vai trò của các tư lệnh ngành được đề cao theo sự phân cấp trong quản lý chỉ đạo, điều hành đối với ngành, lĩnh vực. Văn bản của chính quyền địa phương giảm, đặc biệt cấp huyện, cấp xã giảm rõ rệt, các cấp này tập trung vào việc triển khai tổ chức thi hành pháp luật.

Phát biểu ý kiến tại hội nghị, thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình hoan nghênh Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ đã phối hợp, tham mưu và chuẩn bị kỹ lưỡng cho việc tổ chức Hội nghị này với những nội dung bao quát toàn diện, có tính thực tiễn cao nhằm đánh giá những việc đã và chưa làm được, đề ra định hướng, giải pháp cho thời gian tới với mục tiêu chung là tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và thi hành pháp luật.

Đồng thời, đánh giá cao sự quan tâm, tinh thần trách nhiệm, sự tham gia đầy đủ của các đồng chí lãnh đạo các Ban Đảng, các Ủy ban của Quốc hội, các bộ, ngành T.Ư và một số địa phương.

Thủ tướng chủ trì Hội nghị của Chính phủ về công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật -0

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình phát biểu tại hội nghị.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, trọng tâm là tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng và cải cách hành chính là một trong ba đột phá chiến lược đã được Đảng ta xác định trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, 2011 - 2020. Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn xác định nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện pháp luật gắn với tổ chức thi hành pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm cần ưu tiên hàng đầu.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt, sát sao các bộ, ngành, địa phương tập trung cho công tác xây dựng pháp luật, gắn thi hành pháp luật, đề ra các giải pháp cụ thể, thiết thực, như: rà soát, sửa đổi, bổ sung nhằm loại bỏ những mâu thuẫn, chồng chéo của pháp luật về đầu tư, kinh doanh, xây dựng, môi trường, đất đai; tổ chức nhiều cuộc đối thoại chính sách với người dân, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế; nghiên cứu, nhận diện những vấn đề pháp lý phát sinh cho việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư… để thể chế thực sự trở thành động lực quan trọng, có giá trị dẫn đường, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển đất nước, không để thể chế cản trở sự phát triển.

Với quyết tâm đó, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng ở cả khía cạnh xây dựng và thi hành pháp luật. Hệ thống pháp luật ngày càng đầy đủ, đồng bộ hơn, từ pháp luật về quyền con người, quyền công dân; tổ chức bộ máy đến lĩnh vực kinh tế, lao động, việc làm, an sinh xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho tổ chức, cá nhân, từng bước tiệm cận chuẩn mực quốc tế về pháp luật trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.

Ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, công chức và nhân dân có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều “điểm nghẽn” về thể chế đã được phát hiện, xử lý, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho hoạt động đầu tư, kinh doanh, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp; đồng thời, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về kinh tế theo phương châm kiến tạo, phát triển. Điều này đã được đánh giá rất đầy đủ trong Báo cáo của Ban Cán sự đảng Chính phủ tổng kết Nghị quyết số 48-NQ/TW, Nghị quyết số 49-NQ/TW và các Nghị quyết quan trọng khác, đã được tổng hợp, báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Tuy vậy, công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật của chúng ta vẫn còn bất cập, vướng mắc, chi phí tuân thủ pháp luật còn cao; chưa bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ, khả thi của một số văn bản quy phạm pháp luật trong một số lĩnh vực chưa theo kịp yêu cầu của thực tiễn, của người dân, doanh nghiệp và nhiệm vụ quản lý nhà nước. Ý thức chấp hành pháp luật trong một bộ phận cán bộ, nhân dân còn kém, chưa đáp ứng được yêu cầu mà công cuộc xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN đang đặt ra.

Theo Phó Thủ tướng, chúng ta đang tiếp tục nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, trật tự an toàn xã hội, giai đoạn 2016 - 2020, và chuẩn bị tích cực cho giai đoạn tới.

Đặc biệt, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đã và đang tác động mạnh mẽ đến cấu trúc và các mối quan hệ trong nền kinh tế toàn cầu, không chỉ làm thay đổi phương thức sản xuất, thói quen, cách thức đầu tư kinh doanh, sử dụng nguồn lực... mà còn làm thay đổi cách thức tư duy xây dựng, hoàn thiện và thi hành pháp luật.

Thời gian tới, để hiện thực hóa khát vọng phát triển Việt Nam phồn vinh và hạnh phúc, nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên hàng đầu của chúng ta chính là công tác xây dựng thể chế, pháp luật.

Dự thảo Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2020 - 2030 đưa ra quan điểm phát triển: “Lấy hoàn thiện, nâng cao chất lượng thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN đầy đủ, đồng bộ, hiện đại, hội nhập và thực thi pháp luật hiệu lực, hiệu quả là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy phát triển đất nước”; đồng thời, tiếp tục xác định “hoàn thiện, nâng cao chất lượng thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN” là một trong ba đột phá chiến lược.

Để tiếp tục đóng góp ý kiến cho các dự thảo văn kiện Đại hội XIII và chuẩn bị triển khai Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Hội nghị chuyên đề hôm nay có ý nghĩa quan trọng và vô cùng thiết thực, đổi mới thể chế mà trước hết là đổi mới tư duy về thể chế phải đi tiên phong, bảo đảm thể chế phải thực sự là nền tảng là động lực đẩy mạnh đổi mới, phát triển đất nước, cải cách và tăng cường các chính sách khơi thông nguồn lực; tập trung chỉ đạo thực thi pháp luật nghiêm minh.

Để hội nghị đạt được kết quả cao, Phó Thủ tướng đề nghị, các tham luận, ý kiến phát biểu cần ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề, tập trung làm rõ những kết quả đạt được; những khó khăn, vướng mắc, những hạn chế, yếu kém trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật trong quá trình thực thi chức năng, nhiệm vụ của bộ, ngành, địa phương mình; phân tích rõ nguyên nhân của mặt hạn chế, yếu kém, nhất là nguyên nhân chủ quan; rút ra những bài học kinh nghiệm trong công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật.

 Đồng thời, đưa ra các kiến nghị, giải pháp cụ thể, đặc biệt là hiến kế để thiết kế được khung pháp lý, cơ chế chính sách bảo đảm đồng bộ, thúc đẩy sáng tạo, khởi nghiệp, phù hợp xu thế tiến bộ của thế giới và yêu cầu phát triển bền vững, bảo đảm an toàn, an ninh, chủ quyền quốc gia...

Phát biểu ý kiến kết luận hội nghị, dẫn cuốn sách kinh tế kinh điển “Vì sao các quốc gia thất bại”, trong đó tác giả James A. Robinson nói, “thể chế, thể chế và thể chế”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, một quốc gia thành công hay không thì khâu đột phá đầu tiên là thể chế, pháp luật. Chúng ta thường hay lo các vấn đề mang tính sự vụ, dự án này, dự án kia mà chưa quan tâm nhiều đến công tác xây dựng thể chế.

Thủ tướng nêu rõ, phải sửa lại thói quen làm việc, phải quan tâm nhiều hơn nữa đến thể chế chính sách. Do đó, việc tổ chức Hội nghị này nhằm nâng cao nhận thức về xây dựng thể chế, pháp luật trong hệ thống cán bộ, công chức để có hành động mạnh mẽ hơn.

Thủ tướng cho biết, ngay từ đầu nhiệm kỳ này, Chính phủ coi xây dựng thể chế là nhiệm vụ trung tâm. Trước đây, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ hằng tháng thì thảo luận kinh tế - xã hội trước, còn lại là thảo luận về thể chế chính sách còn bây giờ, thảo luận về thể chế chính sách là trước. Chức năng quan trọng nhất của Quốc hội là lập pháp, nhưng 90% các dự án luật là do Chính phủ đề xuất. Trước hết, trách nhiệm của Chính phủ rất lớn, Thủ tướng bày tỏ, nên nếu có khuyết điểm trong công tác này thì Chính phủ nhận trước tiên.

Đánh giá tình hình vừa qua, Thủ tướng nhất trí với nhận định, hệ thống pháp luật của Việt Nam cơ bản đầy đủ trên các lĩnh vực, bảo đảm tính thống nhất, minh bạch, khả thi; thể chế hóa được các chủ trương của Đảng về cải cách pháp luật, cải cách tư pháp; bảo đảm sự đồng bộ giữa thể chế kinh tế và thể chế chính trị; sự vận hành thông suốt của bộ máy nhà nước theo nguyên tắc pháp quyền xã hội chủ nghĩa; đặt trọng tâm vào việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn trong tổ chức thi hành. Xây dựng pháp luật là bệ đỡ cho đất nước phát triển bền vững, Thủ tướng nêu rõ.

Ghi nhận các ý kiến nêu lên những tồn tại trong công tác này, Thủ tướng nhấn mạnh một số nội dung, gồm: "vòng đời" của một số dự án luật còn ngắn, phải sửa chữa. Công tác tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động còn hạn chế. Vẫn còn tình trạng xin lùi, xin rút dự án luật, pháp lệnh. Công tác thi hành pháp luật - “đưa pháp luật vào cuộc sống” còn bất cập, chưa có cơ chế đồng bộ để thực hiện hiệu quả; tình trạng “nợ đọng” quy định chi tiết thi hành chưa được khắc phục triệt để.

Nhấn mạnh công việc quan trọng, xuyên suốt là xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Thủ tướng cho rằng, cần tiếp tục hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật, xác định rõ trách nhiệm, sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan, chú trọng nâng cao hiệu lực hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật…

Thực hiện đúng kỷ cương trong xây dựng pháp luật. “Muốn một dự án luật hiệu quả, một nghị định phản ánh đúng tinh thần của luật đã được Quốc hội thông qua thì chúng ta phải bảo đảm chất lượng, không được hình thức”. Khắc phục cho được sự phối hợp và trách nhiệm của các cơ quan trong việc lấy ý kiến, lắng nghe lẫn nhau để hoàn thiện. Việc tổ chức thực hiện pháp luật “đến nơi đến chốn” rất quan trọng.

Thủ tướng nêu rõ, Bộ Tư pháp, ngành tư pháp cần tiếp tục phát huy vai trò “nhạc trưởng”, cơ quan “gác cửa” trong việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật và thi hành pháp luật của Chính phủ và chính quyền địa phương. Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện quy trình và hiện đại hóa kỹ thuật xây dựng pháp luật, trong đó cần quy định rõ trách nhiệm, đặc biệt là sự phối hợp có trách nhiệm và hiệu quả giữa các cơ quan được giao chủ trì soạn thảo, lấy ý kiến đối tượng chịu sự tác động.

Bộ Tư pháp tiếp tục nghiên cứu, tham mưu giúp Chính phủ xây dựng, trình Quốc hội dự án Luật về tổ chức thi hành pháp luật nhằm tạo cơ sở pháp lý vững chắc thực hiện các giải pháp có tính đột phá trong việc nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật, lan tỏa tinh thần thượng tôn pháp luật trong toàn xã hội.

Các bộ, ngành cần kiên quyết chấm dứt tình trạng nợ đọng; kịp thời ban hành các văn bản quy định chi tiết luật, pháp lệnh để sớm đưa các quy định của pháp luật vào cuộc sống.

“Tại phiên họp Chính phủ hằng tháng, tôi yêu cầu Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ phải báo cáo Chính phủ, công khai những bộ, cơ quan có liên quan nợ đọng”, Thủ tướng nói.

Các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Chủ tịch UBND cấp tỉnh phải là người trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng, thi hành pháp luật, bố trí nguồn lực thích đáng, tiếp tục siết chặt kỷ luật, kỷ cương; phân công rõ trách nhiệm của từng đơn vị, cá nhân, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu đối với công tác này.

Phải chống cho được lợi ích nhóm trong xây dựng pháp luật. “Người ta nói, chống tham nhũng nói chung là rất quan trọng, cần thiết nhưng mà chống tham nhũng trong làm chính sách pháp luật càng quan trọng”, Thủ tướng lưu ý, cần giữ được sự liêm chính trong xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và thi hành pháp luật. 

Thủ tướng giao Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp Văn phòng Chính phủ tổng hợp đầy đủ các ý kiến tại Hội nghị, để sau Hội nghị có sản phẩm là Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường hiệu quả công tác xây dựng, hoàn thiện, thi hành pháp luật trong tình hình mới.

Một lần nữa, Thủ tướng lưu ý phải quan tâm đặc biệt để đưa đất nước tiến lên bằng thể chế pháp luật, đây là một trong ba đột phá Đảng đã xác định.