Cách đây 50 năm, dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, quân và dân ta đã dành thắng lợi chiến dịch giải phóng Quảng Trị vào 1/5/1972. Qua đó, góp phần vào thành công chung của cuộc tiến công chiến lược năm 1972, tạo ra lợi thế trên bàn đàm phán Paris. Mặt khác, thúc đẩy phong trào đấu tranh ngay trong lòng nước Mỹ và thế giới phản đối cuộc chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ ở miền nam Việt Nam.
Phát biểu đề dẫn tại Hội thảo, Trung tướng Trịnh Văn Quyết, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, nêu rõ: Hội thảo sẽ đi sâu phân tích làm rõ bối cảnh lịch sử, âm mưu, thủ đoạn hoạt động của đế quốc Mỹ và ngụy quân Sài Gòn nhằm củng cố tuyến phòng thủ vòng ngoài, bám trụ trên địa bàn chiến lược, tạo ưu thế về quân sự để dành lợi thế trên bàn đàm phán Paris.
Qua đó, khẳng định tầm nhìn chiến lược, chủ trương đúng đắn và sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương trong lãnh đạo, chỉ đạo phối hợp chặt chẽ giữa đấu tranh quân sự với đấu tranh ngoại giao, giữa đánh và đàm trên bàn Hội nghị Paris và việc chuyển hướng tiến công chủ yếu ở Trị-Thiên, dành và giữ địa bàn chiến lược Quảng Trị năm 1972.
Mặt khác, phân tích, làm rõ quá trình chuẩn bị, tổ chức lực lượng, tiến hành chiến dịch tiến công Trị-Thiên giải phóng tỉnh Quảng Trị và 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành cổ năm 1972, nghệ thuật chiến dịch tiến công và nghệ thuật tổ chức thế trận phòng ngự của quân và dân ta trên địa bàn chiến lược Quảng Trị trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Hội thảo đã nhận gần 100 báo cáo, tham luận của các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng; các cơ quan Trung ương, tỉnh Quảng Trị, các địa phương; các tướng lĩnh, sĩ quan, nhân chứng lịch sử, các nhà khoa học trong và ngoài Quân đội.
Thiếu tướng Nguyễn Hoàng Nhiên, Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự, Phó Trưởng ban Chỉ đạo Hội thảo đã tổng hợp lại từ những phân tích, đánh giá và luận giải về tầm vóc, ý nghĩa thắng lợi trong các tham luận tại hội thảo để đi đến khẳng định: Thắng lợi của ta trên chiến trường Quảng Trị năm 1972 có ý nghĩa chiến lược to lớn cả về quân sự, chính trị, ngoại giao, tác động sâu sắc đến tiến trình lịch sử kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc, đồng thời tác động mạnh mẽ tới tư tưởng, tình cảm của bàn bè, nhân dân yêu chuộng hòa bình thế giới.
Nhiều bài học kinh nghiệm quý báu đã được đúc rút, nghiên cứu vận dụng trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Đó là nêu cao tinh thần độc lập, tự chủ về đường lối lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành cuộc chiến tranh; giữ vững và phát huy quyền chủ động chiến lược, tích cực tạo thời cơ, nắm bắt thời cơ giành thắng lợi quyết định; phát huy sức mạnh tổng hợp giữa ba mặt trận đấu tranh quân sự, chính trị, ngoại giao, sức mạnh tổng hợp giữa hậu phương và tiền tuyến; xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân làm nòng cốt; bài học về nắm chắc địch, đánh giá đúng so sánh lực lượng, đề ra phương thức tác chiến phù hợp; bài học về xây dựng ý chí quyết chiến, quyết thắng trong toàn Đảng, toàn quân và toàn dân...
Phát biểu tại hội thảo, đồng chí Lê Quang Tùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, cho biết: Sau ngày quê hương được giải phóng, phát huy truyền thống đoàn kết, sáng tạo, ý chí tự lực tự cường, tinh thần đổi mới, khát vọng vươn lên, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Trị đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, dành được những thành tựu to lớn trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Nhiều chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước, định hướng và kế hoạch phát triển của tỉnh đã thực sự đi vào cuộc sống và được hiện thực hóa. Đặc biệt, trong những năm gần đây các tiềm năng, lợi thế động và tĩnh của tỉnh được nhận diện, phát huy, quảng bá đã thu hút được nhiều dự án đầu tư có quy mô khá lớn...
Trên cơ sở đánh giá những thành tựu mà tỉnh Quảng Trị đã đạt được, những hạn chế còn tồn tại, tại Hội thảo đã có nhiều tham luận của các đồng chí lãnh đạo Bộ, lãnh đạo tỉnh Quảng Trị. Từ đó, các nhà khoa học đã đưa ra một số giải pháp mang tính định hướng phát triển tương lai để Quảng Trị ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn.
