Vẫn còn nhiều trở ngại
Anh Nguyễn Anh Tuấn, làm việc tại cơ quan Bộ Tài chính ở Hà Nội, cùng vợ con thuê nhà trọ tại quận Hoàng Mai gần tám năm nay. Mỗi tháng, anh Tuấn phải để ra gần bốn triệu đồng để trả tiền thuê nhà cho nên khi nghe thông tin về gói 30 nghìn tỷ đồng hỗ trợ người thu nhập thấp mua nhà, vợ chồng anh mừng như "bắt được vàng". Làm thủ tục vay vốn tại Vietinbank, vợ chồng anh khấp khởi mừng khi phần lớn thủ tục của ngân hàng họ đều đáp ứng đủ, như xác thực tình trạng nhà ở và chứng minh được nguồn thu nhập bảo đảm trả nợ,... Tuy nhiên, mọi việc tưởng như đơn giản lại ách lại khi ngân hàng yêu cầu anh công chứng hợp đồng căn nhà mà anh định vay vốn để mua. "Tôi đăng ký mua một căn hộ trong dự án nhà ở thương mại (NOTM) ở quận Hà Ðông. Ngân hàng Vietinbank đồng ý cho tôi được thế chấp bằng chính căn nhà này, nhưng khi họ yêu cầu tôi phải đi công chứng thì đi khắp Hà Nội này, không Văn phòng công chứng nào chịu công chứng cho tôi cả", anh Tuấn ngậm ngùi chia sẻ.
Bộ Xây dựng cũng ghi nhận nhiều luồng thông tin trái chiều, trong đó đề nghị gói hỗ trợ lần này tập trung để giải phóng bất động sản tồn kho, cho các chủ đầu tư dự án NOTM có quy mô dưới 70 m2, giá bán dưới 15 triệu đồng/m2 đang xây dựng được vay và chỉ tập trung ưu tiên đối với các DN mà ít quan tâm tới nhu cầu vay vốn của hộ gia đình, cá nhân... Ðặc biệt, một số địa phương chậm triển khai việc chuyển đổi công năng dự án NOTM sang dự án nhà ở xã hội (NOXH) theo quy định tại Thông tư số 02/2013/TT-BXD của Bộ Xây dựng, ảnh hưởng không nhỏ đến việc tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ và tiến độ thực hiện dự án. Một DN bất động sản TP Hồ Chí Minh cho biết, ngay khi nắm được thông tin về gói hỗ trợ, công ty đã nộp hồ sơ chuyển đổi công năng từ NOTM sang NOXH, nhưng nhiều tháng qua vẫn không có hồi âm do vướng nhiều thủ tục rườm rà, phải thẩm định lại thiết kế thi công do tăng mật độ xây dựng vì vậy gần như phải làm lại từ đầu và rất mất thời gian. Trong khi đó, một số dự án NOXH và nhà ở chuyển đổi từ NOTM sang NOXH tại Hà Nội cũng đã bắt đầu "nhúc nhích" sau khi tiến hành khởi công. Khu nhà 2.500 căn NOXH khu đô thị Ðặng Xá II, Gia Lâm do Tổng công ty Viglacera làm chủ đầu tư hay dự án NOXH tại KÐTM tại tây nam Linh Ðàm do Tổng công ty Ðầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD) liên doanh với Tổng công ty BIC Việt Nam làm chủ đầu tư đã tiến hành những công đoạn dọn dẹp, giải phóng mặt bằng để chuẩn bị xây dựng. Tuy nhiên, tiến độ công việc còn chậm do phía ngân hàng chưa tiến hành giải ngân, mặc dù đã được nằm trong diện xem xét cho vay của gói hỗ trợ.
Thừa nhận việc triển khai gói cho vay mua nhà 30 nghìn tỷ đồng qua hai tháng đến nay chưa đạt kết quả như mong đợi, Vụ trưởng Tín dụng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Nguyễn Viết Mạnh cho rằng, NHNN cũng như các ngân hàng thương mại cũng đang nỗ lực đẩy nhanh tiến độ triển khai, đồng thời phối hợp các bộ, ngành liên quan nhằm tìm ra các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Theo ông Mạnh, hiện nay, việc cho vay hỗ trợ nhà ở gặp năm khó khăn, vướng mắc và liên quan chủ yếu đến Thông tư số 07/2013/TT-BXD của Bộ Xây dựng.
Thứ nhất, việc xác định các thành viên của hộ gia đình. Theo Thông tư 07 quy định mỗi hộ gia đình chỉ được vay một lần hỗ trợ nhà ở. Do vậy, việc xác định các thành viên trong hộ gia đình căn cứ vào quy định nào?
Thứ hai, việc xác nhận thực trạng nhà ở theo mẫu tại Thông tư 07 thì thực tế hiện nay các UBND, cơ quan/đơn vị từ chối xác nhận hoặc chỉ xác nhận về thực trạng nhà ở trong phạm vi địa bàn quản lý cho khách hàng.
Thứ ba, khách hàng chưa có nhà nhưng đã có đất (đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) hoặc có nhà nhưng ở địa phương khác thì có được tham gia chương trình không?
Thứ tư, về vấn đề đóng bảo hiểm xã hội: Một số khách hàng đóng bảo hiểm ở công ty mẹ không thuộc địa phương đang làm việc, sinh sống có thuộc đối tượng tham gia chương trình không; khách hàng đóng bảo hiểm đủ một năm nhưng không liên tục có được không?
Thứ năm, đó là khó khăn về vấn đề tài sản bảo đảm là chính căn nhà mua. Hiện nay, cả năm ngân hàng thương mại đều cho phép người vay được thế chấp bằng chính căn nhà mua. Tuy nhiên, khi thực hiện phát sinh một số vướng mắc: Văn phòng công chứng không đồng ý công chứng tài sản bảo đảm hình thành từ vốn vay. Ðối với NOXH, khi xử lý tài sản thì chỉ được bán lại cho chủ đầu tư hoặc người đủ điều kiện mua NOXH. Vì vậy cần có sự xác nhận của chủ đầu tư về việc cùng phối hợp ngân hàng để xử lý tài sản, thu hồi nợ cho ngân hàng trong trường hợp khách hàng vay không trả được nợ. Thực tế cho thấy các chủ đầu tư chưa sẵn sàng phối hợp ngân hàng trong vấn đề này.
Ðẩy nhanh tiến độ giải ngân
Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tính đến trung tuần tháng 7, cả nước đã có 47 dự án đăng ký chuyển đổi từ NOTM sang NOXH, với quy mô xây dựng khoảng 33 nghìn căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 19 nghìn tỷ đồng; 16 dự án NOTM đăng ký điều chỉnh cơ cấu căn hộ, với quy mô thiết kế ban đầu khoảng 4.700 căn hộ, nay xin điều chỉnh tăng lên 6.600 căn hộ. Bộ Xây dựng đã có văn bản đề xuất danh mục 30 dự án NOXH và dự án chuyển đổi NOTM sang NOXH để NHNN và các ngân hàng thương mại được giao triển khai thực hiện việc cho vay xem xét, thẩm định theo quy định. Các DN lớn trong ngành xây dựng trước đây chưa mặn mà với phân khúc NOXH, nay cũng đã mạnh dạn tham gia. Ngay sau khi Nghị quyết 02/NQ-CP ra đời, đã có khoảng hơn 10 dự án NOXH được khởi công mới, hàng chục dự án xin chuyển đổi từ NOTM sang NOXH, đồng thời nhiều dự án điều chỉnh cơ cấu căn hộ nhằm được nằm trong diện được hưởng ưu đãi từ gói hỗ trợ 30 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, kết quả giải ngân vẫn còn rất hạn chế.
Theo số liệu từ NHNN, tính đến ngày 29-7, tổng số tiền các ngân hàng đã giải ngân cho khách hàng là 56,6 tỷ đồng, trong đó đã giải ngân cho 97 khách hàng cá nhân với dư nợ 22,3 tỷ đồng. Ðối với khách hàng DN, NHNN đã xác nhận đăng ký hợp đồng cho vay đối với hai DN là: Công ty cổ phần Vicoland, chủ đầu tư dự án NOXH tại tỉnh Thừa Thiên - Huế và Công ty cổ phần Tư vấn - Thương mại - Dịch vụ Ðịa ốc Hoàng Quân, chủ đầu tư dự án chuyển đổi sang NOXH tại TP Hồ Chí Minh với tổng số tiền gần 658 tỷ đồng và đã giải ngân cho Công ty cổ phần Vicoland với số tiền là 34 tỷ đồng. Ðồng thời đang tích cực triển khai tiến hành thẩm định cho vay theo quy định, trong đó riêng Vietinbank đã nhận được 160 hồ sơ, BIDV nhận được khoảng 100 hồ sơ.
Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam, bên cạnh việc đẩy nhanh giải ngân gói hỗ trợ cũng cần phải làm rõ thông tin liên quan Nghị quyết 02/NQ-CP ngày 7-1-2013 của Chính phủ. Chẳng hạn, Nghị quyết 02/NQ-CP đã quy định rõ đối tượng được vay vốn của gói tín dụng 30 nghìn tỷ đồng, do vậy, đối với các chủ đầu tư dự án NOTM, bao gồm cả dự án thương mại có quy mô dưới 70 m2, giá bán dưới 15 triệu đồng/m2 không thuộc diện được vay từ gói hỗ trợ. Việc sử dụng gói hỗ trợ để cho vay đối với các chủ đầu tư dự án NOXH, dự án NOTM chuyển đổi sang NOXH là giải pháp nhằm thực hiện "mục tiêu kép", vừa góp phần giải quyết nhà ở cho các đối tượng gặp khó khăn, đồng thời vừa giải quyết tồn kho bất động sản, vật liệu xây dựng và các hàng hóa khác.
Riêng đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân được vay vốn phải bảo đảm điều kiện có hợp đồng mua, thuê, thuê mua NOXH hoặc thuê, mua NOTM có quy mô dưới 70 m2, giá bán dưới 15 triệu đồng/m2 đã ký với chủ đầu tư sau ngày 7-1-2013 (là thời điểm Nghị quyết 02/NQ-CP có hiệu lực thi hành). Quy định này đòi hỏi các chủ đầu tư dự án phải có sản phẩm để người dân lựa chọn, ký kết hợp đồng trước khi thực hiện thủ tục vay vốn. Trước mắt, các DN cần tập trung tạo nguồn cung để đủ điều kiện ký hợp đồng với khách hàng (theo quy định của pháp luật về nhà ở là phải xây dựng xong phần móng của công trình). Sau khi khách hàng đã ký hợp đồng với chủ đầu tư thì việc giải ngân gói hỗ trợ đối với các đối tượng là hộ gia đình, cá nhân mới có thể đẩy nhanh được theo quy định. Cho đến nay, chưa phát hiện thấy một trường hợp nào cho vay sai đối tượng và điều kiện theo quy định của pháp luật.
Với vai trò là đầu mối triển khai gói hỗ trợ 30 nghìn tỷ đồng, Bộ Xây dựng đã có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư đẩy nhanh triển khai thực hiện Nghị quyết 02/NQ-CP về vay vốn hỗ trợ nhà ở. Theo đó, các địa phương cần ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn UBND xã (phường) tổ chức thực hiện việc xác nhận hộ khẩu và thực trạng nhà ở theo quy định tại Thông tư số 07/2013/TT-BXD của Bộ Xây dựng, không để trường hợp người dân đến nhưng không được xác nhận mà không có lý do. Ðồng thời, ban hành các quy định cụ thể nhằm giảm thiểu các thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian chuyển đổi công năng dự án NOTM sang dự án NOXH theo quy định tại Thông tư số 02/2013/TT-BXD của Bộ Xây dựng.
Vụ trưởng Tín dụng NHNN Nguyễn Viết Mạnh cũng khẳng định: Hiện nỗi lo lớn nhất đối với ngân hàng khi triển khai cho vay chương trình này đó là "sợ cho vay sai đối tượng". Việc bám sát các điều kiện cho vay là yêu cầu đầu tiên của các ngân hàng khi thẩm định hồ sơ vay vốn. Bên cạnh đó, do đây là một chương trình cho vay hỗ trợ, cho nên đòi hỏi khách hàng vay phải hoàn trả vốn (gốc và lãi) cho ngân hàng. Do vậy, trước khi người dân quyết định vay vốn mua nhà theo chương trình này, họ cần phải tính toán phương án tài chính của mình, bảo đảm chứng minh cho ngân hàng thấy được ít nhất họ có nguồn thu nhập để trả nợ trong một vài năm đầu.
