Trong bối cảnh đó, Chính phủ, các bộ, ngành đã rất sáng tạo trong việc đưa ra những giải pháp cụ thể, phối hợp uyển chuyển với các địa phương để thúc đẩy việc lưu thông, tìm đầu ra cho hàng hóa.
Bảo đảm hàng hóa lưu thông thông suốt
Theo Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam Vũ Tiến Lộc, bối cảnh dịch Covid-19 đã cho thấy sự chủ động của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc đưa ra những giải pháp tháo gỡ khó khăn.
Cụ thể, Bộ Công thương đưa ra nhiều chủ trương, yêu cầu phải bảo đảm hàng hóa lưu thông thông suốt; đồng thời, triển khai nhiều giải pháp để “mở cửa” thị trường nước ngoài, giúp hàng hóa nông sản của Việt Nam có thể tiếp cận các thị trường ngay trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp. Nhờ đó, kể cả trong giai đoạn khó khăn nhất của đại dịch, những mặt hàng như: vải thiều Lục Ngạn, vải thiều Thanh Hà, thanh long Bình Thuận,… vẫn xuất khẩu đến nhiều thị trường trên thế giới.
Cùng với đó, đề xuất các chủ trương, can thiệp kịp thời trong việc thúc đẩy cho sản xuất của doanh nghiệp, ưu tiên tiêm vaccine cho người lao động ở các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp phân phối hay doanh nghiệp vận tải và logistics. Đây là những ngành “huyết mạch” của nền kinh tế, đóng vai trò then chốt bảo đảm nền kinh tế có thể tiếp tục vận hành trong bối cảnh còn nhiều khó khăn.
Có thể thấy, những nỗ lực gỡ khó hoạt động sản xuất cho doanh nghiệp, hay tiếp tục thúc đẩy triển khai hiệu quả các Hiệp định Thương mại tự do đã giúp xuất khẩu của Việt Nam đã giữ được đà tăng trưởng. Thành tích xuất siêu quay trở lại và là điểm sáng hiếm hoi trong bối cảnh cả quý III vừa qua, hầu hết các lĩnh vực của nền kinh tế đều đang gặp khó khăn, góp phần quan trọng đối với ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội trong quý IV.
Mặc dù vậy, tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội trong quý III đã giảm tương đối sâu và để đạt được mục tiêu tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội cả năm như kế hoạch đề ra là không đơn giản. Cho đến thời điểm hiện nay, vẫn còn một số địa phương chưa đưa ra được kế hoạch cũng như chính sách nhất quán về việc “mở cửa” trở lại nền kinh tế.
Trong khi đó, các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu đều cần nguồn cung ứng nguyên liệu, vật tư từ nhiều địa phương khác nhau. Chỉ một vài địa phương ách tắc như vậy có thể ngay lập tức ảnh hưởng đến cả chuỗi cung ứng. Mặt khác, trong thời gian tới, các Hiệp định Thương mại tự do cũng như nguồn đầu tư nước ngoài đều là những động lực tăng trưởng quan trọng.
Do đó, bên cạnh việc thúc đẩy cho thị trường trong nước đang tái khởi động, cần tiếp tục thúc đẩy xuất nhập khẩu thông qua các Hiệp định Thương mại tự do, tìm kiếm những cơ hội thị trường mới cho doanh nghiệp, đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, đầu tư, đặc biệt thông qua thương mại điện tử, xúc tiến thương mại trực tuyến.
Để đạt mức tăng trưởng theo kế hoạch
Theo ông Vũ Tiến Lộc, với tư cách là một bộ quản lý liên quan cả đến khâu sản xuất, khâu cung ứng vật tư, nguyên liệu đến đầu ra của sản phẩm, Bộ Công Thương cần tiếp tục triển khai những hoạt động của mình với một tinh thần chủ động, cải cách, đổi mới để thúc đẩy cho việc thực hiện Nghị quyết 128 của Chính phủ. Một yếu tố quan trọng mang tính quyết định trong việc mở cửa thị trường, sống chung với dịch bệnh là phải bảo đảm lưu thông hàng hóa, vì đó là huyết mạch của nền kinh tế.
Cũng trong bối cảnh Việt Nam thực hiện những biện pháp giãn cách do ảnh hưởng của dịch Covid-19, đã có đến 20% nhãn hàng đã chuyển các hợp đồng sang các nước khác, nhất là hàng hóa cho dịp Noel và đầu năm mới. Và khi đã khống chế được dịch, “mở cửa” được nền kinh tế, cơ quan quản lý nhà nước cần hỗ trợ, dẫn dắt, thúc đẩy cho các doanh nghiệp nhanh chóng lấy được các đơn hàng cho vụ xuân - hè và thu - đông của năm tới.
Bởi dù các đơn hàng chuyển đi nhưng chi phí để thực hiện các đơn hàng đó tại các nền kinh tế khác sẽ đắt đỏ và nếu chúng ta tranh thủ thiết lập lại chuỗi cung ứng, thiết lập lại quan hệ đối với các thị trường, có khả năng lấy lại được các đơn hàng cho năm tới, qua đó góp phần vào tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội.
Ngoài ra, một bài toán lớn trong phục hồi kinh tế hiện nay là lao động. Chính sách phát triển công nghiệp hiện nay đang có những điểm bất hợp lý khi chỉ tập trung xây dựng khu công nghiệp chung quanh các thành phố lớn. Trong khi các thành phố này đều quá tải và sẽ đầy rủi ro nếu xảy ra tình huống thiên tai, dịch bệnh.
Các chuyên gia cho rằng, cần tính toán để phân tán sản xuất ra nhiều địa phương, phát triển các khu công nghiệp phân bố rộng khắp các vùng kinh tế để nếu chỗ này phải ngừng sản xuất, vẫn có chỗ khác còn có thể tiếp tục duy trì. Chính vì vậy, cần giải được bài toán phân bổ không gian khu công nghiệp. Không những vậy, chính sách phát triển sản xuất công nghiệp phải làm sao thoát khỏi việc tỷ lệ gia công quá lớn; nâng cấp lên trong chuỗi cung ứng toàn cầu bằng việc đầu tư cho sản xuất, nghiên cứu, thương hiệu và phân phối. Đây là điều rất quan trọng mà Việt Nam phải bứt phá trong thời gian tới.
Dịch bệnh trong những ngày qua cũng cho thấy sức chống chịu của doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế, sức cạnh tranh yếu, quản trị rủi ro còn kém. Ông Vũ Tiến Lộc cho rằng, đã nói đến kế hoạch tái khởi động nền kinh tế, phục hồi nền kinh tế cũng đồng nghĩa với việc cần tạo nên một trạng thái mới, diện mạo mới cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Các doanh nghiệp phải có năng lực cạnh tranh cao hơn bằng cách tập trung nâng cao trình độ quản trị, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế tuần hoàn. Đặc biệt, phải đặt vào trong mọi chiến lược phát triển doanh nghiệp một kế hoạch về quản trị, phòng ngừa rủi ro cũng như có phương án để xử lý. Đây sẽ là một yêu cầu rất quan trọng cho doanh nghiệp không chỉ trong quá trình tái khởi động phục hồi kinh tế mà trong cả bối cảnh thế giới sẽ ngày càng biến đổi khó lường.
