Ít ai biết người có công lớn trong việc "bồi da đắp thịt" để Wiki Việt "phổng phao" như ngày nay là một chàng trai người Mỹ gốc Việt trẻ măng vừa tròn 20 tuổi.
Tôi là Nguyễn Xuân Minh
Minh sinh ngày 9-3-1987 tại New Orleans, bang Lousiana (Mỹ), nói tiếng Anh rành hơn tiếng Việt nhưng làm web tiếng Việt giỏi không kém gì web tiếng Anh!
Cậu một mực khẳng định Wiki Việt được xây dựng từ công sức của rất nhiều người khác. Nhưng một điều không thể phủ nhận là Minh đã có công lớn trong việc khơi mào cho dự án Wiki Việt từ những ngày chưa được mấy người biết đến.
Minh biết đến Wiki tiếng Việt vào đầu năm 2003. Trong lúc truy cập vào Wiki tiếng Anh, cậu nhìn thấy một liên kết đến phiên bản tiếng Việt nhưng chỉ có vài thông tin sơ sài: một câu kêu gọi những người nói tiếng Việt bắt đầu dự án và vài liên kết đến những bài viết về thành phố của Việt Nam. Không đành lòng trước trang chủ nghèo nàn của phiên bản tiếng Việt, Minh đã bỏ ra vài giờ để viết một thiết kế mới.
Minh đã phải "vật vã" rất nhiều với trình độ tiếng Việt trung bình của mình trong thời gian đầu đến với Wiki Việt. "Bởi vậy mà tôi rất biết ơn mọi người vì đã chịu đựng và sửa lỗi ngữ pháp cho tôi trong suốt mấy năm qua" - cậu hóm hỉnh chia sẻ.
Việc xây dựng Wiki những ngày đầu buộc Minh phải dịch rất nhiều tài liệu từ tiếng Anh sang tiếng Việt, nhờ vậy mà chỉ sau thời gian ngắn, vốn từ vựng của Minh đã tăng lên thấy rõ.
Trong khi đa số người Việt tại Mỹ thường bỏ dấu ra khỏi tên mình trong các văn bản thì Minh vẫn trung thành với câu giới thiệu "I am Nguyễn Xuân Minh" (Tôi là Nguyễn Xuân Minh) trên các trang web mà cậu tham gia. Không chỉ vậy, Minh còn tỉ mỉ kèm theo cách hướng dẫn phát âm để bảo đảm người khác phải đọc đúng họ Nguyễn.
Minh kể cậu bắt đầu cho dấu lên tên từ năm học lớp 5. "Hồi đó tất cả mọi người mà tôi quen đều không có dấu trên tên. Sau nhiều ngày "vọc" máy tính, tôi phát hiện có cách để hiện ra dấu. Từ đó tôi bắt đầu viết tên mình có dấu trong các bài tập nộp cho giáo viên. Sau đó có lẽ vài bạn gốc Việt khác trong lớp cũng làm theo. Lúc đầu chỉ là cho vui, nhưng giờ việc gõ tên có dấu đã trở thành thói quen của tôi".
Có thể nói chuyện cái tên chính là bài học tiếng Việt đầu tiên cho Minh. Cậu chỉ mới bắt đầu học tiếng Việt nghiêm túc khi lên lớp 7 hoặc 8. "Lúc đó bà tôi đang học tiếng Anh để giao tiếp với chúng tôi dễ hơn, vì vậy tôi muốn học tiếng Việt cho bình đẳng" - Minh giải thích.
Khi bà bắt đầu tập đọc những quyển sách tiếng Anh dành cho trẻ em trong nhà, thì Minh cũng bắt đầu mượn quyển sách tiếng Việt duy nhất ở thư viện công cộng gần nhà và cố gắng nhớ những từ như "thầy giáo" hay "từ điển".
Bây giờ thì cậu đã tự tin cho điểm trình độ viết tiếng Việt của mình từ 6 đến 7 điểm (thang điểm 10), nhưng chưa hài lòng lắm về khả năng nói và đọc, nên tự nhận chỉ đáng điểm 4 cho hai kỹ năng này.
Nguyễn Xuân Minh trong một chuyến dã ngoại
ở công viên quốc gia Yosemite, bang California
Không hài lòng với thứ hạng 47
Nếu gặp Minh một năm trước, sẽ thấy cậu suốt ngày vùi đầu vào Wiki với một loạt dự án dang dở. Nhưng hiện tại, Minh không thể dành quá nhiều thời gian cho trang web, đơn giản vì cậu đã là sinh viên Trường đại học Stanford ở bang California, chuyên ngành tin học. Mà lịch học ở Stanford thì khủng khiếp lắm, đến nỗi sinh viên trường này truyền miệng nhau: "Ở Stanford, giữa học hành, vui chơi và ngủ nghỉ, chỉ được chọn hai thứ". Minh đã chọn hai thứ đầu tiên: học và Wiki.
Hiện cậu vẫn đảm đương việc bảo trì (maintenance), nhưng không còn tham gia nhiều quyết định mang tính cộng đồng như trước đây nữa. "May là còn rất nhiều người khác tình nguyện đóng góp thời gian để giúp trang web hoạt động suôn sẻ".
Nói vậy thôi chứ Minh còn tâm huyết với Wiki Việt lắm! Trong những ngày cuối năm, chàng trai có thang đo nghiện Wikipedia đến 87 điểm này tiết lộ: nhiều lúc đang làm việc hoặc làm bài tập về nhà, bất chợt nghĩ đến một bài viết rất cần cho Wiki Việt, cậu lại hì hụi bỏ thời gian để dịch những nội dung từ Wikipedia tiếng Anh sang tiếng Việt và cập nhật lên web.
Điều khiến Minh "tâm tư" nhất là dù hiện nay Wiki Việt có đến hơn 23.000 thành viên, nhưng chỉ có khoảng 13.000 bài viết và 5.000 ảnh được gửi lên. Minh cho biết cậu cảm thấy tự ái dân tộc ghê gớm khi phiên bản Wiki tiếng Việt chỉ xếp hạng 47 trong tổng số 250 phiên bản ngôn ngữ của Wiki (theo cập nhật đến ngày 22-1 2-2006, thứ hạng này đã tăng một bậc lên 46).
Kể từ khi số thành viên vượt quá số bài, ban quản trị đã đăng lên trang nhất lời kêu gọi "thống thiết" mong nhận được sự đóng góp tích cực của mọi người. Minh nói rằng chuyện này chỉ xảy ra đối với một vài phiên bản Wiki.
"Có rất nhiều bạn đăng ký thành viên nhưng chưa bao giờ viết một bài nào để đóng góp cho Wikipedia. Bọn mình muốn thay đổi điều đó, vì dù sao bản chất của Wikipedia là tự nguyện".
Minh nói đi nói lại rằng đây không phải là chuyện cạnh tranh với những Wiki khác, mà vì có rất nhiều người nói tiếng Việt trên khắp thế giới và sứ mệnh của Wiki là đem tri thức của nhân loại đến tất cả những người này.
Minh đang mơ đến một ngày mà mỗi thành viên Wiki Việt đều cảm thấy hào hứng đóng góp một chút gì đó cho từ điển bách khoa toàn thư bằng ngôn ngữ tiếng Việt thân yêu của mình. "Chỉ cần mọi người chung tay, thứ hạng Wiki Việt hoàn toàn có thể nằm ở top 10 chứ không phải là top 50 như hiện nay. Tại sao lại không chứ?".
Với người luôn không chịu hài lòng với những gì mình đã làm được như Minh chuyện gì cũng có thể. Càng có thể hơn khi không chỉ Minh mà còn rất nhiều bạn trẻ Việt khác trong và ngoài nước, đều hừng hực một khát khao khẳng định vị thế của người Việt với bạn bè thế giới.
| Minh xác định mình sẽ không dừng lại ở những gì đã làm được hiện nay trên Wiki. Với chàng trai 20 tuổi này, viết các phần mềm ứng dụng là một thử thách cam go hơn nhiều so với việc ngồi dịch lại các bài viết từ Anh sang Việt. “Đó là một thử thách mà tôi sẵn sàng dành ra nhiều đêm liền để vượt qua với tất cả niềm hứng khởi”. Minh biết một chặng đường rất dài còn chờ mình ở phía trước, và cậu đang nóng lòng được giáp mặt với những thách thức mới với một triết lý giản đơn: “Trẻ mà, sợ gì!”. |
| Bạn có thể truy cập vào Wiki tiếng Việt tại địa chỉ http://vi.wikipedia.org. Cùng tham gia với Minh trong dự án Wiki Việt những ngày đầu có Nguyễn Hữu Dụng và Joakim Lofkvist. Hiện nay bộ bách khoa này đã có 23.270 thành viên, 12.821 bài và 5.068 ảnh. Mục đích của Wikipedia là biên soạn một từ điển bách khoa mà mọi người có thể tự do sử dụng. Điều này có nghĩa là nội dung của từ điển bách khoa Wikipedia có thể được tự do sửa đổi, sao chép hoặc phát tán đi nhiều nơi bởi tất cả mọi người với điều kiện có ghi chú dẫn nguồn Wikipedia. |
