Thực chất đây cũng là một loại "tín dụng đen" nhưng không hoạt động theo "truyền thống" là mở các trụ sở, công ty để cho người dân tới vay tiền mà hoạt động trên không gian mạng, giao dịch qua tài khoản và chỉ cần có kết nối in-tơ-nét là có thể sử dụng được.
Mới đây nhất, Tòa án nhân dân TP Hồ Chí Minh đã tuyên phạt Tu Long (28 tuổi), Yuan Deng Hui (27 tuổi, cùng quốc tịch Trung Quốc) mỗi bị cáo 18 tháng tù về tội "Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự". Ba đồng phạm người Việt Nam là Lâm Cẩm Quyền (30 tuổi, ngụ quận 5), Lài Thế Hùng (29 tuổi, ngụ quận Bình Tân), Chề Ngọc Trinh (25 tuổi, ngụ huyện Bình Chánh) mỗi bị cáo một năm tù cùng về tội danh này. Theo cáo trạng truy tố, từ tháng 4-2019 đến tháng 10-2019, Jiang Miao và một người phụ nữ Trung Quốc là Niu Li Li (chưa rõ lai lịch) thuê người đứng tên giấy phép kinh doanh ba công ty: Beta, Vinfin và Ðại Phát. Ngành nghề là kinh doanh phụ tùng, linh kiện điện tử, phần mềm máy tính và tư vấn tài chính, không có chức năng cho vay tài chính. Sau đó, Jiang Miao thuê Tu Long, Yuan Deng Hui quản lý các công ty này. Tiếp đó, họ thuê Quyền, Hùng, Trinh làm phiên dịch và mở tài khoản ngân hàng để nhận tiền từ những người vay. Jiang Miao và Niu Li Li tạo ra các ứng dụng trên điện thoại di động (app) mang tên: "vaytocdo", "Moreloan" và "VD online".
Các app này được quảng cáo trên in-tơ-nét, mạng xã hội Facebook để người có nhu cầu liên hệ. Sau khi tải ứng dụng trên về điện thoại, người vay tạo một tài khoản, điền thông tin cá nhân và cho ứng dụng này truy cập vào danh bạ của mình. Các đối tượng cho vay với lãi suất 2,5%/ngày, tương đương hơn 912%/năm, vượt quá năm lần mức lãi suất cao nhất theo quy định pháp luật, để thu lợi bất chính. Những người vay trả nợ đúng hẹn thì lần sau sẽ được cho vay số tiền cao hơn. Ngược lại, người vay không trả nợ đúng hạn sẽ bị nhân viên thu hồi nợ nhắc nhở, sau đó gọi điện thoại cho những người thân, gia đình, bạn bè… của họ để chửi bới, đòi nợ. Các đối tượng cũng mở nhiều tài khoản ngân hàng để người vay chuyển tiền trả nợ, tất toán khoản vay. Bằng thủ đoạn này, chúng đã thu lợi bất chính hơn 658 triệu đồng. Hiện, Jiang Miao đã bỏ trốn, công an đang truy nã, khi nào bắt được sẽ xử lý sau.
Ðối với tội phạm "tín dụng đen" online, Bộ Công an cho biết, ứng dụng vay tiền trực tuyến (app vay tiền online) thực chất là một ứng dụng cho vay tín chấp, người đi vay không cần có tài sản bảo đảm và người cho vay dựa vào uy tín của người đi vay về thu nhập và khả năng trả nợ để cho vay. Các giao dịch được thực hiện trực tuyến, thông qua các trang web, các sàn giao dịch trực tuyến hoặc các ứng dụng được cài đặt trên điện thoại di động thông minh (smart phone). Việc vay và cho vay tiền qua app rất thuận lợi, người có nhu cầu vay tiền nhanh chóng được đáp ứng với một số thao tác đăng ký đơn giản trên máy tính như: Tải app, điền thông tin cá nhân, số tài khoản nhận tiền, gửi ảnh chụp cá nhân và chứng minh nhân dân, đồng ý cho app truy cập danh bạ cá nhân. Tuy nhiên, có nhiều app cho vay biến tướng, trở thành một dạng của "tín dụng đen", kéo theo nhiều hệ lụy khôn lường, ảnh hưởng an ninh, trật tự.
Hiện nay, Bộ Công an chỉ đạo các đơn vị chức năng triển khai đồng bộ nhiều giải pháp xử lý hoạt động liên quan "tín dụng đen", nhất là các dịch vụ cho vay nặng lãi của các doanh nghiệp nước ngoài thuê người Việt Nam đứng tên hoạt động biến tướng "vay qua app" trên các thiết bị điện tử. Phối hợp Bộ Tài chính, Bộ Thông tin và Truyền thông tăng cường công tác quản lý nhà nước về an toàn thông tin, an ninh mạng, an ninh tài chính, tiền tệ; kiểm tra, xử lý các dịch vụ cho vay nặng lãi trực tuyến. Tập trung phát hiện, xử lý các tổ chức, cá nhân liên quan hoạt động "tín dụng đen", nhất là hoạt động của một số doanh nghiệp nước ngoài thuê người Việt Nam đứng tên hoạt động cho vay lãi nặng trực tuyến, "vay qua app" trên các thiết bị điện tử. Có các văn bản đề nghị Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành Nghị quyết hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự. Ðồng thời, phối hợp Ngân hàng Nhà nước tham mưu xây dựng văn bản quy phạm pháp luật quản lý loại hình công ty cho vay trực tuyến, vay ngang hàng (P2P Lending)...
Để tránh sập bẫy của app "tín dụng đen", Bộ Công an khuyến cáo, khi vay tiền qua app, người dân cần tìm hiểu, lựa chọn đơn vị cung cấp dịch vụ uy tín, thể hiện đầy đủ các thông tin trên website như: Tên công ty, mã số doanh nghiệp, địa chỉ, các chính sách cụ thể về lãi suất vay (trả nợ trước hạn, chậm trả,…) mẫu hợp đồng, trách nhiệm của các chủ thể tham gia giao dịch.
Lê Tú
