Tết Gạ Ma Thú ở Ka Lăng

Người Hà Nhì ở xã biên giới Ka Lăng (huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu) có khá nhiều ngày Tết trong năm, Nhưng tưng bừng và nhộn nhịp nhất là Tết Gạ Ma Thú (Tết cấm bản).

Tết Gạ Ma Thú ở Ka Lăng

Gạ Ma Thú bao gồm nhiều lễ cúng như: cúng mó nước, cúng rừng cấm, cúng thần mùa màng, cúng đầu bản, cuối bản, cúng thần sét, cúng thần lửa... Và điều đặc biệt nhất là trong ba ngày Tết, cả bản “nội bất xuất, ngoại bất nhập”.

Ngày đầu tiên trong ba ngày Tết, người dân nơi đây làm lễ cúng rừng cấm. Rừng trong đời sống người Hà Nhì có vai trò rất quan trọng. Ông thần rừng che chở cho bản làng, cung cấp nhiều con thú, nhiều rau quả. Chính vì vậy, theo phong tục, chỉ những trai bản khỏe mạnh, những thợ săn điệu nghệ mới được làm lễ cúng trên rừng cấm. Họ tự mang lợn, gà, nếp thơm làm lễ vật báo cáo, trả ơn thần rừng trong năm qua đã cho thợ săn nhiều con thú, nhiều rau quả tươi xanh.

Lễ cúng quan trọng thứ hai là cúng bản, diễn ra ở đầu bản và cuối bản. Cả bản đều tham gia lễ cúng này để cầu mong một năm mới bình yên, chăn nuôi, cấy trồng, mùa màng tươi tốt. Sau lễ cúng, mọi người mời nhau về nhà mình ăn Tết, thưởng thức rượu ngô đầu mùa thơm lừng mới chưng cất cùng với cơm nếp nương dẻo thơm. Theo quan niệm xưa, nhà nào đón được nhiều khách, uống hết nhiều rượu thì năm mới sẽ may mắn. Sau bữa ăn, mọi người lấy cơm nếp vo tròn ném nhau với ý nguyện mùa sau thóc gạo sẽ dư thừa.

Trong ba ngày cúng bản, không khí nhộn nhịp và tưng bừng nhất diễn ra ở trung tâm của bản. Các thiếu nữ người Hà Nhì trong váy áo rực rỡ, tập trung từng tốp chơi cầu. Quả cầu được làm bằng lông gà và vỏ cây chuối khô. Người nào làm rơi cầu sẽ bị cả tốp xúm lại véo cho đến khi hai tai đỏ lừ lên mới thôi.

Sáng ngày thứ ba, khi con gà rừng chưa kịp gáy, núi rừng còn phủ một màn sương trắng thì cả bản đã thơm lừng mùi cơm nếp, bánh ngô. Chị em phụ nữ dậy sớm đồ xôi, làm bánh cùng bà con tặng cho anh em, khách từ xa về bản cùng chung vui cái Tết.

Chúng tôi rời bản khi nắng đã khuất sau rừng cấm, với hành trang nặng trịch cơ man nào là bánh ngô làm quà. Người Hà Nhì đến lạ! Lâu ngày gặp lại nhau cũng khóc, chia tay nhau cũng khóc. Họ lưu luyến nhắc đi nhắc lại mãi câu chào: “À ma pi po”. Nghĩa là “Người anh em mạnh khỏe nhé, Tết sau lại về vui với dân bản ta đấy, đừng quên”.

Có thể bạn quan tâm