Tôi không thể hình dung được rằng, rồi sẽ có ngày tôi đi xa, rất xa khu vườn, và cho dù chẳng có một giọt nước hoa mùi cam nào tôi cũng vẫn nhớ nó như in. Hàng chục lần tôi gieo những hạt cam mang từ quê nhà xuống, vào những cái chậu nhỏ, nhưng nó không bao giờ nảy mầm.
Có lẽ nào cây lớn lên ở đâu thì chỉ có thể gieo trồng ở đấy?
Tôi đã lớn lên trong khu vườn đầy cam, và những gốc cam mà bố tôi trồng xuống hầu hết đều bằng tuổi tôi. Tôi bao nhiêu tuổi thì cây bấy nhiêu già.
Từ nhà đi ra, qua mảnh sân nhỏ luôn phơi đầy các loại đậu lạc, là ra đến vườn. Cuối năm vườn trơ trụi cành. Quả đã được bẻ hết, lá cũng rụng sạch, trông cả vườn cam khẳng khiu đen thui, mốc thếch, như thể không còn một giọt nhựa nào đang chảy. Nhưng một đêm nào đó, mưa xuân bắt đầu rơi. Tôi luôn biết ơn những cơn mưa xuân. Lòng biết ơn ấy bắt nguồn từ việc nó mang tới những làn gió ấm áp và bầu trời ẩm ướt. Buổi sáng tinh mơ tôi thức dậy và đi ra vườn. Tôi bỏ dép ở sân, đi chân đất. Đất vườn tự dưng mềm tơi. Những giọt mưa sương ban đêm đậu trên khóm cỏ, hơi buôn buốt khi chạm vào chân. Nhưng đất vườn thì ấm áp vô cùng. Tôi đứng dưới gốc cây cam to nhất, giữa vườn, sát bờ ao. Cái gốc của nó trước Tết vài hôm được tôi mang xô vôi ra quét. Năm nào trước Tết tôi cũng quét bằng hết hàng trăm gốc cam. Từ ngoài đầu ngõ nhìn vào cả khu vườn như được mặc áo mới, trắng tinh, sáng lóa. Quét vôi lên gốc cam để chống sâu bọ đục thân, vì mùa xuân tới cũng là mùa của sâu bọ.
Cây cam này tôi hay dựa vào nó để khóc mỗi khi có chuyện gì ấm ức mà không thể nói ra. Tôi là một đứa bé hay nghĩ lẩn thẩn về tất cả mọi chuyện và hầu như không nói ra với ai. Tôi cũng hay dựa vào nó để kể vài chuyện buồn cười, bí mật, vui vẻ. Ví như có một cậu bạn cùng lớp vừa mới giả vờ mượn vở chép bài, và giấu vào đấy một lá thư. Cậu ta nói cậu ta yêu mến tôi, bất kể tôi có đồng ý hay không. Tất nhiên là một đứa bé mười hai tuổi xấu hổ ghê gớm và cho rằng đó là một hành vi tệ hại, thậm chí hư đốn. Tôi chỉ có thể kể với cây cam và hỏi nó rằng, liệu tôi nên làm gì với cậu bạn kia?
Trong mưa xuân năm ấy, tôi nghe như là những cái lá đang cựa mình chui khỏi cành. Những cái lá non, xanh nhạt, bé tí xíu, kiên cường chui ra khỏi vỏ cây, bất chấp những hạt sương cuối đông đầu xuân vẫn còn đang lạnh giá. Là những cơn mưa bụi và vài cơn gió ấm đã đánh thức cành lá ấy. Và chỉ ít ngày nữa thôi, khi những cái lá đủ cứng cáp và mầu xanh non đã phủ lên cả khu vườn, thì hoa cam bắt đầu nở. Tôi thấy cây cam rùng mình trong gió, những hạt sương rơi xuống vai tôi, y như là nó muốn khoe về vẻ đẹp rạng ngời của một bà mẹ vĩ đại đang nứt mình ra cho những đứa con hé mắt chào cuộc đời vô cùng xinh đẹp.
Hoa cam trắng, li ti, dày đặc và thơm hăng hắc. Mùi thơm của hoa cam không hề giống với bất kỳ hoa nào cùng loài, chanh hay bưởi, hay quất. Mình nó một mùi, giản dị mà kiêu hãnh, lạnh lùng nhưng quấn quýt trì níu và tuyệt đối tinh khôi. Một bông hoa cam có thể mang trong nó mùi của cả một khu vườn.
Bố mẹ tôi trồng cam để phục vụ cho cuộc sống sinh hoạt, học tập của đàn con, nhưng tôi thì tin vào số phận của chúng. Một cơ duyên kỳ lạ nào đó đã mang chúng đến khu vườn này, chứ không phải bất kỳ khu vườn nào khác ở vùng núi ấy. Chúng có số phận ở lại, lớn lên, ra hoa ra quả, rụng lá và nảy mầm, suốt năm này qua năm khác bên cạnh sự lớn lên của tôi. Chúng có linh hồn, biết yêu thương và biết giận dỗi. Tôi tin cây cam mà tôi hay tựa vào luôn biết chia sẻ với tôi mọi cảm xúc. Khi tôi vui nó reo lên bằng cách lay động những cánh hoa và ra sức tỏa mùi hương, khi tôi buồn bã nó yên lặng, êm ái, độ lượng để tôi tựa vào. Tôi còn nhớ một năm nào đó tôi tự đánh dấu chiều cao của mình lên thân cây, và Tết năm sau tôi thấy tôi vẫn cao ngang cái vạch ấy. Tôi không thể hiểu nổi vì sao. Rõ ràng là cái áo năm trước mặc vừa năm nay đã cộc cũn cỡn, mà cái vết đo ở trên thân cây lại chẳng hề thay đổi. Tôi kể điều đó với mẹ, mẹ cười chảy cả nước mắt. Anh tôi nheo mắt nhìn tôi và nói: Em nghĩ rằng chỉ có em lớn thôi sao? Thế đấy, tôi đã quên mất rằng sau một năm tôi lớn lên thì cái cây nó cũng lớn lên chứ. Rồi có ngày tôi thành thiếu nữ thôi và cái cây thì đã làm mẹ từ bao giờ.
Tôi đã tạm biệt khu vườn ấy và để lại sau lưng những mùa hoa cam trắng xóa cả thung lũng. Để lại mùi hương ấm áp, quấn quýt, đầy ắp những thương mến.
Càng thương mến chúng càng tỏa hương.
