Đằng sau ý chí và đồng thuận đó chính là khát vọng dân tộc mãnh liệt. Dân tộc Việt Nam ta vốn có khát vọng vươn lên mạnh mẽ từ ngàn đời, và giờ đây khát vọng ấy được hun đúc trong mục tiêu xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc vào giữa thế kỷ 21. Công cuộc tinh gọn bộ máy, xây dựng hệ thống chính trị hiện đại cũng chính là để hiện thực hóa khát vọng đó. Mọi người dân đều mong muốn một bộ máy nhà nước trong sạch, tinh gọn, hành động hiệu quả, đưa đất nước sánh vai cường quốc năm châu.

Khát vọng ấy tạo nên sức ép tích cực buộc Đảng và Nhà nước phải đổi mới mạnh mẽ hơn, dám làm những việc chưa có tiền lệ. Quyết định hợp nhất 63 tỉnh, thành còn 34 đơn vị hành chính; xóa bỏ hẳn cấp chính quyền trung gian – đó chính là minh chứng rõ nhất cho việc Đảng đã lắng nghe tiếng nói nhân dân và hành động vì khát vọng chung của dân tộc. Khi ý chí của Đảng cộng hưởng với khát vọng của triệu triệu người dân, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào một kỳ tích phát triển mới của Việt Nam trong tương lai gần.

Diện mạo mới: Hiện đại, tinh gọn, gần dân, vì dân

Từ những nền tảng đã có, có thể hình dung rõ nét diện mạo hệ thống chính trị Việt Nam trong tương lai gần. Đó sẽ là một bộ máy hiện đại và tinh gọn bậc nhất trong lịch sử nước ta. Số lượng các đơn vị hành chính, cơ quan, đoàn thể sẽ giảm đi đáng kể, nhưng chất lượng và hiệu suất công việc tăng cao. Bộ máy đó ứng dụng triệt để thành tựu khoa học công nghệ vào quản trị, với chính quyền số, kinh tế số, xã hội số phát triển sâu rộng. Việc điều hành đất nước sẽ dựa nhiều vào dữ liệu thời gian thực và trí tuệ nhân tạo, giảm hẳn những giấy tờ thủ công và thủ tục rườm rà.

Một nền hành chính không giấy tờ, “phi tiếp xúc” nhưng lại gần gũi người dân hơn bao giờ hết – bởi mọi người dân đều có thể tương tác với chính quyền qua vài thao tác trên điện thoại thông minh. Chính quyền điện tử hai cấp hứa hẹn sẽ xóa nhòa khoảng cách giữa nông thôn và thành thị trong tiếp cận dịch vụ công, tạo nên sự bình đẳng và minh bạch mà trước đây khó đạt được khi còn nhiều tầng nấc trung gian.

Diện mạo hệ thống chính trị mới còn nổi bật bởi tính gần dân, vì dân. Khi bỏ cấp huyện, cấp tỉnh sẽ đến gần cấp xã hơn, đồng nghĩa với việc tỉnh gần dân hơn. Lãnh đạo tỉnh có thể trực tiếp lắng nghe ý kiến người dân cơ sở thông qua các kênh kết nối thẳng (hội nghị trực tuyến, cổng thông tin, mạng xã hội…), không còn lọc qua nhiều tầng như trước.

Tầm nhìn Việt Nam và những bài học quốc tế

Hướng đi mà chúng ta đang thực hiện không phải một bước nhảy trong bóng tối, mà có cơ sở khoa học và thực tiễn vững chắc, được khẳng định qua kinh nghiệm quốc tế. Nhiều quốc gia trên thế giới cũng đã và đang cải cách bộ máy theo hướng tinh giản, hiệu quả tương tự. Đan Mạch chẳng hạn, từ năm 2007 đã tiến hành cải tổ chính quyền địa phương, giảm số đơn vị cấp huyện và hợp nhất nhiều xã, hình thành mô hình chỉ còn 2 cấp chính quyền (vùng và thành phố/xã) thay vì 3 cấp. Kết quả là Đan Mạch có được bộ máy gọn nhẹ, tiết kiệm ngân sách, trong khi chất lượng dịch vụ công vẫn thuộc hàng tốt nhất châu Âu. Nhật Bản vào đầu thế kỷ 21 cũng tiến hành chương trình “Hợp nhất Heisei”, sáp nhập hàng nghìn thị trấn, làng xã nhằm giảm gần một nửa số đơn vị hành chính cấp cơ sở. Điều này cho phép Nhật Bản tập trung nguồn lực, quản lý hiệu quả hơn trong bối cảnh già hóa dân số và ngân sách hạn hẹp. Ở Anh, nhiều khu vực cũng chuyển từ hệ thống hai tầng (hạt và quận) sang chính quyền đơn nhất (một tầng) để giảm chồng chéo và tăng tính tự chủ địa phương. Trung Quốc những năm qua cũng từng bước sáp nhập các đơn vị hành chính nhỏ và cải tổ chính quyền cơ sở, dù chưa triệt để bỏ cấp nào, nhưng cũng cho thấy xu hướng chung là giảm bớt trung gian, tăng cường tập trung nguồn lực.

Trong bối cảnh đó, cải cách của Việt Nam được nhiều chuyên gia quốc tế đánh giá là một bước đi táo bạo và đi trước thời đại. Lần đầu tiên có một quốc gia ở châu Á dám mạnh dạn cắt giảm gần một nửa số đơn vị hành chính cấp tỉnh chỉ trong một lần sắp xếp. Từ 63 tỉnh, thành xuống còn 34 tỉnh/thành phố – quy mô sáp nhập lớn như vậy đòi hỏi quyết tâm chính trị rất cao và năng lực tổ chức mạnh mẽ. Việc chuyển hẳn sang mô hình chính quyền chỉ có cấp tỉnh và cấp xã cũng là một sáng tạo riêng của Việt Nam, bởi ngay cả nhiều nước phát triển vẫn duy trì ba hoặc bốn cấp chính quyền.

Chính vì thế, bạn bè quốc tế nhìn nhận cải cách này của ta với sự khâm phục và tán thưởng. Phó Giáo sư Lý Tuấn Khải (Li Junkai), công tác tại Đại học Thiên Tân, Trung Quốc, đã gọi đây là “một cuộc cải tổ lịch sử, đánh dấu kỷ nguyên mới của Việt Nam”. Ông đặc biệt ấn tượng với tầm nhìn táo bạo của lãnh đạo Việt Nam và năng lực triển khai quyết liệt từ Trung ương đến địa phương. Vị chuyên gia này nhấn mạnh: bước đi này tuy bề ngoài có vẻ đơn giản (chỉ là giảm cấp), nhưng thực chất là bước nhảy vọt trong hành trình phát triển quốc gia, hứa hẹn mang lại lợi ích không chỉ cho hiện tại mà cho cả các thế hệ tương lai.

Dư luận quốc tế cũng đánh giá cao những hiệu ứng tích cực mà cải cách đem lại. Các cơ quan truyền thông nước ngoài liên tục có bài viết ca ngợi Việt Nam đã giảm bớt bộ máy quan liêu, giảm gánh nặng thuế cho dân, đồng thời nâng cao tính thông suốt của chính sách khi triển khai. Hãng tin Prensa Latina (Cuba) nhận định mô hình chính quyền hai cấp sẽ trở thành động lực then chốt cho phát triển kinh tế xanh và nâng cao năng lực quản trị của Việt Nam trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0. Một đài phát thanh lớn của Venezuela ca ngợi đây là “bước ngoặt lịch sử vì người dân”, cho rằng Việt Nam đang tạo ra một hình mẫu mới về quản trị đất nước mà các nước đang phát triển khác có thể học hỏi. Rõ ràng, cải cách của ta không những đúng đắn mà còn rất thời đại, hòa chung dòng chảy tiến bộ của nhân loại hướng tới các chính phủ tinh giản, minh bạch và hiệu quả.

Tất nhiên, cũng cần nhìn nhận thực tế rằng không có mô hình nào hoàn toàn sao chép được. Kinh nghiệm quốc tế là quý báu, nhưng thành công của Việt Nam phụ thuộc trước hết vào nỗ lực và sáng tạo của chính chúng ta. Những bài học từ các nước cho thấy: sau cải cách bộ máy, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm giữa các cấp; đồng thời nâng cao năng lực cán bộ và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để đáp ứng yêu cầu quản trị mới. Đây cũng chính là những việc mà Việt Nam đang và sẽ làm. Chính phủ đã xác định rõ các nhóm nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới, từ hoàn thiện khung pháp lý cho chính quyền hai cấp, đến tập huấn, bồi dưỡng cán bộ, công chức theo chức danh mới; xây dựng cơ sở dữ liệu và nền tảng số dùng chung để cấp tỉnh và cấp xã kết nối thuận lợi; triển khai mạnh mẽ chính quyền số, kinh tế số ở mọi địa phương. “Những việc đã làm tốt sẽ tiếp tục làm tốt hơn, việc chưa làm được thì nỗ lực hơn, vướng mắc phải tháo gỡ, việc mới phát sinh thì tìm giải pháp phù hợp” – như Thủ tướng đã nhấn mạnh quyết tâm hành động. Tinh thần cầu thị, cầu tiến ấy cho thấy chúng ta không chủ quan với thắng lợi ban đầu, mà đã sẵn sàng hành trang bước vào chặng đường mới: xây dựng thành công nền hành chính hai cấp kiểu Việt Nam – hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Ba mươi chín năm trước, Đổi mới 1986 đã mở ra trang sử mới cho đất nước. Hôm nay, chúng ta đang ở giữa một công cuộc đổi mới lớn khác về tổ chức bộ máy, hệ thống chính trị. Với vai trò lãnh đạo sáng suốt của Đảng – tiêu biểu là dấu ấn của Tổng Bí thư Tô Lâm, với sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và sự ủng hộ của bạn bè quốc tế, Việt Nam chắc chắn sẽ tạo nên một kỳ tích mới. Kỳ tích đó không chỉ đo bằng tăng trưởng kinh tế, mà còn bằng chính sự hài lòng và hạnh phúc của người dân khi được sống trong một xã hội có bộ máy công quyền phục vụ tận tụy, gần gũi. Diện mạo hệ thống chính trị mới – tinh gọn mà vững mạnh, hiện đại mà nhân văn – sẽ là nền tảng vững chắc để hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, trường tồn.

Chặng đường phía trước còn dài, nhưng niềm tin đã được thắp sáng, ý chí đã được hun đúc. Tương lai đang mời gọi chúng ta bằng những cơ hội và cả thách thức mới. Hơn lúc nào hết, mỗi cán bộ, đảng viên và người dân cần giữ vững niềm tin, chung sức đồng lòng, dấn thân hành động vì mục tiêu chung. Hành trình cải cách vĩ đại này chính là cơ hội để chúng ta khẳng định bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam, viết tiếp những trang sử vẻ vang. Một hệ thống chính trị “của Dân, do Dân, vì Dân” đang dần hiện hình rõ nét. Hãy cùng nhau vun đắp và tăng tốc hơn nữa, để kỳ vọng sớm trở thành hiện thực – để dáng hình Việt Nam mới vươn cao, sánh vai các cường quốc năm châu, đáp ứng trọn vẹn khát vọng muôn đời của dân tộc.

Ngày xuất bản: 5/9/2025
Trình bày: Kiều Giang
Ảnh: TTXVN, Báo Nhân Dân, CTV