Trong dòng chảy phát triển của đất nước, khi khoa học và công nghệ trở thành động lực chính của tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực quốc gia, tỉnh Gia Lai mới đang khẳng định khát vọng tiên phong: xây dựng mô hình đô thị khoa học đặc trưng đầu tiên tại Việt Nam. Đây không chỉ là ý tưởng phát triển địa phương, mà là bước cụ thể hóa nội dung Nghị quyết 57-NQ/TƯ của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đến năm 2030, tầm nhìn năm 2045.
Hạt nhân kết nối khoa học toàn cầu
Ra đời năm 2013, Trung tâm quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) do Hội Khoa học Gặp gỡ Việt Nam đầu tư, xây dựng và vận hành đang dần là biểu tượng của việc kết nối tri thức Việt Nam với thế giới. Hơn 10 năm qua, ICISE đã tổ chức hơn 150 hội nghị quốc tế về các ngành khoa học mũi nhọn như vật lý lý thuyết, vũ trụ học, công nghệ lượng tử, trí tuệ nhân tạo và quan sát Trái đất.
ICISE đã đón tiếp trên 16.500 nhà khoa học đến từ 60 quốc gia và vùng lãnh thổ.
ICISE đã đón tiếp trên 16.500 nhà khoa học đến từ 60 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Đến nay, ICISE đã đón tiếp trên 16.500 nhà khoa học đến từ 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có 18 nhà khoa học đạt giải Nobel. Bên cạnh đó, viện IFIRSE trực thuộc Trung tâm ICISE đã hình thành các nhóm nghiên cứu chuyên sâu như SAGI để chuyên phân tích tín hiệu thiên văn như FRB, GRB, xây dựng mô hình phân tích dữ liệu không gian, phát triển các ứng dụng khoa học quan sát và công nghệ vũ trụ. Không dừng lại ở hội thảo và nghiên cứu, ICISE - IFIRSE đang từng bước phát triển theo hướng hình thành cụm nghiên cứu, giáo dục, ứng dụng kết hợp với các trường đại học đối tác trong và ngoài nước.
Trên cơ sở nền tảng đó, tỉnh Gia Lai mới định hướng trở thành một trung tâm khoa học và công nghệ đa dạng, tổng hợp, kết hợp thế mạnh của cả hai địa phương. Tỉnh định vị mình như một trung tâm khoa học và công nghệ tổng hợp, tiên phong, kết hợp hài hòa giữa nghiên cứu cơ bản, công nghệ cao và ứng dụng nông nghiệp. Kế thừa và phát huy thế mạnh vượt trội của Bình Định trong khoa học cơ bản, với hạt nhân là Trung tâm ICISE, nơi tổ chức các hội nghị khoa học tầm cỡ quốc tế. Đặc biệt, tỉnh định hướng sẽ trở thành “thủ phủ AI và công nghiệp bán dẫn” mới của Việt Nam với các dự án lớn từ Tập đoàn FPT, từ đó tạo ra một hệ sinh thái nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo năng động.
Việc hình thành Đô thị khoa học tại Quy Nhơn là một dấu mốc mang tầm chiến lược quốc gia. Đây không chỉ là dự án hạ tầng, mà là mô hình đô thị khoa học đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á, gắn kết nghiên cứu khoa học-giáo dục-đổi mới sáng tạo-du lịch tri thức. Dự án này tạo không gian hội tụ của các nhà khoa học hàng đầu thế giới, nơi diễn ra nhiều hội nghị quốc tế uy tín, góp phần nâng tầm vị thế khoa học Việt Nam trên bản đồ toàn cầu. Đồng thời, khu đô thị khoa học đóng vai trò cầu nối giữa nghiên cứu hàn lâm, nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng thực tiễn, thúc đẩy hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hà, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Gia Lai cho biết, tỉnh đã và đang thể hiện rõ khát vọng xây dựng cơ đồ dựa trên nền tri thức và đổi mới sáng tạo thông qua nhiều hành động cụ thể. Trong đó đáng chú ý nhất là đầu tư chiến lược vào Trung tâm ICISE và duy trì sự kiện khoa học quốc tế “Gặp gỡ Việt Nam”.
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hà, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ trình bày tham luận tại một hội thảo khoa học tổ chức ở Trung tâm ICISE.
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hà, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ trình bày tham luận tại một hội thảo khoa học tổ chức ở Trung tâm ICISE.
Để hiện thực hóa vấn đề này, tỉnh đã giao cho Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với ICISE triển khai các đề tài nghiên cứu cơ bản trong các lĩnh vực ưu tiên (Vật lý Neutrino, Vật lý lượng tử, Vật lý thiên văn và Vật lý sinh học). Đồng thời, Sở đang phối hợp với ICISE lập Đề án nâng tầm Viện nghiên cứu Khoa học và Giáo dục liên ngành (IFIRSE) thuộc Trung tâm ICISE để trở thành Viện nghiên cứu tầm cỡ quốc gia và quốc tế.
Toàn cảnh đô thị khoa học Quy Nhơn – Nơi giao thoa giữa tri thức, thiên nhiên và công nghệ hiện đại.
Toàn cảnh đô thị khoa học Quy Nhơn – Nơi giao thoa giữa tri thức, thiên nhiên và công nghệ hiện đại.
Quy Nhơn trở thành điểm đến của những bộ óc hàng đầu thế giới.
Quy Nhơn trở thành điểm đến của những bộ óc hàng đầu thế giới.
Nơi ươm mầm những ý tưởng đột phá cho tương lai.
Nơi ươm mầm những ý tưởng đột phá cho tương lai.
Theo ông Nguyễn Ngọc Hóa, Giám đốc Trung tâm Khám phá khoa học và Đổi mới sáng tạo, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang phát triển như vũ bão nên việc sử dụng các công nghệ tiên tiến để tạo ra các hệ thống thông minh và tự động hóa vào các lĩnh vực như: Internet vạn vật (IoT), Trí tuệ nhân tạo (AI), Thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR), Dữ liệu lớn (Big Data)… là yêu cầu cấp thiết.
Hiện nay, trung tâm đang định hướng phát triển ứng dụng trí tuệ nhân tạo, công nghệ thực tế ảo để hỗ trợ, thay thế, giảm bớt yêu cầu về nhân sự phổ biến khoa học trực tiếp. Trong đó, có thể kể đến một số thí dụ như: hướng dẫn cách tương tác, chơi các trò chơi khoa học tại một số phòng trưng bày; triển khai các hoạt động liên quan tự động hóa và thực tế ảo tại khu thiếu nhi và một số lớp học STEM thử nghiệm… Ngoài ra, trung tâm cũng đang nghiên cứu phát triển thêm các khu vực, tổ hợp mô hình ở quy mô lớn và hiện đại hơn, đáp ứng nhu cầu sử dụng các công nghệ quan trọng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Từ hào khí độc lập đến khát vọng trí tuệ
Từ những ngày đầu dựng nước đến hôm nay, dân tộc Việt Nam luôn có một khát vọng vươn lên. Khi độc lập bị thách thức, chúng ta đứng lên bằng lòng yêu nước. Khi nghèo đói đe dọa, chúng ta đổi mới bằng chính sách mở cửa. Và khi thế giới bước vào kỷ nguyên công nghệ, chúng ta chọn lối đi bằng trí tuệ, nhân lực, giáo dục, khoa học.
Trung tâm khoa học Quy Hòa chính là hiện thân của hành trình ấy, nơi tri thức không nằm trên những bục cao viện hàn lâm mà hòa mình vào đô thị, vào giáo dục và cuộc sống. Nơi học sinh đến học không chỉ để thi mà để hiểu thế giới. Nơi sinh viên không chỉ lập trình phần mềm, mà phát minh ra giải pháp cho nhân loại. Nơi doanh nghiệp không chỉ kinh doanh sản phẩm, mà lan tỏa văn hóa sáng tạo, trách nhiệm xã hội và tư duy toàn cầu.
Ngày Quốc khánh hôm nay vang vọng tiếng gọi của đất nước từ Biển Đông khơi xa đến Tây Nguyên nắng gió. Hòa vào đó, tiếng vọng ở một trung tâm khoa học cũng cất lên, nhưng không phải là lời hiệu triệu chiến trận mà là lời mời gọi hợp tác, kết nối, sáng tạo. Nếu ngày 2/9/1945 khẳng định Việt Nam đủ quyền để có một chỗ đứng ngang hàng với các quốc gia thì năm 2025 chúng ta đủ năng lực để đóng vai trò trong xây dựng tương lai nhân loại thông qua khoa học, giáo dục và trí tuệ.
Xây dựng đô thị khoa học đầu tiên tại Việt Nam không phải là phát triển hạ tầng hay địa phương đơn lẻ, mà là một dự án chiến lược mang tâm thế quốc gia. Đó là hành trình đưa Việt Nam vào mạng lưới tri thức toàn cầu.
Việc kêu gọi và tạo mọi điều kiện thuận lợi để Công ty TMA, Tập đoàn FPT triển khai các dự án hàng nghìn tỷ đồng về trung tâm AI, sản xuất chip và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là minh chứng rõ nhất cho cam kết của tỉnh. Hành động này không chỉ là lời nói mà là việc làm cụ thể để tỉnh trở thành “thủ phủ AI” của Việt Nam, đón đầu xu thế công nghệ tương lai.
Tỉnh Gia Lai mới với nền tảng sẵn có cùng sự hỗ trợ của lãnh đạo Trung ương, địa phương, sự đồng hành của giới khoa học quốc tế và khát vọng nhân lực trẻ đã có đủ điều kiện để trở thành biểu tượng trí tuệ quốc gia, nơi có thể thắp sáng hình ảnh đất nước trên bản đồ khoa học thế giới.
Tổ chức thực hiện: Thái Sơn - Trường Sơn
Nội dung, ảnh: Lương Thanh Tùng
Trình bày: Hà Vương